ศูนย์ข้อมูลสิทธิมนุษยชนและสันติภาพภาคอีสาน รายงานสถานการณ์ กรณี กฟผ.นำกำลังเจ้าหน้าที่ตำรวจเข้ารื้อถอนบ้านและตัดฟันต้นไม้ ของ นาง ทองแดง กันหา จ.ร้อยเอ็ด หลังจากมีหนังสือยื่นคำขาดให้รื้อถอนบ้านเรือน สิ่งปลูกสร้าง และตัดต้นไม้ ออกจากแนวของการวางสายไฟฟ้าแรงสูงขนาด 500 กิโลโวลต์ ชายแดน (มุกดาหาร-ร้อยเอ็ด 2) แต่นางทองแดงและครอบครัวไม่ยินยอม เนื่องจากแนวเวนคืนดังกล่าวผ่ากลางหลังคาบ้านและแปลงนา

00000

17 ธ.ค.51

เมื่อวันที่ 11 ธ.ค. 51 นางทองแดง แสงสวัสดิ์ อายุ 56 ปี บ้านเลขที่ 109 หมู่ 4 บ้านดอนแดง ต.เชียงขวัญ อ.เชียงขวัญ จ.ร้อยเอ็ด เจ้าของบ้านซึ่งติดกับแปลงนา จำนวนกว่า 10 ไร่ ได้รับหนังสือจากไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย (กฟผ.) สั่งให้รื้อถอนบ้านเรือน สิ่งปลูกสร้าง และตัดต้นไม้ ออกจากแนวของการวางสายไฟฟ้าแรงสูงขนาด 500 กิโลโวลต์ ชายแดน (มุกดาหาร-ร้อยเอ็ด 2) โดยรายละเอียดในหนังสือได้ระบุว่า

"ขอให้ท่านทำการรื้อถอนอาคารสิ่งปลูกสร้าง และตัดฟันต้นไม้ ดังกล่าวให้แล้วเสร็จ ภายในวันที่ 14 ธันวาคม 2551 หากท่านไม่ดำเนินการให้แล้วเสร็จตามระยะเวลาที่กำหนด กฟผ.มีความจำเป็นที่จะต้องเข้าทำการรื้อถอนอาคารสิ่งปลูกสร้าง และตัดฟันต้นไม้ในที่ดินของท่านต่อไป" นายภาณุ อุทยารัตน์ หัวหน้าหน่วยประสานงานก่อสร้าง ทำการแทนผู้ว่าการการไฟฟ้าฝ่ายผลิตแห่งประเทศไทย เป็นผู้ลงนามในหนังสือ

วันที่ 15 ธ.ค.51 เวลาประมาณ 13.00 น.เจ้าหน้าที่ตำรวจจำนวน 2 คน ได้มาสังเกตการณ์ก่อนการนำกำลังเข้ารื้นถอน แต่เนื่องจากนางทองแดงมีญาติๆกว่า 20 คน ที่เดินทางมาให้กำลังใจและเฝ้าระวังขัดขวางไม่ให้ เจ้าหน้าที่ กฟผ.เข้ามาทำการรื้อถอนอาคารสิ่งปลูกสร้าง และตัดฟันต้นไม้ได้ ทำให้เจ้าหน้าที่ตำรวจล่าถอยกลับไป โดยมีรายงานข่าวแจ้งว่า กฟผ.ได้ประสานขอกำลังเจ้าหน้าที่ตำรวจจาก สภอ.เชียงขวัญ และสภอ.เมือง จ.ร้อยเอ็ด รวมกว่า 60 นาย เพื่อจะเข้าไปทำการรื้อถอนอาคารสิ่งปลูกสร้าง และตัดฟันต้นไม้ ดังกล่าว ให้แล้วเสร็จภายในวันที่ 17 ธ.ค.51(วันนี้)

วันนี้ (17ธ.ค.51) เวลา 8.00 น. เจ้าหน้าที่การไฟฟ้าและลูกจ้างกว่า 30 คน พร้อมกำลังเจ้าหน้าที่ตำรวจนำโดยนายตำรวจระดับผกก. และหน่วยปฏิบัติการพิเศษรวมกว่า 60 นาย ได้เข้าตรึงกำลังอยู่รอบนอกบริเวณบ้านของนางทองแดง ซึ่งนางจันทรเพ็ญ ประสงค์สุข บุตรสาวของนางทองแดงพร้อมกับญาติๆ ได้พากันขัดขวางแต่ไม่เป็นผล โดยนายตำรวจระดับผู้กำกับ ได้เข้าประกบนางจันทร์เพ็ญเพื่อขอให้ยินยอม มิเช่นนั้นทางเจ้าหน้าที่จะใช้กำลัง ก่อนที่เจ้าหน้าที่ตำรวจจะเข้ายึดพื้นที่บริเวณบ้านในเวลาประมาณ 10.00 น. แต่นางทองแดง นางจันทร์เพ็ญ และญาติๆ ยังยืนกรานไม่ยินยอม

จนกระทั่งเวลาประมาณ 11.00 น. ทางเจ้าหน้าที่ตำรวจได้แจ้งว่า ให้เวลานางทองแดงและญาติๆ อีก 2 ชั่วโมง ก่อนที่เจ้าหน้าที่จะทำการตัดฟันต้นไม้ทั้งหมดที่อยู่ในแนวแขต ซึ่งประกอบด้วย ต้นมะพร้าว ต้นมะม่วง ต้นยูคา ฯลฯ ที่นางทองแดงและครอบครัวปลูกไว้ โดยเฉพาะต้นมะม่วง และไม้ยืนต้นอื่นๆ ที่นางทองแดงและสามีได้ร่วมกันปลูกไว้ตั้งแต่มาลงหลักปักฐานในที่ดินผืนนี้

เวลา 13.00 น. เจ้าหน้าที่ได้ตัดฟันต้นไม้ทั้งหมดที่อยู่ในแนวเขต โดยมีรายงานข่าวแจ้งว่า ทั้งนางทองแดงและนางจันทร์เพ็ญ บุตรสาว ต่างร่ำไห้และวิ่งเข้ากอดต้นไม้เพื่อไม่ให้เจ้าหน้าที่ตัดฟันทิ้ง แต่ก็ไม่เป็นผล จนกระทั่ง เวลาประมาณ 15.00 น. เจ้าหน้าได้ตัดฟันต้นไม้ทั้งหมดแล้วเสร็จ และแจ้งกับชาวบ้านว่า จะนำกำลังเจ้าหน้าที่มารื้อถอนบ้านที่เป็นที่อยู่อาศัยของครอบครัวนางทองแดง ให้แล้วเสร็จภายในวันพรุ่งนี้ (18 ธ.ค. 2551)

ทั้งนี้ แนวสายส่งไฟฟ้าแรงสูงที่พาดผ่านบ้านซึ่งติดกับแปลงนาของทองแดง เป็นโครงการก่อสร้างสายส่งไฟฟ้าแรงสูง ขนาด 500 กิโลโวลต์ ชายแดนมุกดาหาร-ร้อยเอ็ด 2 (น้ำเทิน) โดยทำความตกลงซื้อกำลังไฟฟ้า จากประเทศลาว และได้เริ่มดำเนินการมาตั้งแต่ ปี 2543 จนถึงปัจจุบันอยู่ระหว่างขั้นตอนการวางแนวสายไฟฟ้า และจวนใกล้เสร็จทั้งหมดแล้ว แต่ต้องหยุดชะงักในช่วงระหว่างเสาที่ 136/1 ถึง 136/2 ที่ผ่ากลางหลังคาบ้านและแปลงนาของนางทองแดง ซึ่งนางทองแดง และครอบครัวไม่ยินยอมให้ผ่าน กฟผ.จึงส่งหนังสือยื่นคำขาดมาแจ้ง เพื่อเข้าทำการรื้อถอน และนำกำลังเจ้าหน้าที่มาตัดฟันต้นไม้และรื้อถอนบ้านดังกล่าว

กรรมการสิทธิฯ ชี้การไฟฟ้าฯ ควรจะใช้กระบวนการเจรจามากว่าการใช้กำลังเข้าบังคับ

ด้านนางสุนีย์ ไชยรส คณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแห่งชาติ ให้ความเห็นในกรณีของนางทองแดงว่า ได้มีการปรึกษาหารือกันมาเป็นระยะอย่างต่อเนื่องตั้งแต่ระดับจังหวัดถึงส่วนกลางในกรุงเทพฯ ซึ่งการไฟฟ้าฯ ควรจะใช้กระบวนการเจรจามากว่าการใช้กำลังเข้าบังคับซึ่งจะทำให้สถานการณ์เลวร้ายมากกว่าที่ควรจะเป็น โดยในเรื่องการก่อสร้างสายส่งไฟฟ้านั้นพื้นฐานเป็นเรื่องของการรอนสิทธิซึ่งคนที่ถูกรอนสิทธิมักได้ค่าชดเชยที่ไม่เป็นธรรมกับความสูญเสียและต้องจำยอมเพราะไม่มีทางเลือก ถือเป็นการละเมิดสิทธิ ซึ่งเรื่องของนางทองแดง ที่ต้องลุกขึ้นมาสู้เพราะที่ดินผ่านกลางบ้าน สวนผลไม้และบ่อเลี้ยงปลาซึ่งเป็นอาชีพหลัก

ทั้งนี้คณะอนุกรรมการสิทธิในที่ดินฯ ได้สรุปผลการตรวจสอบกรณีดังกล่าวไปเรียบร้อยแล้ว โดยให้การไฟฟ้าฯ พิจารณาการจ่ายค่าทดแทนอย่างมีส่วนร่วมกับชาวบ้านที่ได้รับผลกระทบ และให้คณะกรรมการกิจการพลังงานเร่งออก พ.ร.บ.ประกอบกิจการพลังงาน 2550 เพื่อกำหนดหลักเกณฑ์การจ่ายค่าแทนที่เป็นธรรม หรือกรณีที่ไม่มีการเวนคืนที่ดิน ให้ผู้มีสิทธิครอบครองที่ดิน ให้ผู้มีครองครองที่ดินมีสิทธิเลือกหลักเกณฑ์ในการจ่ายค่าทดแทนที่ดินที่แนวสายส่งไฟฟ้าพาดผ่าน

ข้อเสนอของอนุกรรมการฯ ในเชิงนโยบาย ให้คณะกรรมการกับกำกิจการพลังงานศึกษาการจ่ายค่าทดแทนที่เป็นการรอนสิทธิของชาวบ้านต้องคำนวณต้นทุนทางเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม ทั้งในปัจจุบันและอนาคต เพราะการไฟฟ้าฯ ได้เป็นบริษัทมหาชนไปแล้ว และการไฟฟ้าฯใช้สิทธิพิเศษในการใช้ทรัพยากรธรรมชาติของสังคมสูงกว่าหน่วยงานรัฐอื่นๆ และให้รัฐบาลกำหนดมาตราจูงใจการให้สิทธิพิเศษแก่เจ้าของที่ดิน แบะให้การไฟฟ้าสนับสนุนสถาบันทางวิชาการจัดการศึกษาผลกระทบทางสุขภาพจากโครงการก่อสร้างสายส่งไฟฟ้าพาดผ่านชุมชน

เอ็นจีโอ ชี้ไม่ใช้แค่ต้นไม้ถูกตัดฟัน หรือบ้านถูกรื้อ แต่คือความสูญเสียที่ไม่อาจเรียกคืน

นายสุวิทย์ กุหลาบวงษ์ ผู้ประสานงานศูนย์ข้อมูลสิทธิมนุษยชนและสันติภาพภาคอีสาน ให้ความเห็นเพิ่มเติมว่า สิ่งที่เกิดขึ้นกับชาวบ้านในวันนี้เป็นเรื่องที่การไฟฟ้ายอมไม่ได้เพราะเป็นเรื่องศักดิ์ศรีขององค์กร ทั้งๆ ที่การกระทำของการไฟฟ้าในวันนี้ต้องเสียค่าใช้จ่ายมากเพราะต้องระดมกำลังเจ้าหน้าที่ตำรวจพนักงานการไฟฟ้า และจ้างนักข่าวมาทำข่าวเพื่อสร้างภาพลักษณ์ขององค์กร

แม้ว่าการไฟฟ้าฯ จะอ้างอำนาจตาม พ.ร.บ.การไฟฟ้าฯ พ.ศ. 2511 เพื่อเข้ารอนสิทธิในที่ดินของชาวบ้าน อย่างกรณีของแม่ทองแดง สิ่งที่เกิดขึ้นไม่ใช้แค่ต้นไม้ที่ถูกตัดฟัน หรือบ้านที่ถูกรื้อ แต่หมายถึงครอบครัวที่ต้องแตกสลาย และการสูญเสียอื่นๆ ที่ไม่อาจเรียกคืนมาได้

ดังนั้นชาวบ้านควรได้ผลประโยชน์มากกว่าค่าชดเชย ตาม พ.ร.บ.การไฟฟ้า แม้ว่าการไฟฟ้าจะอ้างว่าชาวบ้านคนอื่นๆ ที่ถูกแนวเขตเหมือนกัน ได้ยินยอมหมดแล้วเหลือเพียงแม่ทองแดงรายเดียว แต่ข้อเท็จจริงที่การไฟฟ้าไม่ได้พูดถึงกระบวนการที่ไม่ถูกต้อง เช่น ไม่มีการแจ้งให้เจ้าของที่ดินรับทราบมาก่อนดำเนินการ และขาดการมีส่วนร่วมของชุมชน กว่าเจ้าของที่ดินจะรู้กระบวนการขั้นตอน หรือระเบียบ ก็ไม่สามารถค้านได้แล้ว

เช่นเดียวกับกรณีกับกลุ่มคณะกรรมการชาวบ้านผู้คัดค้านแนวสายส่งไฟฟ้า จ. อุดรธานี ที่กำลังคัดค้านแนวสายส่งไฟฟ้าอยู่เช่นเดียวกัน และในกรณีแนวสายส่งไฟฟ้าแรงสูง 500 กิโลโวลต์ ทั้งสองแนวที่เข้ามาทางมุกดาหาร (น้ำเทิน) และหนองคาย (น้ำงึม) การไฟฟ้าได้ให้เหตุผลว่าเพื่อป้องกันปัญหาไฟฟ้าขาดแคลนในภาคอีสานโดยอ้างตัวเลขปริมาณการใช้ไฟฟ้าที่สูงเกินจริง ซึ่งเป็นการสร้างภาระเกินควรให้แก่ประชาชน การไฟฟ้าต้องทบทวนค่าตอบแทนให้ชาวบ้านมากกว่าปัจจุบันเพราะเขาเป็นคนที่เสียสละเพื่อประเทศ เช่นการไฟฟ้าควรเช่าที่ดิน หรือซื้อที่ดินตรงที่ปักเสา และควรให้สวัสดิการอื่นๆ มากกว่าปัจจุบัน

00000

เสียงครวญจากชาวบ้าน

เมื่อวันที่ 15 ธ.ค.ที่ผ่านมา ที่บ้านเลขที่ 109 หมู่ 4 บ้านดอนแดง ต.เชียงขวัญ อ.ชียงขวัญ จ.ร้อยเอ็ด นางทองแดง แสงสวัสดิ์ เปิดเผยต่อผู้สื่อข่าวว่า ครอบครัวของตนต้องเดือดร้อนอย่างมากเนื่องจาก กฟผ.พยายามทุกวิถีทางเพื่อจะวางแนวสายส่งไฟฟ้าให้ได้ มีการจ้างวานให้เจ้าหน้าที่ตำรวจ ทนายความ หรือแม้แต่ผู้ใหญ่บ้าน ให้เข้ามาพูดจาข่มขู่ตนและคนในครอบครัวทุกๆ วัน เพื่อให้ยินยอม จนทำให้สามีของตนต้องตรอมใจ เป็นโรคเครียด และช็อคนำส่งโรงพยาบาลไปแล้วถึง 2 ครั้ง

"ฉันและสามีเคยเข้าไปหาหัวหน้าใหญ่ของ กฟผ. (ผู้บริหารระดับสูง) ที่นนทบุรี เพื่อขอร้องให้ขยับแนวสายไฟฟ้าออก จากที่บ้านและที่นาของฉัน แต่เขาก็บอกว่าต้องทำตามขั้นตอน และจำเป็นต้องทำผ่านตรงจุดนี้ พูดอย่างไรเขาก็ไม่ยอม จนสามีของฉันร้องไห้ และก้มลงกราบที่เท้าของเขา เพื่อขอร้อง เขาจึงบอกว่าจะดูให้อีกที แต่พอมาถึงวันนี้กลับโดนข่มขู่ คุกคามอย่างหนักเพื่อจะวางสายไฟผ่านให้ได้" นางทองแดงกล่าวด้วยน้ำเสียงสะอื้น

นางทองแดงยังกล่าวอีกว่า ได้เดินทางไปร้องเรียนหลายที่ เช่น ศูนย์ดำรงธรรมที่ศาลากลางจังหวัด อำเภอ และหรือแม้แต่สถานีตำรวจ แต่ก็ไม่มีความคืบหน้าอย่างใด มิหนำซ้ำก็ยังถูกเจ้าหน้าที่ของรัฐต่อว่า ว่าตนเป็นพวกขัดขวางความเจริญ เห็นแก่ตัว ไม่ยอมเสียสละ เพื่อให้บ้านเมืองพัฒนา

"ที่ผ่านมาไม่ทราบเลยว่า กฟผ.ทำถึงขั้นตอนไหนแล้ว เพราะไม่เคยได้รับข้อมูล หรือมีการชี้แจงใดๆ เห็นแต่เขาเข้ามาในพื้นที่ส่องกล้องสำรวจ ตัดต้นไม้ และก่อสร้างเสา จนกระทั่งวันที่ 12 ธ.ค.ที่ผ่านมา ก็มีหนังสือแจ้งมาให้รื้อถอนออกไป ทั้งๆ ที่มันเป็นพื้นที่ของฉันและครอบครัวได้ทำมาหากินมาตั้งแต่บรรพบุรุษ ฉันจึงเห็นว่ามันไม่เป็นธรรมสำหรับชาวบ้าน ที่ผู้มีอำนาจจะมารังแก และละเมิดสิทธิแบบนี้ ซึ่งขณะนี้ก็ได้ขอความช่วยเหลือไปทางคณะกรรมการสิทธิฯ แล้ว" นางทองแดงกล่าว

.......

บางส่วนจากรายงานข่าว "ชาวบ้านครวญ กฟผ.รื้อบ้าน วางแนวสายไฟฟ้า"

เว็บไซต์เสียงคนอีสาน (http://www.esaanvoice.net/esanvoice/)

รายงานโดย : นายเดชา คำเบ้าเมือง สำนักข่าวประชาธรรมอุดรธานี