ศจินทร์ ประชาสันติ์
www.thaiclimate.org

และในช่วงที่สหรัฐฯประสบภัยจากเฮอริเคนแคทรินา (ซึ่งหลายคนเชื่อว่าเป็นผลพวงมาจากโลกร้อน) บริษัทนี้บริจาคเงินเพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยจำนวน 13 ล้านเหรียญสหรัฐฯ คิดเป็นรายได้ที่ต้องสูญเสียยังไม่ถึง
3 ชั่วโมงดีเลย  จะเห็นได้ว่าผลประโยชน์มันมหาศาลขนาดไหน


กลุ่มที่สาม คือ กลุ่มที่หากินกับกลไกการแก้ปัญหาโลกร้อน อย่างที่รู้จักกันดีในนาม การค้าคาร์บอน (Carbon
Trading) ซึ่งดร.ดอร์เซย์ได้ยกตัวอย่างของตลาดคาร์บอนในยุโรป  ที่รัฐบาล "แจกฟรี" ใบอนุญาตโควต้าการปล่อยคาร์บอนให้กับภาคอุตสาหกรรมตามที่อุตสาหกรรมร้องขอ  โดยหวังว่าจะจูงใจให้อุตสาหกรรมลดการปล่อยก๊าซลงในอนาคต แต่ผลปรากฏว่า ใบอนุญาตที่ได้รับนั้นเกินกว่าระดับการปล่อยก๊าซจริงของอุตสาหกรรม

พวกเขาก็เลยถือโอกาสเอาโควตาส่วนที่เหลือไปขายต่อทำกำไรเสียเลย  สุดท้ายระบบนี้ก็ไม่ช่วยแก้ปัญหาใดๆ
กลายเป็นภาษีอัตราถอยหลังที่ทำให้คนค้าขายคาร์บอนได้กำไรพูนกระเป๋า แถมด้วยการปล่อยก๊าซที่สูงขึ้น

ส่วนกลุ่มสุดท้าย เป็นกลุ่มองค์กรพัฒนาเอกชน (บางกลุ่ม) ซึ่งกลายไปเป็นพวกเดียวกับกลุ่มอุตสาหกรรมขนาดใหญ่ไปแล้ว โดยเสนอทางออกให้กับสังคมโลกไม่ต่างอะไรจากทางออกของอุตสาหกรรมเหล่านั้น เช่น สนับสนุนให้ใช้พลังงานนิวเคลียร์หรือเสนอให้ใช้การค้าขายคาร์บอนในการแก้ปัญหา (แบบหลอกๆ) ต่อไป

ภาวะมืดบอดตามัวและความตะกละตะกรามของคนที่เข้าไปร่วมกำหนดชะตากรรมของประชากรโลกเช่นนี้ทำให้น่าเป็นห่วงอย่างยิ่งว่าเรือไททานิคลำที่มีชื่อว่า "โลก" จะหลีกพ้นทางของก้อนน้ำแข็งมหึมาข้างหน้าได้อย่างไร
เพราะนักวิทยาศาสตร์หลายท่านได้กล่าวไว้แล้วว่า ผลกระทบของโลกร้อนหลายอย่างเกิดขึ้นเร็วกว่าคาดการณ์ไว้
และมีความจำเป็นอย่างยิ่งยวดที่จะต้องลดการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ของทั้งโลกลงอย่างน้อยครึ่งหนึ่งภายในไม่กี่สิบปีนี้

วาทกรรมแก้โลกร้อน…แก่นคือเปลือก  เปลือกคือแก่น
ผู้เข้าร่วมประชุมท่านหนึ่งถามว่า…แม้สิ่งที่อาจารย์พูดมาทั้งหมดอาจจะเป็นปัญหา แต่ว่าเรายังจะฝากความหวังไว้กับพิธีสารเกียวโตได้หรือไม่

แลรี่ ลอร์แมน พูดถึงพิธีสารเกียวโตอย่างไม่อ้อมค้อมเลยว่า ใครๆ ก็รู้ว่าข้อตกลงนี้เป็นข้อตกลงทางการค้า ไม่ใช่ข้อตกลงทางสิ่งแวดล้อม และเขียนโดยสหรัฐฯ ขนานแท้ มีเป้าหมายว่าทำอย่างไรถึงจะแปรให้วิกฤตโลกร้อนเป็นประโยชน์ และก็นำมาสู่การสร้างตลาดคาร์บอนขึ้น ดังนั้น การประชุมที่บาหลีจึงเป็นความต่อเนื่องของพิธีสารเกียวโตซึ่งไม่มีอะไรใหม่ และ "ก็ช่วยโลกร้อนได้ 0.000%" นั่นก็คือ ไม่ได้ช่วยอะไรให้มันดีขึ้นมาเลย

ซ้ำร้าย ในส่วนที่เกี่ยวข้องกับประเทศกำลังพัฒนา ยังมีกลไกการค้าคาร์บอนซึ่งอุตสาหกรรมในประเทศพัฒนาแล้วสามารถจะได้รับสิทธิปล่อยคาร์บอนเพิ่มขึ้นหากลงทุนในโครงการที่ช่วยดูดซับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ในประเทศกำลังพัฒนา นักธุรกิจและนักวิทยาศาสตร์บางส่วนบอกว่า เพราะต้นทุนของประเทศกำลังพัฒนาในการลดก๊าซเรือนกระจกมันต่ำดีก็เลยมีโครงการต่างๆ เช่น การปลูกป่า ปลูกยูคาลิปตัสในบราซิลและอินโดนีเซีย
ให้เป็นส่วนหนึ่งของกลไกค้าคาร์บอนนี้

ฟังแนวคิดก็ทะแม่งพิลึก เพราะขณะที่ใช้เท้าข้างหนึ่งเขี่ยๆ ปลูกต้นไม้ มือที่เหลืออีกสองข้างและเท้าอีกหนึ่งไม่เคยที่จะชะลอการโกยเงินเข้ากระเป๋าและปล่อยก๊าซเรือนกระจกแม้แต่น้อย  ที่ซับซ้อนไปกว่านั้น เอาเข้าจริง คนที่สร้างโครงการขายคาร์บอนในประเทศกำลังพัฒนาไม่ใช่ชาวบ้านตาสีตาสาอย่างที่เราอาจจะเข้าใจ  แต่เป็นบริษัทซึ่งแลรี่บอกว่า 90% ของบริษัทเหล่านี้มีแต่สร้างปัญหาปวดหัวให้กับชาวบ้านและผู้คนที่อาศัยโดยรอบทั้งนั้น

คุณวิฑูรย์  เพิ่มพงศาเจริญ จากโครงการฟื้นฟูชีวิตและธรรมชาติ ซึ่งเป็นผู้ติดตามนโยบายพลังงานของไทยมาอย่างยาวนานได้ร่วมแลกเปลี่ยนและทำให้เราเห็นว่าไทยเองก็เข้าไปพัวพันกับวงจรอัปลักษณ์นั้นแล้วเหมือนกัน
เพราะประเทศไทยเองก็กระตือรือร้นในการป่าวประกาศให้บริษัทนักลงทุนต่างๆ มารับโควต้าเครดิตคาร์บอนแจกฟรีจากรัฐบาล  ซึ่งขณะนี้อนุมัติโครงการไปแล้วจำนวนหนึ่ง ยังเหลืออีกกว่า 40 โครงการ แต่ในเวลาเดียวกัน รัฐบาลก็มีแผนสร้างโรงไฟฟ้าถ่านหินอีกหลายแห่ง ซึ่งคุณวิฑูรย์ให้ข้อมูลว่าโรงไฟฟ้าขนาดเล็กประมาณ 500 เมกกะวัตต์หนึ่งโรงปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ถึง 3 ล้านคิวบิคเมตร  เทียบไม่ได้เลยกับการปลูกต้นไม้ 300,000 ต้น ซึ่งตลอดชีวิตของพวกมันสามารถดูดซับคาร์บอนไดออกไซด์ได้ไม่เกิน 10 วันของการเดินเครื่องโรงไฟฟ้าเท่านั้น

ยิ่งไปกว่านั้น ฝันที่แท้จริงของรัฐบาลคือการสร้างโรงไฟฟ้าขนาด 10,000 เมกกะวัตต์  (โอ้ พระเจ้า…)

ดังนั้น หนทางสู่โลกเย็น (เย็นลงหรืออย่างน้อยไม่ร้อนขึ้น) ยังอยู่อีกไกลแสนไกลตราบเท่าที่ผู้คนโดยเฉพาะชนชั้นนำและธุรกิจที่มีอิทธิพลต่างๆยังไม่เปลี่ยนจิตเปลี่ยนใจ คนเหล่านี้ไม่ว่าจะอยู่ในประเทศพัฒนาแล้วหรือประเทศกำลังพัฒนา พวกเขาส่วนมากก็จะมีตรรกะในการคิดเหมือนๆ กัน คือ วิกฤตครั้งนี้ ตูจะพลิกให้เป็นโอกาสทางธุรกิจได้อย่างไร

ในประเทศไทย ซึ่งภาคพลังงานได้กลายเป็นแหล่งขุมทรัพย์ชั้นดีของการปั่นและสร้างเงิน  ข้อทักท้วงไม่ว่าจะด้วยเหตุผลทางจริยธรรม เหตุผลเรื่องความเป็นธรรม หรือแม้แต่เหตุผลด้านความอยู่รอดของมนุษยชาติภายใต้สภาพภูมิอากาศที่เปลี่ยนแปลงก็ไม่อาจเขยื้อนใจของผู้กำหนดนโยบายประเทศได้ แต่น่าเสียดาย  เพราะวิกฤตครั้งนี้ไม่เหมือนครั้งไหนๆ ภัยพิบัติและหายนะที่โลกเราประสบในช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมาเป็นเพียงจุดเริ่มต้นเท่านั้น

เราไม่อาจรอให้ถึงวันที่จิตวิญญาณของชนชั้นนำกลับคืนมาเพื่อจะฝากความหวังทั้งปวงได้ ถึงเวลาแล้วที่เราจะต้องมองทะลุให้เห็นเบื้องหลังของคำระรื่นหูว่าด้วยการแก้ปัญหาโลกร้อน และฉากหลังของความเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างไม่มีขีดจำกัด

…และเมื่อถึงวันนั้นที่เราเริ่มเห็นและเข้าใจ การเคลื่อนไหวเพื่อแก้ไขปัญหาที่ตรงจุดจึงจะเกิด