อนุสรณ์ ติปยานนท์: อ้าย เหว่ย เหว่ย

ประชาไททำหน้าที่เป็นเวที เนื้อหาและท่าที ความคิดเห็นของผู้เขียน อาจไม่จำเป็นต้องเหมือนกองบรรณาธิการ

ภาพจาก Daquella manera (CC BY 2.0) การจับกุมตัวศิลปินสักคนไม่ใช่เรื่องใหญ่โตอะไร หากเราจะคิดว่ามีศิลปินถูกจับแทบจะทุกวันทั่วโลก บ้างด้วยข้อหาเมาสุราอาละวาด บ้างด้วยข้อหาแสดงผลงานกีดขวางการจราจร บ้างด้วยข้อหาแสดงงานขัดกับศีลธรรมอันดีของประชาชน หรือบ้างก็ด้วยข้อหาค้างค่าวัสดุผลิตงาน ทว่าการจับกุมตัว อ้าย เหว่ย เหว่ย (Ai Wei Wei) ศิลปินชาวจีนนั้นมีนัยสำคัญที่แตกต่างออกไป เพราะว่าเขาคือศิลปินที่ทำงานต่อต้านรัฐบาลเผด็จการอย่างต่อเนื่อง ผลงานของเขากระแทกกระทั้นรัฐบาลที่ว่าอย่างต่อเนื่อง และมันอาจไม่ส่งผลใดนัก หากว่ารัฐบาลที่เขามุ่งวิพากษ์วิจารณ์จะไม่ใช่รัฐบาลจีน รัฐบาลของประเทศเขาเอง ในเทศกาลแสดงศิลปะโดคูเมนต้า(Documenta)ประจำปีที่คาศเซิล(Kassel)ในปี 2007 อ้าย เหว่ย เหว่ย นำพลเมืองจีนนับ 1001 คนจากที่ต่างๆ จากอาชีพต่างๆ มารวมตัวกันในเมืองเล็กๆ แห่งนี้ เพื่อนำเสนอให้เห็นความแตกต่างอันหลากหลายของประชาชนชาวจีน ในเมืองที่พลเมืองแทบไม่มีความแตกต่างเลย และนำเสนอให้เห็นว่าจีนไม่สามารถทำให้ผู้คนของตนเองเป็นเหมือนกันได้หมดด้วยการปิดหูปิดตาอีกต่อไป ในปี 2008 หลังเหตุการณ์แผ่นดินไหวครั้งใหญ่ที่แคว้นเสฉวน อ้าย เหว่ย เหว่ย ลงไปสำรวจความเสียหายและพบว่ารัฐบาลจีนปกปิดจำนวนคนตายเป็นจำนวนมาก เขาลงชื่อผู้สูญหายลงในบล็อกของเขาและพยายามจะนำเอาเหตุการณ์ที่ว่านั้นทำเป็นงานศิลปะเพื่อเสนอประชาคมโลกทำให้เขาถูกตำรวจนายหนึ่งเล่นงานอย่างหนัก จนเขาต้องเข้ารับการผ่าตัดที่กะโหลกศีรษะ และหลังจากนั้นรายชื่อผู้สูญหายในบล็อกของเขาก็ถูกลบทิ้งไปอย่างไร้ร่องรอย การเรียกร้องเสรีภาพแห่งการพูด คิด และนำเสนออยู่ติดตัว อ้าย เหว่ย เหว่ย มานับแต่เยาว์วัย พ่อของเขาคือ อ้าย ชิง(Ai Qing)กวีในยุคของ เหมา เซ ตุง ผู้ที่บทกวีของเขาถูกมองว่าอิสระและขวาเกินไปสำหรับรัฐบาลพรรคคอมมิวนิสต์ตอนนั้น อันทำให้ อ้าย ชิง และครอบครัวถูกกักกันอยู่ในค่ายแรงงานเป็นเวลาถึงสิบเจ็ดปี อ้าย เหว่ย เหว่ย ถึงกับกล่าวว่า-ชีวิตในวัยเด็กของผมนั้น เติบโตมาในฐานะบุตรแห่งศัตรูประจำรัฐ-เขาออกจากประเทศจีนเมื่ออายุได้ยี่สิบสี่ปี ในปี 1981 และพำนักอยู่ที่ประเทศสหรัฐอเมริกาเป็นเวลาสิบสองปีนับจากนั้น ที่นั่น ที่นิวยอร์ค เขาใช้ชีวิตอยู่ท่ามกลางแรงบันดาลใจและผลงานศิลปะร่วมสมัยอันมากมาย ผลงานศิลปะชิ้นแรกๆ ของเขาแสดงให้เห็นถึงการได้รับอิทธิพลจากผลงานของ Marcel Duchamp ศิลปินชาวฝรั่งเศสในช่วงสมัยใหม่ รวมทั้งยังแสดงให้เห็นถึงการพยายามจะผนวกเอาแนวคิดทางการเมือง-สังคม เข้ากับงานศิลปะด้วย การได้อยู่ในโลกตะวันตกเป็นเวลานาน ทำให้งานศิลปะของเขาสามารถสื่อสารกับผู้ชมได้ในวงกว้างแตกต่างจากศิลปินชาวจีนคนอื่นที่ใช้รูปแบบงานศิลปะแบบเฉพาะตัวมากเกินไป อ้าย เหว่ย เหว่ย เดินทางกลับประเทศจีนในช่วงต้นของทศวรรษที่ 90 อันเนื่องด้วยอาการเจ็บป่วยของพ่อ ในครานี้ เขาได้ใช้บทบาทของศิลปิน ของภัณฑารักษ์ และของนักวิจารณ์ศิลปะทำการเคลื่อนไหวทางสังคมเพื่อแสดงออกให้เห็นถึงการใช้อำนาจรัฐอย่างไม่เป็นธรรมในประเทศจีน เขาก่อตั้งกลุ่มศิลปินหัวก้าวหน้าขึ้นในปักกิ่งและตีพิมพ์หนังสือถึงสามเล่มเพื่อแจกแจงประวัติและผลงานของศิลปินเหล่านั้น ในวันที่ 3 เมษายน 2011 อ้าย เหว่ย เหว่ยถูกจับที่สนามบินในกรุงปักกิ่งขณะที่เขาจะออกเดินทางไปฮ่องกง ด้วยข้อหาว่าเขากำลังจะเดินทางเข้าไต้หวันโดยไม่ขออนุญาตรัฐบาลจีนและการทำผิดกฎหมายด้านเศรษฐกิจ แต่ทุกคนรู้ดีว่า อ้าย เหว่ย เหว่ยถูกจับเพราะเขาพยายามเผยแพร่ข่าวสารว่าด้วยการปฎิวัติดอกมะลิที่กำลังแพร่กระจายอยู่ในตะวันออกกลางและแอฟริกาผ่านทวิตเตอร์และบล็อกของเขารวมถึงการท้าทายรัฐบาลจีนว่าด้วยเสรีภาพอย่างต่อเนื่อง เขาถูกควบคุมตัวอยู่กว่า 60 วัน โดยไร้ร่องรอยและข่าวสาร โลกทั้งโลกจับตามองการกระทำนี้ของจีน วงการศิลปะ วงการนักสิทธิมนุษยชน ส่งรายชื่อผู้เรียกร้องการปล่อยตัว อ้าย เหว่ย เหว่ย ไปยังรัฐบาลจีนอย่างต่อเนื่องแต่กระนั้นก็ยังไร้การตอบรับจากรัฐบาลจีนจนกระทั่งบัดนี้ ฤาว่าการต่อสู้เพื่อสิทธิ เสรีภาพ จะเป็นเรื่องยากมากในโลกปัจจุบันที่ทุกอย่างเคลื่อนที่เร็วจนเราไม่สามารถแลเห็นเสรีภาพได้เป็นรูปธรรมอย่างชัดแจ้ง คำว่า Free Aiweiwei ปรากฎไปทั่วโลกไซเบอร์ และมันคงจะเป็นเช่นนั้นอีกนาน จนกว่าเราจะได้เห็นศิลปินผู้นี้ออกมาเดินสูดดมอิสรภาพอีกครั้ง ------------------------ หมายเหตุ: เผยแพร่ครั้งแรกที่เฟซบุ๊กของอนุสรณ์ ติปยานนท์ เมื่อ 2 มิ.ย.54

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท