วันที่ 2 ก.ค. ที่โรงแรมมิราเคิล แกรนด์ สถาบันวิจัยระบบสาธารณสุข (สวรส.) ร่วมกับ ภาคีการพัฒนางานประจำสู่งานวิจัย หรือ R2R (Routine to Research) จัดการประชุมแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ภายใต้ชื่อ "R2R เสริมพลัง สร้างสรรค์ และพัฒนา" โดยมีผู้เข้าร่วมโครงการครั้งนี้กว่า 1,500 คน

นพ.พงษ์พิสุทธิ์ จงอุดมสุข  ผอ.สวรส. กล่าวว่า การประชุมนี้นอกจากจะเป็นเวทีแสดงผลงานวิจัยของนักวิจัยที่พัฒนางานประจำสู่งานวิจัย ตามแนวคิด R2R จากทั่วประเทศแล้ว ยังเป็นเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างนักวิจัยท้องถิ่น นักวิชาการ และผู้ปฏิบัติงานที่มีประสบการณ์ ทั้งยังเป็นโอกาสในการขับเคลื่อนเครือข่ายให้เกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ เน้นการสร้างการยอมรับผลงานวิจัยจากงานประจำ และการนำไปใช้ประโยชน์ รวมทั้งสร้างบรรยากาศในการใช้ความรู้เพื่อการแก้ไขปัญหา

นพ.พงษ์พิสุทธิ์ กล่าวต่อไปว่า เนื่องจากงานวิจัย R2R เป็นงานที่เกี่ยวกับบริการที่ไปสู่ประชาชนอยู่แล้ว เมื่อคนทำงานในระบบงานประจำเหล่านี้อยากทำงานให้ดีขึ้น จึงเป็นนิมิตหมายที่ดีว่าหน่วยงานสาธารณสุขไม่ได้ทำงานไปวันๆ คนที่ได้ประโยชน์จึงคือประชาชนนั่นเอง

"งานต่างๆ เดี๋ยวนี้มีความซับซ้อนมากขึ้น ถ้าเราใช้ประสบการณ์เดิมๆ หรือว่าใช้ความรู้เดิมๆ ที่เรียนมา บางทีเราจัดการปัญหาใหม่ๆ ไม่ได้" นพ.พงษ์พิสุทธิ์ กล่าวและว่า

นพ.พงษ์พิสุทธิ์ ยังกล่าวอีกว่า ประชาชนทั่วไปนั้นก็สามารถทำงานวิจัยได้ ซึ่งจริงๆ แล้วตนพยายามเลี่ยงคำว่า วิจัย เพราะเป็นคำที่ฟังน่ากลัว ฟังเป็นเรื่องของคนจบปริญญาโท ปริญญาเอก ตนพยายามจะบอกว่า ใครๆ ก็ทำงาวิจัยได้ ทุกคนสามารถหาความรู้ได้ เราต้องไม่กลัวมัน และเริ่มต้นค้นคว้าตั้งแต่วันนี้

นพ.โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์ ผู้อำนวยการสำนักวิจัยระบบสาธารณสุข กล่าวว่า ลักษณะการวิจัยแบบ R2R เป็นการวิพากษ์ระบบอุตสาหกรรมความรู้ ที่แต่เดิมการผลิตความรู้ถูกจำกัดให้อยู่แต่ในมือของผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น ซึ่งเป็นสัดส่วนที่น้อยมากเมื่อเทียบผู้เสพความรู้ซึ่งมีจำนวนมากกว่าหลายเท่า จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องถอดรื้อระบบการสร้างความรู้ใหม่โดยให้คนทั่วไปสามารถผลิตความรู้ได้เอง

"R2R จะเป็นการคืนอำนาจให้กับผู้ปฏิบัติงาน ที่ให้ผู้คนทั่วไปสามารถที่จะนำเอาความรู้ จากพื้นที่ จากการปฏิบัติในชีวิตประจำวัน ที่ตกผลึกจากการปฏิบัติแล้วนำกลับมาพัฒนางานที่ทำอยู่นั้นให้มีประสิทธิภาพยิ่งขึ้นไป" นพ.โกมาตร กล่าว

ศ.นพ.วิจารณ์ พาณิช ประธานคณะกรรมการดำเนินงานโครงการสนับสนุนการจัดการความรู้จากงานประจำสู่งานวิจัย กล่าวว่า  หลักการของ R2R คือ กลไกที่เข้าไปเปลี่ยนแปลงวิธีการทำงานประจำโดยใช้งานวิจัยเข้าไปเพิ่มคุณค่าให้แก่งานประจำ ช่วยให้คนทำงานสามารถพัฒนางานให้ดีขึ้น ส่งผลต่อคนทำงานให้มีความสุขกับการทำงานมากขึ้น ซึ่งการทำงานแบบเดิมๆ การกำหนดนโยบายหรือการแปลงแปลงในการทำงานมักจะขึ้นอยู่กับความคิดของผู้บริหารองค์กรเป็นหลัก แต่ R2R จะทำให้คนทำงานทุกระดับมีส่วนได้แลกเปลี่ยนข้อมูล โดยเฉพาะองค์ความรู้ที่เกิดขึ้นจะเข้าไปหนุนเสริมให้งานประจำมีคุณค่า คนทำงานก็จะได้รับเกียรติและการยอมรับมากขึ้น

นพ.วิจารณ์ กล่าวอีกว่า งานลักษณะดังกล่าวจะช่วยให้คนทำงานด้านสาธารณสุขตระหนักว่าการมีปฏิสัมพันธ์ของผู้คน องค์กร ชุมชน จิตวิญญาณ เป็นสิ่งที่สำคัญมากซึ่งบุคลากรสาธารณสุขจำเป็นต้องเห็นความเชื่อมโยงนี้ทั้งหมด ขณะที่บุคลากรบางส่วนยังไม่มีความเข้าใจก็จะรู้สึกอึดอัดกับการทำงานมากแต่ภายหลังเมื่อมีการนำอาร์ทูอาร์เข้ามาใช้ ก็จะทำให้เกิดความเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้น

"เราต้องไม่มองการรักษาความเจ็บป่วยว่าเป็นแค่โรค หมอต้องไม่ใช่แค่รักษาโรคอย่างเดียว แต่ต้องมองให้ครอบคลุมว่าเป็นเรื่องสุขภาวะที่รวมไปถึงพิธีกรรมสังคมและจิตวิญญาณด้วย"

ด้าน นพ.อัครินทร์ นิมมานนิตย์ กล่าวถึงความสำเร็จหนึ่งของงาน R2R ในโรงพยาบาลศิริราชว่า คือการตื่นตัวในทุกระดับ เห็นได้จากจำนวนโครงการที่มาขอทุนวิจัยมีมากขึ้น หลากหลายขึ้น และมีในทุกระดับ ทั้งหมอ พยาบาล นักโภชนาการ กระทั่ง รปภ. ยังมาขอทำงานวิจัย เป็นสิ่งยืนยันได้ว่าทุกคนทำงานวิจัยได้จริงๆ ไม่ต้องเรียนจบสูงๆ

"บ่ายวันนึง พี่ รปภ.เดินเข้ามาหาผม แล้วบอกว่า อาจารย์ครับ พี่อยากทำงานวิจัย ขอปรึกษา เขาอยากสร้างอะไรขึ้นมาปรับเปลี่ยนองค์กร ไม่ใช่แค่สร้างประโยชน์แค่ในส่วนเขา ผมคิดว่านี่คือสิ่งที่จะสะท้อนกลับไปยังประชาชนที่มาใช้บริการ"

นพ.อัครินทร์ ยังกล่าวอีกว่า เกือบทั้งหมดของงานวิจัยที่โรงพยาบาลศิริราชได้มานั้น นำไปใช้ประโยชน์ได้จริง และผู้ปฏิบัติงานคือผู้สร้างการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้เอง

"เราต้องเชื่อว่า R2R เกิดขึ้นได้เองตามธรรมชาติ เชื่อว่าคนส่วนใหญ่ที่ทำงานอยู่ทุกวันอยากพัฒนาตนเองและหน่วยงาน เชื่อว่าคนส่วนใหญ่อยากมีผลงาน และเชื่อว่าคนส่วนใหญ่อยากแชร์เรื่องดีๆ แก่กัน ถ้ามีพื้นฐานความเชื่อทั้ง 4 อย่างนี้ เราจะออกแบบกิจกรรมมาสนับสนุน R2R ที่มีประโยชน์แก่สังคมได้"