รอยร้าวภาคประชาชน   สนทนากับอ.อมราแล้วทำให้ได้ข้อคิดว่าไม่ว่าใครจะอยู่ฝ่ายไหนมาก่อนข้อสำคัญคือความมีใจกว้าง ความเป็นผู้ใหญ่ และความพร้อมที่จะเปิดรับ   ที่จริงอ.อมราก็ไม่ใช่คนอื่นไกลจากภาคประชาสังคมเธอเป็นผู้ร่วมก่อตั้งมอส.มูลนิธิอาสาสมัครเพื่อสังคมที่ตอนนั้นอ.จอนอึ๊งภากรณ์เป็นผู้อำนวยการ ภูมิธรรม เวชยชัย เป็นรองผู้อำนวยการ โดยเธอเป็นเหรัญญิก   "มอส.เกิดในสถาบันวิจัยสังคมอ.วารินทร์เป็นผู้อำนวยการ ดิฉันเป็นรองผู้อำนวยการ ไหนๆ อยู่ใต้ร่มเราก็มาเป็นเหรัญญิกให้เขา20 กว่าปี พอลาออก เขาเลยยกให้เป็นกรรมการ ตอนนี้เป็นรองประธาน"   เราซักว่าที่อาจารย์มองว่าการแบ่งสีเริ่มคลี่คลายแล้ว นักวิชาการหรือคนที่เคยถลำไป จะกลับมายืนบนหลักการได้ไหม  "คงเป็นคนๆ ไปมั้ง เพราะเวลามันเป็นเครื่องพิสูจน์หลายอย่างมันเห็นว่าไม่ใช่ก็พิสูจน์ไปแล้วก็ต้องไม่เชื่อแล้วเพราะพิสูจน์แล้วว่าไม่ใช่ มันคงต้องเป็นคนๆ ไป และหลายคนก็คงต้องรอให้ตายไป(หัวเราะ)"   สถาบันต่างๆ ของสังคมจะกลับมาสู่ความเป็นกลางได้ไหม เพราะตอนนี้ดูเหมือนยังไม่กลับ "ถ้าพูดถึงราชการ เขาก็ดูนายอยู่แล้วไม่ใช่หรือในวงราชการเขานินทากันเสมอว่าข้าราชการไม่มีสีหรอกขึ้นอยู่กับว่าพรรคไหนมาสำหรับสายวิชาการอาจจะยากหน่อย เพราะถูกสอนมาให้ยึดหลัก หลักผิดหลักถูกก็แล้วแต่ในแง่องค์กรอื่น ความผูกยึดกับอุดมการณ์หรือแนวคิดบางอย่างอาจจะน้อย แต่มันก็เสี่ยงนะ มันเลยกลายเป็นคนไม่มีหลักการเอาซะเลย ก็ขึ้นอยู่กับพรรคไหนมา ใครมา"   ปัญหาที่เป็นอยู่ 3 ปีก็คือองค์กรสถาบันหลักๆ ของประเทศ กระโดดเข้ามาคล้ายๆ ว่าต้องทำลายทักษิณให้ได้ ไม่ยอมรับพวกเสื้อแดงเลย ทำให้เกิดการประจันหน้า ตรงนี้จะคลี่คลายไหม "คิดว่า-แต่ช้ายกตัวอย่างที่นี่ ก็เข้าใจว่าตอนนี้ยังไม่พร้อมเพราะมาทำอะไรด้วยกันมันก็ทะเลาะกันเปล่าๆเสียเวลาเข้าใจ สมมติอีก 6 เดือนคลี่คลายไป เขาพร้อมที่จะมาทำมากขึ้น ก็เลือกคนที่พร้อม มันคงค่อยๆ เป็นไปได้ ตอนนี้เวลาจัดอบรมก็ไม่มีสี แต่ก็จะมีมากระซิบว่าวันนี้เหลืองเยอะ อะไรอย่างนี้ ก็แปลว่ามันผสมกันได้อยู่"   ที่เป็นปัญหาคือนักเคลื่อนไหวภาคประชาชน นักวิชาการ สื่อ ที่ทะเลาะกันแรง จนมองหน้ากันไม่ติด "ขึ้นอยู่กับการกระทำของผู้ที่อยู่ในฐานะต่างๆในข้างหน้าว่าจะพยายามแก้ตรงนั้นอย่างไร อย่างนักการเมืองเขาทำได้ฮั้วกันเมื่อเขาอยากฮั้วเขาปรับเปลี่ยนได้ในส่วนกลุ่มคนอื่นอาจจะมีความสามารถในการอยู่ร่วมกันบนความแตกต่างได้มากขึ้นเช่นเดียวกันมันอยู่ที่ผลประโยชน์ร่วมกัน ว่ามีอะไรมากน้อยแค่ไหนตอนนี้ที่รัฐบาลทำคือชูสถาบันเพราะทุกคนอ้างว่ามีเป้าหมายเดียวกัน ทั้งเหลืองและแดงอันนั้นก็เป็นตัวอย่างของผลประโยชน์ร่วมกันอันหนึ่ง มันคงต้องหาผลประโยชน์อื่นด้วย แต่ถ้าใช้เรื่องชาตินิยมมันก็เกินไป มันคงต้องดูเป้าประสงค์ร่วมกัน ที่สามารถเอามาใช้ด้วยกันได้"   อาจารย์ไม่เห็นด้วยกับเรื่องชาตินิยม "ไม่เลย"   เรื่องดินแดนด้วย "มันจอมปลอมนะเดิมเราก็อยู่กันไม่เคยมีประเทศ พอคนเยอะขึ้น มหาอำนาจมันไล่ล่าอาณานิคม ก็มาเริ่มตีเส้นประเทศหลังสงครามโลกครั้งที่2 ก็จะชัดว่าคนที่อยู่ใต้อาณานิคมก็อยากได้อิสระก็ตีเส้นประเทศมากขึ้นและเส้นประเทศที่ตีทั้งหลายมันตีโดยไม่สอดคล้องกับสภาพความเป็นจริงคนที่อยู่ชายแดนก็พี่น้องกันทั้งนั้น"   ย้อนไปที่นักวิชาการเอ็นจีโอพอแตกกันมองหน้ากันไม่ได้ไม่ได้แตกกันเพราะผลประโยชน์ แต่เป็นเพราะมุมมอง "นักวิชาการอยู่ที่สำนักด้วยตอนอยู่รัฐศาสตร์เหมือนกับว่าเรามีหลักการไม่เอาทักษิณ หลังจากนั้นเขาก็พยายามสมานฉันท์เอาอธิการมาคุยกันอะไรกันพอดีอยู่ศูนย์สันติภาพและความขัดแย้ง พอขยับจะสมานฉันท์พรรคพวกก็โวยโอ๊ยเราเพิ่งสู้มาแล้วคุณกลับมาสมานฉันท์ภายในเวลาไม่กี่เดือน ไม่มีหลักการเลยหรือเช่นเดียวกัน ถ้าเผื่อเรายังยึดว่าเรามีหลักการ ต้องยึดมั่นในหลักการ มันก็สมานฉันท์ไม่ได้ แต่เรามาอยู่สำนักสมานฉันท์เราก็จะเห็นว่าคู่ขัดแย้ง 2 คู่นั้น เหมือนสามเหลี่ยม 2 อันซ้อนกัน มันมีบางส่วนที่มันทับกับส่วนนี้คืออะไรที่เห็นร่วมกันตรงนั้นแหละพูดกันได้มันก็ต้องขยับมาตรงนั้น ส่วนที่ไม่ทับก็ยอมให้เป็นความต่างในแง่วิชาการก็คือต้องหันมาหาสำนักสมานฉันท์ให้มากขึ้นและในแง่วิชาการการทำงานแบบบูรณาการข้ามสาขามันก็จะช่วยให้การยึดมั่นในตำราชุดใดชุดหนึ่งยึดในหลักการ ทฤษฎี อุดมการณ์เรื่องใดเรื่องหนึ่งน้อยลง"   รัฐศาสตร์จุฬาก็มีตั้งแต่อ.ใจ อ.ไชยยันต์ อ.จรัส "ไชยยันต์เขาก็เปลี่ยนบ้างแล้ว"   ปีกอย่างอ.ใจกับบางคนที่อยู่ฝ่ายตรงข้ามทะเลาะกันมาถึงขั้นนี้แล้ว เหมือนกลับมามองหน้ากันอีกไม่ได้เลยต้องแตกกันไป "แตกกันทางความคิด ก็คงแยกทางความคิดแต่เวลาอยู่ด้วยกันในเวลาอื่นเขาไม่ได้ถึงขนาดนั้นนะพอพูดกันได้อย่าง อ.ใจเขาจะพูดเสมอว่าที่เราสอนเรื่องที่เขาพูดในห้องเรียน ทำไมเราสอนได้ เราสอนได้เพราะมันเป็นบริบทของทฤษฎีแต่เขาไม่ได้พูดในห้องเรียน เขามาพูดในที่สาธารณะ เลยทำให้มันแรงเพราะคนในห้องเรียนเป็นคนที่ถูกเตรียมมาให้รับหลักการ เข้าใจ แต่คนในที่สาธารณะยังไม่ได้ถูกเตรียมพร้อมฉะนั้นการที่เขาเอาเรื่องอย่างนี้มาพูดนอกห้องเรียน มันก็มีคนอื่นฟังและรับไม่ได้ ฉะนั้นเป็นเรื่องของเขากับสังคมแต่ในแง่วิชาการทุกคนสอนอะไรในห้องเรียนไม่ว่ากันนั่นเป็นเหตุให้รับเขาเข้าเป็นอาจารย์ตั้งแต่แรก เพราะว่าเราควรจะต้องยอมรับคนที่มีความคิดแตกต่างและเอาสำนักมาร์กซิสม์มาบ้าง น่าจะดี"   ถ้าคัดค้านทางความเห็นวิชาการไม่เป็นไร แต่นี่เขาถูกเล่นงาน  "เรื่องพิมพ์หนังสืออีกเรื่องหนึ่งนะเขาเคยบอกว่าเห็นด้วยหรือที่ศูนย์หนังสือไม่ยอมขายหนังสือผม ก็บอกว่าเออจะลองไปคุยให้แต่พอไปคุยกับคนขายหนังสือเขาบอกยอมได้ยังไง ที่เขียนในหน้านั้น ย่อหน้านั้นรับไม่ได้ก็กลับไปอ่าน ไม่เห็นมีอะไร เพราะเราเป็นนักวิชาการ สิ่งแวดล้อมมันคนละอย่าง ปัญหาของเขาคือคนที่ไม่รับเขาไม่ใช่นักวิชาการ"   การที่เขาโดนขนาดนี้จะมีความรู้สึกว่าเพื่อนนักวิชาการไม่ช่วยเขาเช่นอ.ใจไปม็อบสีแดงก็ถูกโจมตี ทั้งที่เคยต่อต้านทักษิณมาก่อน ทำไมนักวิชาการฝ่ายสีเหลืองไม่พูดเรื่องนี้บ้าง "อันนี้ก็เจอในกลุ่มเอ็นจีโอด้วย เวลาเรานั่งคุยกันอย่างนี้ บรรยากาศอย่างหนึ่งนะ เข้าใจ เห็นใจกัน รู้เรื่องเชียว พอขึ้นเวทีเท่านั้นมันไม่ได้ ต้องเล่นบท ซึ่งอันนี้เป็นเรื่องน่าเสียดาย"   ทุกวันนี้ก็มีที่ไม่สามารถคุยกันได้เลย "ก็เลี่ยงกันไป เป็นเฉพาะคนที่ยึดมั่นมาก"             เป็นปัญหาต่อการทำงานต่อไปของภาคประชาชนด้วยไหม "จะอ่อนแอ"   ถ้าต้องมีคนกลาง กรรมการสิทธิฯ จะทำตรงนี้ได้ไหม "ก็พยายามได้แต่ไปทำให้เขาน้อยใจไปแล้ว (หัวเราะ) แต่ยังอยากพยายามอยู่วันก่อนไปเวทีโน้นก็ศิษย์เก่ามอส.กันมาทั้งนั้นก็สนิทกับอ้วน-ภูมิธรรม ยังคุยกันว่าพวกหัวก้าวหน้าสมัยก่อนถูกแยกทำให้แตกเราเคยคุยกันระหว่างคนรู้จักมอส.ว่าเมื่อช่วงที่จอนเขาได้เป็นสว. อ้วนได้เป็นนักการเมืองเออเรามีบทบาทอย่างไร พอดีที่ฟิลิปปินส์มาชวนเขียนหนังสือเรื่องการที่ภาคประชาสังคมปรับตัวเป็นภาครัฐเขาปรับกันอย่างไรประสบความสำเร็จไม่สำเร็จจอนก็ไปอยู่สว. อ้วนก็อยู่ในภาครัฐเลยเรามานั่งคุยกันก็แลกเปลี่ยนกันมันเป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นจริงเราก็เห็นความต่างระหว่าง 2 คน"