จริงอย่างที่ท่านรองวิษณุว่าแหละ รัฐธรรมนูญปี 2521 เป็นรัฐธรรมนูญที่มีอายุยืนยาวฉบับหนึ่งของไทยคือเกือบ 14 ปี ก่อนที่จะถูกสุจินดาและพวกฉีกทิ้งไปในปี 2534 ผมก็เติบโตพอจะรู้ความภายใต้รัฐธรรมนูญฉบับนี้เหมือนกัน จึงได้เห็นว่า มันไม่ได้เป็นรัฐธรรมนูญที่ดีที่สุดของไทยหรอก ไม่ดีพอจะเป็นต้นแบบให้รัฐธรรมนูญฉบับใดๆเลยแม้แต่น้อย

แต่ที่วิษณุสนใจและมีชัยก็พยายามลอกเลียนแบบคือ รัฐธรรมนูญฉบับนี้เป็นเครื่องมือทางกฎหมายรองรับระบอบเปรมให้คงทนอยู่ได้ถึง 8 ปี โดยอาศัยกองทัพและระบบราชการเป็นเครื่องค้ำจุนอำนาจ

ตัวรัฐธรรมนูญฉบับปี 2521 ไม่มีอะไรซับซ้อน กลไกหลักในการค้ำจุนรัฐบาลของเปรมอยู่ที่วุฒิสมาชิก ซึ่งมาจากการคัดเลือกของนายกรัฐมนตรีเอง (ในกฎหมายรธน. มาตรา 84 เขียนว่าวุฒิสมาชิกคือบุคคลที่พระมหากษัตริย์ทรงแต่งตั้งจากผู้ทรงคุณวุฒิ) ซึ่งในทางปฏิบัติก็มักจะเป็นผู้แทนเหล่าทัพและกระทรวงทบวงกรม รัฐวิสาหกิจต่างๆมาโดยตำแหน่ง ที่เหลือก็วิ่งเต้นกันมาตามเส้นสาย

ความสำคัญของวุฒิสภาคือ ประธานจะทำหน้าที่ประธานรัฐสภาซึ่งจะเป็นผู้รับสนองพระบรมราชโองการในการแต่งตั้งนายกรัฐมนตรี ซึ่งกฎหมายไม่ได้กำหนดคุณสมบัติเอาไว้โดยเฉพาะเจาะจงว่าต้องเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรเท่านั้น แปลว่า อำนาจทางการเมืองที่แท้จริงเป็นตัวกำหนดมากกว่า ก็แปลว่ากองทัพหนุนใครคนนั้นก็ได้เป็นนายก

แน่นอนในรัฐธรรมนูญเขียนว่า รัฐบาลอาจจะสิ้นสุดลง (ซึ่งหมายความว่านายกรัฐมนตรีก็สิ้นสุดด้วย) ได้ด้วยการลงมติไม่ไว้วางใจจากสภาผู้แทนราษฎร แต่รัฐธรรมนูญก็ให้อำนาจนายกรัฐมนตรีในการยุบสภาเป็นเครื่องมือตอบโต้ด้วย พลเอกเปรมใช้เครื่องมือนี้มากเมื่อเผชิญความปัญหาในสภา เขายุบสภาหลายครั้ง มีการเลือกตั้งกลับมาพรรคการเมืองอาจจะสลับเปลี่ยนขั้วกันบ้าง แต่ทั้งหมดจะมาเสนอชื่อพลเอกเปรมเป็นนายกเหมือนเดิม

เสียงเล่าลือมากมายว่าบางครั้งบางคราวถึงกับต้องเอาหัวหน้าพรรคการเมืองไปเก็บตัวในค่ายทหารประกอบการตัดสินใจก็มี

สิ่งที่เป็นภัยคุกคามรัฐบาลแบบนี้ไม่ใช่พรรคการเมือง นักการเมืองในระบบรัฐสภาหรือนักศึกษาประชาชน หากแต่เป็นกองทัพเอง ตลอดเวลา 8 ปีของเปรมต้องเผชิญกับการพยายามรัฐประหารหลายครั้งทั้งในแบบเปิดเผยและแบบเงียบ แต่พลเอกเปรมเอาชนะมาได้ทุกครั้ง โดยอาศัยบารมืจากสถาบันกษัตริย์เป็นสำคัญ

แต่สิ่งที่ระบอบเปรมไม่มีเลยคือแรงสนับสนุนหรือแรงศรัทธาจากประชาชน เพราะภายใต้ระบอบเปรมนั้นไม่ใช่ยุครุ่งเรือง แต่เป็นยุคยุ่งยากทางเศรษฐกิจ ช่วงเวลาของพลเอกเปรมนั้น คนที่ทำหน้าที่เป็นคณะกรรมการยุทธศาสตร์คือ สภาพัฒน์เศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ซึ่งเป็นกลไกรัฐอย่างหนึ่ง ในช่วงเวลาของพลเอกเปรมคือเวลาของแผนพัฒนาฯฉบับที่ 4 และ 5 ตัวเลขเศรษฐกิจดังปรากฏในตารางประกอบนั้นไม่ได้บอกว่าเศรษฐกิจไทยมีสุขภาพดีเด่แต่อย่างใดเลย อัตราการเติบโตของจีดีพีตลอดแผน 4 เฉลี่ย 7 เปอร์เซ็นต์ก็ไม่ถือว่าเลวนัก แต่ตลอดแผน 5 ซึ่งช่วงที่สองของระบอบเปรมถือว่าฝืดเคืองจีดีพีโตเฉลี่ยแค่ 4.4 เปอร์เซ็นต์เท่านั้น ต่ำสุดก็ลดลงถึง 3 อัตราการว่างงานของคนมีการศึกษาสูงกว่ามัธยมขึ้ันไปอยู่ที่ 2 เปอร์เซ็นต์ คนจบการศึกษาระดับมหาวิทยาลัยไม่มีงานทำ เป็นต้นตำหรับของ วลีบัณฑิตตกงานเดินเตะฝุ่น เพลงมหาลัย มหาหลอกของคาราบาว (คนขายข้าวโพดในยุคปัจจุบัน) ดังเป็นพลุแตกก็ตอนนี้เอง

 ที่มา: สานักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ

อย่างไรก็ตาม แม้ว่าสถานการณ์ด้านการพัฒนาและการเมืองจะไม่ได้เป็นวันชื่นคืนสุข ประเทศไทยเคยมีห้วงเวลาที่ดีกว่ายุคพลเอกเปรมมากมาย แต่ก็ไม่เป็นที่ต้องตาต้องใจเนติบริกร ทั้งระดับครูอย่างมีชัยและระดับศิษย์อย่างวิษณุ ด้วยว่าทั้งสองคนนี้เป็นคนที่ได้เต้าและได้ดิบได้ในชีวิตก็ช่วงระบอบเปรมนี้นี่เอง ถ้าใครแก่พอจะจำรายการสนทนาปัญหาบ้านเมืองที่วิษณุเป็นคนดำเนินการรายได้ ก็น่าจะระลึกถึงเรื่องนี้ได้ ดังนั้นถ้าเขาจะเสนออะไรที่ย้อนยุคกลับไปหายุคที่พวกเขารุ่งเรืองก็เป็นเรื่องที่เข้าใจได้ว่า รัฐธรรมนูญใหม่ที่กำลังจะเกิดขึ้นนี้จะเป็นที่ต้องตาต้องใจเฉพาะแต่คนที่เคยประทับใจกับระบอบเปรมเท่านั้น
แต่สำหรับคนที่เคยต้องทนทุกข์ทรมานอดอยากยากจนหรือเคยไล่เปรมมาแล้ว มันคงไม่ใช่รัฐธรรมนูญที่พึงปรารถนาแน่นอน

แต่ก็อาจจะมีความเป็นไปได้สูงที่ว่า รัฐธรรมนูญฉบับมีชัยย้อนยุค (ติดเรท 50+) ก็คงจะไม่ได้ใช้งานจริง คาดว่าเราอาจจะต้องอยู่กับฉบับวิษณุ (ฉบับชั่วคราว 2557) และทนกับอารมณ์ของพลเอกประยุทธ์ที่มาพร้อมๆกับหายนะทางเศรษฐกิจไปอีกสักพักใหญ่ๆ