ที่มา: คำแถลงของ ศูนย์ข้อมูลวิจัยและประเมินค่าอสังหาริมทรัพย์ไทย บจก. เอเจนซี่ ฟอร์ เรียลเอสเตท แอฟแฟร์ส หรือ AREA ฉบับที่ 10/2554: วันอังคารที่ 1 กุมภาพันธ์ 2554
 

สัญญาณอันตรายที่เป็นอันตรายต่อการวางแผนประเทศชาติก็คือในขณะนี้ผังเมือง 155 ผังที่มีอยู่ในประเทศไทย มีถึง 94 ผังหรือ 61% แล้วที่หมดอายุไปแล้ว  ในประเทศไทยไม่ได้มีผังเมืองทุกเมือง มีเพียง 155 เมืองหรือนครเท่านั้นที่มีผังเมือง และผังเมืองไม่ได้ครอบคลุมพื้นที่ส่วนใหญ่ของประเทศ

หากพิจารณาจากตัวเลขเบื้องต้นดังกล่าว อาจกล่าวได้ว่า มีผังเมืองที่หมดอายุไปเกิน 2 ปี ณ สิ้นปี 2553 (หมดอายุจนถึงสิ้นปี 2551) ถึง 64 ผังจาก 155 ผัง หรือประมาณ 41%  และยังมีผังเมืองที่หมดอายุในปี 2552 อีก 21 ผัง รวมเป็นทั้งหมดถึง 85 ผังจาก 155 ผัง

ปกติผังเมืองเมื่อหมดอายุแล้ว สามารถต่อได้อีก 2 ครั้ง ๆ ละ 1 ปี รวม 2 ปี ผังเมืองที่หมดอายุเกิน 2 ปีก็คือไม่มีการบังคับใช้แล้ว ในพื้นที่นั้น ๆ ภาคเอกชนจะก่อสร้างอะไรก็ไม่จำเป็นต้องคำนึงถึงผังเมืองอีกต่อไป กรณีนี้ถือว่าเป็นเรื่องที่น่ากังวลเป็นอย่างยิ่งว่า เมืองจะได้รับการพัฒนาโดยขาดการวางผัง และน่าเสียดายเป็นอย่างยิ่งว่า ประเทศไทยมีผังเมืองแล้ว แต่ก็กลับปล่อยให้หมดอายุไปโดยไม่ทันได้แก้ไข

สาเหตุส่วนหนึ่งที่ผังเมืองหมดอายุและยังไม่มีการต่อนั้น ในขณะนี้เป็นช่วงที่ราชการส่วนกลางให้องค์การปกครองส่วนท้องถิ่นจัดทำผัง เมืองเอง แต่หากปล่อยไว้เนิ่นนานออกไป ผลเสียอาจจะเกิดขึ้นกับการไม่มีระเบียบในการพัฒนาเมืองในอนาคต

ประวัติการผังเมืองในประเทศไทยนั้น มีความลุ่ม ๆ ดอน ๆ พอสมควร โดยประเทศไทยเริ่มมีพระราชบัญญัติการผังเมืองและผังชนบท พ.ศ. 2495 แต่ก็ยังไม่เคยมีผังเมืองเกิดขึ้นจนปี 2500 ได้มีการวางผังเมืองกรุงเทพมหานคร แต่ก็ไม่สามารถประกาศใช้ได้เลย ยกเว้นในหัวเมืองอื่นจนกระทั่งถึง พ.ศ. 2535 จึงมีผังเมืองกรุงเทพมหานครฉบับแรก และจัดทำเรื่อยมาจนถึงปัจจุบัน

ในรายละเอียดผังเมืองรวมที่หมดอายุไปในปีต่าง ๆ ได้แก่:

พ.ศ. 2544 ผังเมืองรวมเมืองห้วยยอด ตรั

พ.ศ. 2546 ผังเมืองรวมเมืองบ้านบึง ชลบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองประจวบคีรีขันธ์,  ผังเมืองรวมเมืองราชบุรี

พ.ศ. 2547 ผังเมืองรวมเมืองกระบี่,  ผังเมืองชุมชนบางปะกง ฉะเชิงเทรา,  ผังเมืองชุมชนพิกุลทอง เมือง นราธิวาส,  ผังเมืองรวมเมืองหัวหิน ประจวบคีรีขันธ์,  ผังเมืองรวมเมืองปัตตานี,  ผังเมืองรวมเมืองบ้านโป่ง ราชบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองลำพูน,  ผังเมืองรวมเมืองสิงห์บุรี

พ.ศ. 2548 ผังเมืองรวมเมืองพล ขอนแก่น,  ผังเมืองบริเวณอุตสาหกรรมและผังเมืองชุมชนแหลมฉบัง ชลบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองชุมพร

พ.ศ. 2549 ผังเมืองรวมเมืองขอนแก่น,  ผังเมืองรวมเมืองบ้านไผ่,  ผังเมืองรวมเมืองเชียงใหม่,  ผังเมืองรวมเมืองแม่สอด ตาก,  ผังเมืองรวมเมืองปากพนัง นครศรีธรรมราช,  ผังเมืองชุมชนจุฬาภรณ์ นครศรีธรรมราช,  ผังเมืองรวมเมืองนครสวรรค์,  ผังเมืองชุมชนคูคต ปทุมธานี,  ผังเมืองรวมเมืองปราจีนบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองบางมูลนาก พิจิตร,  ผังเมืองรวมเมืองหล่มสัก เพชรบูรณ์,  ผังเมืองรวมเมืองแพร่,  ผังเมืองรวมเมืองแม่ฮ่องสอน,  ผังเมืองรวมเมืองเบตง ยะลา,  ผังเมืองรวมเมืองโพธาราม ราชบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองศรีสะเกษ,  ผังเมืองรวมเมืองสกลนคร,  ผังเมืองรวมเมืองสุพรรณบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองหนองคาย

พ.ศ. 2550 ผังเมืองรวมเมืองท่าเรือพระแท่น กาญจนบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองกาญจนบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองกันตัง ตรัง,  ผังเมืองรวมเมืองตาคลี นครสวรรค์,  ผังเมืองรวมเมืองสุไหงโก-ลก นราธิวาส,  ผังเมืองรวมเมืองนราธิวาส,  ผังเมืองชุมชนตากใบ นราธิวาส,  ผังเมืองรวมเมืองน่าน,  ผังเมืองรวมเมืองกบินทร์บุรี ปราจีนบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองชะอำ เพชรบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองยะลา,  ผังเมืองรวมเมืองลำปาง,  ผังเมืองรวมเมืองอรัญประเทศ สระแก้ว,  ผังเมืองรวมเมืองหนองแค สระบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองสองพี่น้อง สุพรรณบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองอ่างทอง,  ผังเมืองรวมเมืองป่าโมก,  ผังเมืองรวมเมืองอำนาจเจริญ

พ.ศ. 2551 ผังเมืองรวมเมืองท่าใหม่ จันทบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองนครปฐม,  ผังเมืองรวมเมืองนครพนม,  ผังเมืองรวมเมืองนางรอง บุรีรัมย์,  ผังเมืองรวมเมืองแกลง แ ระยอง,  ผังเมืองรวมจังหวัดเลย,  ผังเมืองรวมสมุทรปราการ,  ผังเมืองรวมเมืองกระทุ่มแบน สมุทรสาคร,  ผังเมืองรวมเมืองบ้านนาสาร สุราษฎร์ธานี, ผังเมืองชุมชนเกาะพะงัน สุราษฎร์ธานี,  ผังเมืองรวมเมืองหนองบัวลำภู,  ผังเมืองรวมเมืองลับแล อุตรดิตถ์

พ.ศ. 2552 ผังเมืองรวมเมืองกาฬสินธ์,  ผังเมืองรวมเมืองจันทบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองสิงห์ อุทัยธานีและชัยนาท,  ผังเมืองชุมชนปากน้ำหลังสวน ชุมพร,  ผังเมืองรวมเมืองหลังสวน ชุมพร,  ผังเมืองรวมเมืองตราด,  ผังเมืองรวมเมืองตาก,  ผังเมืองรวมเมือง นครศรีธรรมราช,  ผังเมืองรวมเมืองบุรีรัมย์,  ผังเมืองรวมเมืองสายบุรี ปัตตานี,  ผังเมืองรวมเมืองตะกั่วป่า พังงา,  ผังเมืองรวมเมืองตะพานหิน พิจิตร,  ผังเมืองรวมเมืองมหาสารคาม,  ผังเมืองชุมชนตะพง ระยอง,  ผังเมืองรวมเมืองบ้านหมี่ ลพบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองสงขลา,  ผังเมืองรวมเมืองสมุทรสงคราม,  ผังเมืองรวมเมืองอัมพวา สมุทรสงคราม,  ผังเมืองรวมเมืองสุราษฎร์ธานี,  ผังเมืองรวมเมืองพุนพิน สุราษฎร์ธานี,  ผังเมืองรวมเมืองสิงห์ (ชัยนาท) – เมืองท่าซุง (อุทัยาธานี)

พ.ศ. 2553 เมืองพัทยา ชลบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองบัวใหญ่ นครราชสีมา,  ผังเมืองรวมเมืองทุ่งสง นครศรีธรรมราช,  ผังเมืองรวมเมืองปทุมธานี ปทุมธานี,  ผังเมืองชุมชนบางสะพาน ประจวบคีรีขันธ์,  บริเวณอุตสาหกรรมและผังเมืองชุมชนเมือง บ้านฉาง บ้านค่าย  ระยอง,  ผังเมืองรวมเมืองลพบุรี เมือง ลพบุรี,  ผังเมืองรวมเมืองสะเดา สงขลา,  ผังเมืองชุมชนช่องเม็ก อุบลราชธานี

AREA แถลงที่ 10/2554 นี้ จึงถือเป็นการเตือนภัยต่อโอกาสที่จะเกิดอนาธิปไตยในการใช้ที่ดินอัน เนื่องมาจากการไม่มีผังเมืองในขณะนี้  การพัฒนาเมืองที่ไร้ระเบียบจะสร้างปัญหาในระยะยาวแก่ประเทศชาติ  และหวังเป็นอย่างยิ่งว่าภาวะขณะนี้จะได้รับการแก้ไขโดยเร็ว และให้ทุกพื้นที่มีผังเมือง กำกับและวางแผนการใช้ที่ดินให้มีประสิทธิภาพ เพื่อประโยชน์แก่ส่วนรวม

หมายเหตุ: ศูนย์ข้อมูลวิจัยและประเมินค่าอสังหาริมทรัพย์ไทย บจก. เอเจนซี่ ฟอร์ เรียลเอสเตท แอฟแฟร์ส เคยจัดทำ AREA แถลง ฉบับที่ 19/2552: 13 กรกฎาคม 2552 เรื่อง “วิกฤติผังเมืองไทย: อนาธิปไตยในการใช้ที่ดิน”