ฟรีดอมเฮาส์จัดอันดับเสรีภาพเน็ต ปี 2014 ลดอันดับไทยไปอยู่กลุ่มประเทศ "ไม่เสรี" ชี้ปีนี้เหมือนรัฐจะปิดกั้นสื่อน้อยลง แต่คำสั่งศาลมีเนื้อหาต่างอย่างมีนัยสำคัญ หวั่นตรวจสอบการเซ็นเซอร์ยากขึ้น

4 ธ.ค.2557 องค์กรฟรีดอมเฮาส์ ซึ่งเป็นองค์กรที่รายงานเรื่องเสรีภาพสื่อและเสรีภาพอินเทอร์เน็ต เปิดเผยรายงานสถานการณ์อินเทอร์เน็ตโลกปี 2014  โดยในการอันดับเสรีภาพออนไลน์ ไทยตกอันดับจากกลุ่มประเทศ "เสรีบางส่วน" ไปอยู่ใน "ไม่เสรี" 

ในรายงานระบุว่า ภายหลังการประกาศยึดอำนาจและทำรัฐประหารในวันที่ 22 พฤษภาคม 2557 พลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา ผู้บัญชาการทหารบก ได้ยกเลิกรัฐธรรมนูญ ประกาศให้รัฐสภาพ้นสภาพ เข้ายึดอำนาจพร้อมประกาศว่า คณะรัฐประหารจะบริหารงานประเทศเป็นเวลาอย่างน้อย 1 ปี 5 เดือน ก่อนจะจัดให้มีเลือกตั้ง

ภายใต้สภาวะการปกครองของคณะทหาร มีการออกประกาศและคำสั่งที่ห้ามการเผยแพร่สื่อ ระงับการเข้าถึงสื่อ จับกุมตัวบุคคล ล่วงล้ำในข้อมูลส่วนบุคคลของผู้ใช้อินเทอร์เน็ต โดยคณะรัฐประหารให้เหตุผลว่าจำเป็นต้องควบคุมเสรีภาพการแสดงออกเพราะสภาวะบ้านเมืองปัจจุบันมีความ "ไม่ปกติ" ซึ่งสิ่งเหล่านี้อยู่ภายใต้นโยบาย "คืนความสุขให้คนไทย"

รายงานของฟรีดอมเฮาส์ ซึ่งครอบคลุมสถานการณ์ตั้งแต่ปี 2556 ถึงเดือนพฤษภาคม 2557 นั้นระบุว่า ดูผิวเผินแล้วเหมือนว่าการปิดกั้นสื่อรัฐบาลไทยจะลดน้อยลง ในปี 2556 พบหมายศาลให้บล็อคเว็บไซต์จำนวน 5,369 ยูอาร์แอล ลดลงจากปีก่อนหน้าซึ่งมีราวสองหมื่นยูอาร์แอล แต่คำสั่งศาลในระยะหลังมีเนื้อหาที่ต่างไปจากเดิมอย่างมีนัยสำคัญ คือศาลระบุว่า ภายหลังหากมีการนำเข้าข้อมูลคอมพิวเตอร์และ/หรือข้อความในลักษณะเดียวกันซึ่งศาลได้มีคำสั่งให้ระงับการทำให้แพร่หลายดังกล่าวเข้าสู่ระบบคอมพิวเตอร์อีกไม่ว่าจะใน URL ที่ระบุในคำร้องหรือ URL อื่น ก็ให้พนักงานเจ้าหน้าที่ทำการระงับการทำให้แพร่หลายซึ่งข้อมูลคอมพิวเตอร์ดังกล่าวได้ โดยฟรีดอมเฮาส์เห็นว่าคำสั่งลักษณะนี้จะทำให้ยากต่อการติดตามการทำงานด้านเซ็นเซอร์ของรัฐบาล ซึ่งไม่โปร่งใส

สำหรับนักข่าว นักเคลื่อนไหว และผู้ใช้โซเชียลมีเดีย อยู่ในความเสี่ยงที่จะถูกดำเนินคดีหมิ่นประมาทและหมิ่นประมาทกษัตริย์ผ่านการสื่อสารออนไลน์ หนึ่งในคดีที่ฟรีดอมเฮาส์เน้นถึง คือ กรณีผู้ใช้นามแฝงว่า เคนจิ ที่ถูกศาลพิพากษาจำคุก 13 ปีฐาน "พยายาม" หมิ่นประมาทกษัตริย์เพราะมีเนื้อหาต่อต้านสถาบันกษัตริย์ฯ อยู่ในเครื่องคอมพิวเตอร์ แม้ข้อความเหล่านั้นจะไม่ได้รับการเผยแพร่ก็ตาม ทั้งนี้ ข้อหา "พยายามหมิ่น" ไม่ได้ระบุเป็นฐานความผิดในกฎหมายไทยมาก่อน

รายงานสถานการณ์เสรีภาพออนไลน์ประจำปี 2556-2557 จัดทำโดยองค์กรฟรีดอม เฮ้าส์ (Freedom House) เผยแพร่ต่อสาธารณะในการประชุมประจำปีของกูเกิลเมื่อวันที่ 4 ธันวาคม 2557 ณ กรุงวอชิงตันดีซี สหรัฐอเมริกา

สำหรับสถานการณ์เด่นรอบปี 2556-2557  ได้แก่

• ประเทศไทยปี 2556 การใช้อินเทอร์เน็ตและสมาร์ทโฟนมีมากขึ้น ส่วนใหญ่อยู่ในกรุงเทพฯ ปริมณฑล และภาคใต้ พื้นที่ที่มีปริมาณการใช้เน็ตต่ำสุดคือ ภาคอีสาน

• ศาลไทยลงโทษผู้ใช้อินเทอร์เน็ตนาม “เคนจิ” ในการกระทำที่ยังไม่เกิดขึ้น ด้วยความผิดฐาน "พยายาม” หมิ่นประมาทกษัตริย์ฯ

• นักวิจัย อานดี้ ฮอลล์ เผยแพร่งานวิจัยการละเมิดสิทธิแรงงาน ส่งผลให้ถูกโรงงานผลไม้กระป๋องฟ้องคดีหมิ่นประมาทและ พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ หลายคดี

• กองทัพเรือฟ้องผู้สื่อข่าวเว็บไซต์ภูเก็ตหวาน ที่รายงานข่าวการค้ามนุษย์กรณีโรฮิงญา

• พบการข่มขู่คุกคามนอกกฎหมาย อาทิ นายสมศักดิ์ เจียมธีรสกุล นักวิชาการด้านประวัติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ซึ่งแสดงความเห็นวิจารณ์การเมืองอย่างต่อเนื่อง ถูกกลุ่มมือปืนยิงถล่มเข้าไปในบ้านพัก

• หลังรัฐประหาร คนไทยแสดงออกทางสัญลักษณ์ ทั้ง ชูสามนิ้วฮังเกอร์เกม ชวนกันกินแซนด์วิช ร่วมกันยืนอ่านหนังสือในที่สาธารณะ โดยสื่อออนไลน์และโซเชียลมีเดียเป็นช่องทางสำคัญ

• หลังรัฐประหาร วันชัย ตันติวิทยาพิทักษ์ ผู้บริหารไทยพีบีเอส ฝืนคำสั่งคณะรัฐประหารที่ให้สถานีโทรทัศน์ยุติการออกอากาศโดยนำรายการเผยแพร่ทาง YouTube ส่งผลให้ ถูกทหารคุมตัวหลายชั่วโมง

• หลังรัฐประหาร จาตุรนต์ ฉายแสง อดีต รมว.กระทรวงศึกษาปฏิเสธรายงานตัวต่อคณะรัฐประหาร ส่งผลให้ถูกจับในการแถลงข่าว และถูกตั้งข้อหาละเมิด คสช.และกระทำผิด พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ฯ เพราะโพสต์ข้อความต้านรัฐประหารบนเฟซบุ๊ก

• หลังรัฐประหาร เฟซบุ๊กเข้าไม่ได้ราว 40 นาที ปลัดกระทรวงไอซีทีให้สัมภาษณ์ว่า คสช.สั่งปิด ก่อนแก้ข่าวภายหลังว่า นักข่าวเข้าใจผิด ก่อนโดนเด้งจากตำแหน่ง

• หลังรัฐประหาร คสช.เข้า "จับกุม สอดส่อง" การสื่อสารของประชาชน และกำหนดให้การวิพากษ์วิจารณ์คณะรัฐประหาร หรือการกระทำใดๆ ที่กระทบต่อความมั่นคงของประเทศ ต้องขึ้น "ศาลทหาร"

• กระบวนการยุติธรรมไทยโน้มน้าวให้จำเลยเลือกที่จะไม่สู้คดี เพราะมีปัญหาเรื่องความน่าเชื่อถือในการพิสูจน์พยานหลักฐาน ตรงกันข้าม หากรับสารภาพจะทำให้คดีจบเร็วและได้ลดโทษ

อ่านรายงานฉบับเต็มได้ที่ https://freedomhouse.org/report/freedom-net/2014/thailand

ที่มา
เครือข่ายพลเมืองเน็ต