สถาปัตยกรรม (Guggenheim Museum) คนพื้นเมือง (Bilbao) และความขัดแย้ง (Conflict)

ประชาไททำหน้าที่เป็นเวที เนื้อหาและท่าที ความคิดเห็นของผู้เขียน อาจไม่จำเป็นต้องเหมือนกองบรรณาธิการ

ทันทีที่ Iniesta ส่งลูกบอลผ่านประตู ในนัดชิงชนะเลิศฟุตบอลโลก 2010 Mark Lawrenson (BBC Football pundit) ถึงกับเอ่ยออกมาว่า “นี่อาจจะเป็นประตูประวัติศาสตร์ที่รวมประเทศสเปนเข้าด้วยกันเป็นหนึ่งเดียว” คำพูดนี้ฟังดูแล้วเหมือนจะเป็นคำถามมากกว่าความหวัง

ก่อนจะมีสเปนในปัจจุบัน พื้นที่แห่งนี้เคยเป็นพื้นที่ของแคว้นใหญ่ๆหลายแคว้น คือ Catalonia ที่มี Barcelona เป็นเมืองหลวง, Basque Country ที่มี Bilbao เป็นศูนย์กลาง และพื้นที่ส่วนใหญ่ที่เหลือมี Madrid เป็นมหานคร

ถ้าพูดถึง Basque Country สถาปนิกหลายคนอาจไม่รู้จัก แต่ถ้าพูดถึงสถาปัตยกรรมระดับโลก Guggenheim Museum ของ Frank Gehry แล้วเราก็คงร้องอ๋อ เรารู้จักและชื่นชมความสวยงามตัวสถาปัตยกรรมที่แปลกใหม่ เรารู้ซึ้งถึงความสามารถอันล้ำสมัยของตัวสถาปนิก แต่อาจจะไม่รู้เลยว่า Bilbao อยู่ตรงไหนของประเทศสเปน และอาจไม่รู้เลยว่า Basque Country มีอยู่ในแผนที่โลกด้วยนี้ด้วย

ซึ่งหากเอาเข้าจริงๆ ถ้าเราเปิดแผนที่โลกปัจจุบันดูเราจะไม่เห็น Basque Country หรอกครับ มันไม่มีในแง่กายภาพ แต่มันมีอยู่ในแง่ความรู้สึกของชาว Basque

รัฐบาลสเปนตั้งใจเป็นอย่างยิ่งที่จะให้ชื่อของ Bilbao เป็นที่รู้จักในระดับโลก Guggenheim Museum จึงกำเนิดขึ้นภายใต้แนวคิดการทำให้ Bilbao เป็นเมืองการท่องเที่ยว โดยใช้สถาปัตยกรรมสมัยใหม่เป็นตัวดึงดูด นอกจาก Guggenheim Museum โครงการที่อาจจะตามมาในอนาคตอันใกล้ คือกลุ่มอาคารบิดเบี้ยวกลางเมือง ที่ออกแบบโดย Zaha Hadid หากการประท้วงของคนท้องถิ่นชาว Basque ไม่เป็นผล

ขณะที่ Guggenheim Museum ดึงดูดนักท่องเที่ยวจำนวนมากจากทุกมุมโลกให้มาเยี่ยมชม Bilbao นำเงินจำนวนมากมายมหาศาลมาสู่ชาวเมือง แต่ความพยายามของรัฐบาลสเปนนี้ถูกตีความจากชาวเมืองผู้ไม่ยอมรับชาติสเปนว่า เป็นความพยายามที่จะลบอัตลักษณ์ (Identity) ความเป็นชาติ และวัฒนธรรมของชาว Basque ออกไปจากพื้นที่ความทรงจำของชาว Basque รุ่นหลัง ความล้ำสมัยของ Guggenheim Museum แทนที่จะเป็นสัญลักษณ์ของการก้าวเข้าสู่ศตวรรษใหม่ของ Bilbao อย่างที่รัฐปราถนา แต่กลับกลายเป็นสัญลักษณ์ของความกดขี่และข่มเหงในความหมายของชาวเมืองหัวรุนแรง การไม่มีภาษาใดๆทางสถาปัตยกรรมของ Guggenheim ที่เชื่อมโยงและสะท้อนความเป็น Basque เลยแม้ซักนิด จึงเป็นเหตุให้อาคารหลังนี้เป็นสิ่งแปลกแยกและไม่สามารถกลมกลืนเข้ากับประวัติศาสตร์ของเมืองได้

การประท้วงเพื่อเรียกร้องอธิปไตยและการแบ่งแยกดินแดนยังคงเกิดขึ้นต่อเนื่องเกือบทุกสัปดาห์ รวมถึงการก่อการร้ายใต้ดินในรูปแบบต่างๆ แผนการสร้างสถาปัตยกรรมสมัยใหม่อื่นๆจึงถูกเลื่อนออกไปและเลื่อนออกไป ส่วนหนึ่งก็เพื่อบรรเทาความขัดแย้งทางความคิด

เพื่อนชาว Basque คนนึงของผมระบายความรู้สึกของเขาให้ผมฟัง เมื่อครั้งที่ผมไป Bilbao เขาเล่าว่า “มันจะเจ็บปวดมากมายแค่ไหน ถ้ามีคนมาสร้างสิ่งประหลาดๆในบ้านคุณ ผู้คนมากมายมาเยี่ยมบ้านคุณ โดยที่เขาไม่รู้เลยว่า เรายินดีกับสิ่งเหล่านี้หรือไม่ เราอยากจะได้มันหรือไม่ เขาเคยถามเราก่อนหรือเปล่า ก่อนที่จะลงมือสร้างมันขึ้นมา”

ผมไม่มีข้อสงสัยเลยว่า Guggenheim Museum เป็นสถาปัตยกรรมที่ยิ่งใหญ่และเป็นที่ชื่นชมกว้างขวางในวงการการออกแบบและนำผลประโยชน์ต่างๆมากมายมาสู่เมืองและประเทศสเปน มันอาจเป็นมรดกของมนุษยชาติในโลกสมัยใหม่ และอาจเป็นนวัตกรรมของวงการออกแบบ

แต่ครั้งนี้เป็นประสบการณ์แรกของผมที่มองสถาปัตยกรรมด้วยจิตใจเป็นอื่นในมุมมองอื่น มันเป็นสถาปัตยกรรมที่ตอกย้ำรอยแผลที่เคยสร้างความเจ็บปวดร้าวลึกให้ลึกมากยิ่งขึ้น มันขับเน้นให้ความแตกแยกภายในให้แตกแยกมากขึ้น

มันเป็นสถาปัตยกรรมที่พยายามจะลบความเป็น Basque Country ออกจากโลกใบนี้

หมายเหตุ
ป.ล.(ก) นักฟุตบอลชาวสเปนไม่ร้องเพลงชาติ เพราะเพลงชาติเสปนไม่มีเนื้อร้อง
ป.ล.(ข) เมื่อครั้งทีมชาติเสปน ได้แชมป์ยูโร 2008 ผมส่งข้อความไปแสดงความยินดีกับเพื่อนชาว Basque เขาตอบกับมาด้วยความสุภาพว่า เขาชอบเล่นบาสเกตบอล
ป.ล.(ค) เพื่อนอีกคนเล่าว่า Del Bosque นอกจากเป็นผู้จัดการที่เก่งแล้ว ยังเป็นนักการเมืองที่ยอดเยี่ยม เพราะเขาสามารถรวมทีมคาตาลันเข้ากับผู้เล่นจากแคว้นอื่นๆ และทำให้พวกเขาเล่นเพื่อสเปนได้ อย่างที่ผู้จัดการคนอื่นไม่เคยทำได้มาก่อน

อ่านเพิ่ม :
http://info.matichon.co.th/weekly/member/wk_txt.php?srctag=ODUxNjA3NTM=
http://info.matichon.co.th/weekly/member/wk_txt.php?srctag=ODUxODA2NTM=
http://www.building.co.uk/news/zaha-hadid%E2%80%99s-radical-plans-for-bilbao/3097193.article

 

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท