ทุกวันที่ 27 ตุลาคมของทุกปี องค์กรยูเนสโก ประกาศให้เป็นวันโลกแห่งมรดกโสตทัศน์ หรือวันมรดกโสตทัศน์โลก คนทำงานในหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน ตลอดจนประชาชนที่ทำงานอยู่ในกระบวนการอนุรักษ์มรดกโสตทัศน์ของประเทศไทย จึงได้ร่วมกันจัดงานวันมรดกโสตทัศน์โลกแห่งประเทศไทย และออกจดหมายเปิดผนึกและเชิญชวนร่วมลงชื่อ เรียกร้องให้ภาครัฐปกป้องและรักษามรดกโสตทัศน์ของชาติ

ทั้งนี้คณะผู้ร่วมจัดงานวันมรดกโสตทัศน์โลกแห่งประเทศไทย ได้รายงานไว้ในจดหมายเปิดผนึกว่า การอนุรักษ์มรดกโสตทัศน์ของประเทศไทยในปัจจุบันนี้ แม้ว่าจะเป็นที่รับรู้ของสาธารณชนอยู่บ้าง แต่ก็เพียงรู้ว่ามีอยู่ ทว่ายังไม่รู้ตระหนักถึงอุปสรรคความขัดข้องต่างๆ ซึ่งทำให้กระบวนการอนุรักษ์มรดกโสตทัศน์ของชาติยังไม่สำเร็จเป็นจริง ไม่ทันการณ์ และหมิ่นเหม่อยู่บนความเสียหายและล้มเหลว ปัญหาอย่างหนึ่งของกระบวนการอนุรักษ์มรดกโสตทัศน์ของชาติ คือการขาดความตระหนักและการสนับสนุนอย่างจริงจังจากรัฐบาล

คณะผู้จัดจึงได้พยายามเรียกร้องต่างกรรมต่างวาระ ในรูปแบบต่าง ๆ โดยเฉพาะกรณีที่ หอภาพยนตร์แห่งชาติ ลุกขึ้นเรียกร้องขอให้ได้รับการปฏิรูประบบราชการเป็นองค์การมหาชน ตามนโยบายของรัฐบาล กลับไม่ได้รับความสนใจ ในขณะที่รัฐบาลที่ผ่านมากลับจัดตั้งองค์การมหาชนอื่นๆ โดยใช้งบประมาณแผ่นดินมหาศาล และเพื่อมาทำงานซ้ำซ้อนกับหน่วยงานของรัฐซึ่งทำหน้าที่มาก่อนนับสิบ ๆ ปีถึงนับร้อยปีแต่กลับถูกทอดทิ้งให้ด้อยพัฒนาล้าหลัง

นอกจากนี้ ยังได้เปิดให้ร่วมลงชื่อทางอินเนอร์เนต ทาง http://www.petitiononline.com/filmnow/petition.html เพื่อเรียกร้องต่อภาครัฐด้วย โดยจดหมายเปิดผนึกและข้อเรียกร้องมีรายละเอียด ดังนี้

0 0 0

ข้อเรียกร้องว่าด้วยการปกป้องและรักษามรดกโสตทัศน์ของชาติ
เสนอต่อรัฐบาลไทย

โดยคณะผู้ร่วมจัดงานวันมรดกโสตทัศน์โลกแห่งประเทศไทย

สภาพการณ์ของภาครัฐ
4 ตุลาคม 2509 คณะอนุกรรมการด้านสื่อสารมวลขน ในคณะกรรมการชาติว่าด้วยยูเนสโก ของประเทศไทย เรียกร้องให้หอสมุดแห่งชาติตั้งแผนกเก็บรักษาฟิล์มภาพยนตร์ที่มีคุณค่าทางประวัติศาสตร์และวัฒนธรรม หอสมุดแห่งชาติได้รับบริจาคฟิล์มมาจำนวนหยิบมือหนึ่ง แต่หลายปีผ่านไปหอสมุดแห่งชาติได้รับการสนับสนุนจากเอกชนให้จัดตั้งห้องสมุดดนตรี ซึ่งพัฒนามาเป็นหอสมุดดนตรีทูนกระหม่อมสิรินธร ทำหน้าที่เก็บรักษามรดกโสตทัศน์เฉพาะด้านดนตรี

23 กรกฎาคม 2524 หนังสือพิมพ์สยามรัฐเสนอบทความเรื่องการค้นพบฟิล์มภาพยนตร์เก่าที่การรถไฟแห่งประเทศไทย เริ่มขบวนการเรียกร้องให้ทางการอนุรักษ์ภาพยนตร์เหล่านี้ และให้มีการจัดตั้งหน่วยงานทำหน้าที่ดังกล่าว ขบวนการดำเนินอย่างต่อเนื่องไปเกือบสามปีจึงสามารถจัดตั้งหน่วยงานที่เรียกว่า หอภาพยนตร์แห่งชาติ สำเร็จขึ้นใน กรมศิลปากร เมื่อวันที่ 7 กันยายน 2527 ทำหน้าที่เก็บรักษามรดกโสตทัศน์ด้านภาพยนตร์และวีดิทัศน์ระดับชาติ

2533 มีความพยายามเรียกร้องให้มีการจัดตั้ง หอวิทยุกระจายเสียงและโทรทัศน์แห่งชาติ มีขบวนการผลักดันกันอยู่พักหนึ่งก็อ่อนสลายไป จนเมื่อปี 2543 จึงมีผู้ลุกขึ้นเรียกร้องจัดตั้ง หอจดหมายเหตุกรมประชาสัมพันธ์ขึ้น ซึ่งพัฒนามาเป็น พิพิธภัณฑ์การกระจายเสียงและหอจดหมายเหตุ กรมประชาสัมพันธ์ ในปัจจุบัน ทำหน้าที่เก็บรักษามรดกโสตทัศน์ทั้งหลายเฉพาะของกรมประชาสัมพันธ์

2543 มีการเคลื่อนไหวที่จะอนุรักษ์ฟิล์มภาพยนตร์ส่วนพระองค์ของพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ซึ่งเป็นมรดกภาพยนตร์ที่สำคัญที่สุดชุดหนึ่งของประเทศ จนปัจจุบันยังไม่สำเร็จเป็นจริง

สภาพการณ์ของภาคเอกชน
หน่วยงานภาคเอกชนที่ทำธุรกิจด้านการผลิตสื่อ บริษัทผลิตแผ่นเสียง ผลิตเทปเสียง ผลิตรายการวิทยุ ผลิตรายการโทรทัศน์ ในอดีตที่ผ่านมา ไม่คิดที่จะเก็บรักษาผลงานของตนให้เป็นมรดกโสตทัศน์ของชาติ ล้วนสลายหายสูญไปพร้อมกับการล้มหรือเลิกกิจการ มาในระยะหลังเมื่อมีตัวอย่างการริเริ่มจัดตั้งหน่วยงานเพื่ออนุรักษ์มรดกโสตทัศน์ของชาติ หน่วยงานภาคเอกชนบางแห่งจึงเห็นคุณค่าประโยชน์ทางธุรกิจและเริ่มเก็บรักษามรดกโสตทัศน์ที่เป็นผลงานของตนเอง เช่น เมื่อปี 2533 สถานีโทรทัศน์สี ช่อง 7 ซึ่งจัดตั้งศูนย์ข้อมูล ทำหน้าที่เก็บรักษาภาพยนตร์และวีดิทัศน์รายการข่าวที่สถานีผลิต

แต่สำหรับภาคประชาชน มีเอกชนที่สนใจมีใจรักหวงแหนและเก็บสะสมมรดกโสตทัศน์ของชาติจำนวนหนึ่ง บางคนเก็บสะสมเงียบ ๆ เป็นส่วนตัวไม่ให้ใครชื่นชม บางคนเก็บสะสมเพื่อการแลกเปลี่ยนซื้อขาย แต่หลายคนเปิดเผยและจัดแสดงให้สาธารณชนได้ร่วมชื่นชมได้เรียนรู้ศึกษา เช่น พิพิธภัณฑ์เพลงลูกทุ่ง พิพิธภัณฑ์เครื่องเล่นกระบอกเสียงและหีบเสียงไทย เอกชนเหล่านี้มีคุณูปการอย่างยิ่งต่อการอนุรักษ์มรดกโสตทัศน์ของชาติ เพราะไม่ได้ทำด้วยอำนาจหน้าที่ สินจ้างรางวัล แต่ทำด้วยความรัก ความรู้ และความเมตตาต่อชาติ

มาบัดนี้ ณ วันที่ 27 ตุลาคม วันที่ยูเนสโกประกาศให้เป็นวันโลกแห่งมรดกโสตทัศน์ หรือวันมรดกโสตทัศน์โลก พวกเราบรรดาคนที่ทำงานในหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน ตลอดจนประชาชนที่ทำงานอยู่ในกระบวนการอนุรักษ์มรดกโสตทัศน์ของประเทศไทย ได้ร่วมคิดร่วมประชุมกัน มีความเห็นว่า การอนุรักษ์มรดกโสตทัศน์ของประเทศไทยในปัจจุบันนี้ แม้ว่าจะเป็นที่รับรู้ของสาธารณชนอยู่บ้าง แต่ก็เพียงรู้ว่ามีอยู่ ทว่ายังไม่รู้ตระหนักถึงอุปสรรคความขัดข้องต่าง ๆ ซึ่งทำให้กระบวนการอนุรักษ์มรดกโสตทัศน์ของชาติยังไม่สำเร็จเป็นจริง ไม่ทันการณ์ และหมิ่นเหม่อยู่บนความเสียหายและล้มเหลว ปัญหาอย่างหนึ่งของกระบวนการอนุรักษ์มรดกโสตทัศน์ของชาติ คือการขาดความตระหนักและการสนับสนุนอย่างจริงจังจากรัฐบาล พวกเราได้พยายามเรียกร้องต่างกรรมต่างวาระ ในรูปแบบต่าง ๆ โดยเฉพาะกรณีที่ หอภาพยนตร์แห่งชาติ ลุกขึ้นเรียกร้อง ขอให้ได้รับการปฏิรูประบบราชการเป็นองค์การมหาชน ตามนโยบายของรัฐบาล กลับไม่ได้รับความสนใจ ในขณะที่รัฐบาลที่ผ่านมากลับจัดตั้งองค์การมหาชนอื่น ๆ ดุจนิรมิตรขึ้นมาจากอากาศ โดยใช้งบประมาณแผ่นดินมหาศาล และเพื่อมาทำงานซ้ำซ้อนกับหน่วยงานของรัฐซึ่งทำหน้าที่มาก่อนนับสิบ ๆ ปีถึงนับร้อยปีแต่กลับถูกทอดทิ้งให้ด้อยพัฒนาล้าหลัง


พวกเราขอเรียกร้องต่อรัฐบาลไทย โปรดรับฟังเสียงของเจ้าหน้าที่รัฐและเอกชนผู้ปฏิบัติงานจริงในการปกป้องและรักษามรดกโสตทัศน์ของชาติ และโปรดพิจารณาดำเนินการในสิ่งที่เป็นรูปธรรม ดังนี้

1. โปรดพิจารณาปฏิรูประบบราชการหน่วยงานของรัฐที่ทำหน้าที่ในการปกป้องและรักษามรดกโสตทัศน์ของชาติในปัจจุบัน ได้แก่ หอภาพยนตร์แห่งชาติ สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ และ หอสมุดดนตรีทูนกระหม่อมสิรินธร สำนักหอสมุดแห่งชาติ กรมศิลปากร พิพิธภัณ์การกระจายเสียงและหอจดหมายเหตุ กรมประชาสัมพันธ์ โดยอาจให้รวมกันเป็น ศูนย์มรดกโสตทัศน์แห่งชาติ (องค์การมหาชน)

2. เร่งรัดโครงการอนุรักษ์ภาพยนตร์ส่วนพระองค์ ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวภูมิพลอดุลยเดช ที่เสนอโดยสำนักนายกรัฐมนตรี ที่ค้างอยู่จากรัฐบาลก่อนให้สำเร็จเป็นจริง

3. สนับสนุนโครงการอนุรักษ์ภาพยนตร์ส่วนพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งยืดเยื้อมานานกว่ายี่สิบปี และปัจจุบันดำเนินการร่วมกันระหว่าง สถาบันพระปกเกล้า ฯ และ สยามสมาคม ในพระบรมราชูปถัมภ์ ให้สำเร็จเป็นจริง

คณะผู้ร่วมจัดงาน วันมรดกโสตทัศน์โลกแห่งประเทศไทย
27 ตุลาคม 2549