ดูสถิติความพยายามทำรัฐประหารทั่วโลกย้อนหลัง 11 ปี พบมีรัฐประหารทั้งหมด 10 ครั้ง ไทยควบสอง ขณะที่ส่วนใหญ่เกิดขึ้นในประเทศทวีปแอฟริกา มีความพยามทำรัฐประหารแต่ไม่สำเร็จ 30 ครั้ง และมีการวางแผนเตรียมการ 29 ครั้ง ภาพรวมหลังสงครามเย็นการรัฐประหารประสบผลสำเร็จน้อยลงเรื่อยๆ
19 กันยายน 2549 คือวันที่คณะปฏิรูปการปกครองในระบอบประชาธิปไตยอันมีพระมหากษัตริย์ทรงเป็นประมุข (คปค.) เข้ายึดอำนาจการปกครองจากรัฐบาลทักษิณ ซินวัตร หลังจากที่มีการชุมนุมขับไล่รัฐบาลโดยพันธมิตรประชาชนเพื่อประชาธิปไตยซึ่งมีแกนนำคนสำคัญอย่าง สนธิ ลิ้มทองกุล, จำลอง ศรีเมือง, สมศักดิ์ โกศัยสุข, พิภพ ธงไชย, สมเกีรยติ พงษ์ไพบูลย์ และสุริยะ กตะศิลา
แม้สถานการณ์ทางการเมืองหลังเหตุการณ์พฤษภาทมิฬ ปี 2535 ผนวกกับการปฏิรูปสถาบันทางการเมืองผ่านรัฐธรรมนูญฉบับ 2540 จะทำให้เชื่อว่าทหารได้กลับเข้ากรมกอง และคงไม่มีผู้นำเหล่าทัพใครใดกล้านำรถถัง และกำลังพลออกมารัฐประหารอีก แต่ความเชื่อดังกล่าวก็ถูกลบล้างไปในปี 2549 และตอกย้ำอีกครั้งว่า รัฐประหาร ยังวนเวียนอยู่ในการเมืองไทยในปี 2557 โดยคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.)
หากดูจากทั่วโลก Adam Taylor ได้เขียนงานที่ชื่อว่า Map: The world of coups since 1950 ตีพิมพ์ลงใน The Washington Post เมื่อวันที่ 22 กรกฎาคม 2559 เป็นการสำรวจความพยายามในการทำรัฐประหาร และการทำรัฐประหารที่ประสบผลสำเร็จ เขาพบว่าหากนับตั้งแต่ปี 2493 (ค.ศ.1950) – 2559 (ค.ศ.2016) มีความพยายามทำรัฐประหารในประเทศต่างๆ ทั่วโลกทั้งหมด 475 ครั้ง และมีการรัฐประหารที่ประผลสำเร็จ 236 ครั้ง และหากนับเฉพาะช่วงหลังการสิ้นสุดของสงครามเย็นในปี 2537 (ค.ศ.1994) ถึงปี 2559 (ค.ศ.2016) พบว่าการความพยายามในการทำรัฐประหารลดลงเหลือเพียง 91 ครั้ง โดยมีเพียง 39 ครั้งเท่านั้นที่ประสบผลสำเร็จ
แน่นอนว่าการทำรัฐประหารไม่ได้มีเกิดขึ้นเพียงในประเทศไทย แต่ว่ามีความพยายามทำรัฐประหาร และมีการทำรัฐประหารสำเร็จเกิดขึ้นอยู่ในทุกปี ทว่าสัดส่วนความสำเร็จในการทำรัฐประหารสำเร็จนั้นน้อยลงเรื่อยๆ
The Center for Systemic Peace (SCP) ได้รวบรวมข้อมูลการทำรัฐประหารทั่วทั้งโลกไว้ตั้งแต่ปี 2489 (ค.ศ.1946) จนถึงปี 2559 (ค.ศ.2016) โดยได้แบ่งประเภทออกเป็นทั้งหมด 4 ประเภทด้วยกันคือ การรัฐประหารที่ประสบผลสำเร็จ , มีความพยายามก่อการรัฐบประหารแต่ไม่ประสบผลสำเร็จ , มีการวางแผนเตรียมก่อการรัฐประหาร และประเภทสุดท้ายคือ มีการถูกกล่าวหาว่าวางแผนก่อการรัฐประหาร โดย SCP ให้ความหมายของการรัฐประหารว่า เป็นการยึดอำนาจการบริหารประเทศ จากผู้ที่ไม่เห็นด้วยกับรัฐบาล หรือฝ่ายตรงข้ามในทางการเมือง โดยการทำรัฐประหารไม่จำเป็นที่จะต้องเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองทุกครั้งไป ส่วนการปฏิวัติทางสังคม ชัยชนะทางการเมืองในระหว่างช่วงสงครามกลางเมือง การลุกฮือของฝ่ายประชาชนที่นำไปสู่การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างทางการเมือง ไม่ถือเป็นการรัฐประหาร รวมทั้งการถ่ายโอนอำนาจโดยความสมัครใจ หรือการเปลี่ยนแปลงผู้ทรงอำนาจหลังความตายของผู้นำในบางประเทศ
ประชาไท รวบรวมข้อมูลการรัฐประหาร ความพยายามก่อการรัฐประหารแต่ไม่ประสบผลสำเร็จ และข้อมูลการวางแผนเพื่อการรัฐประหาร นับตั้งแต่ปี 2549 (ค.ศ.2006) จนถึงปี 2559 (ค.ศ.2016) พบว่าทั่วทั้งโลกมีเรื่องราวที่เกี่ยวข้องกับการรัฐประหารทั้งหมด 69 ครั้ง แบ่งเป็นการรัฐประหารที่ประสบผลสำเร็จ 10 ครั้ง(ประเทศไทย สองครั้งในปี 2549 และปี 2557) , มีความพยายามก่อการรัฐประหารแต่ไม่สำเร็จ 30 ครั้ง และมีการวางเพื่อก่อการรัฐประหาร 29 ครั้ง (อ่านข้อมูลจาก SCP โดยละเอียดในตารางด้านล่าง)
สำหรับประเทศที่มีการรัฐประหารประสบผลสำเร็จในช่วงปี 2549 – 2559 ได้แก่ ไทย(2549) , ฟีจี(2549), บังคลาเทศ(2550), มอริเตเนีย(2551), กินี(2551), ไนเจอร์(2553), มาลี(2555), กินี-บิสเซา(2555), อียิปต์(2556) และ ไทย(2557)
สำหรับประเทศไทยมีรัฐประหารทั้งหมด 18 ครั้ง ถือว่าจัดอยู่ในอันดับที่ 4 ของโลกเท่ากับ กีนี-บิสเซา รองจาก อันดับ1 ซูดาน 31 ครั้ง อันดับ 2 อิรัก 24 ครั้ง อันดับ 3 โบลิเวีย 19 ครั้ง และในคิดในระดับภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ไทยมีการรัฐประหารมากที่สุดเป็นอันดับที่ 1
ข้อมูลการรัฐประหาร(1) ความพยายามรัฐประแต่ไม่สำเร็จ(2) และการวางแผนเตรียมรัฐประหาร(3) ทั่วโลกในรอบ 11 ปี
ประเทศ | เดือน | วัน | ปี | ประเภท | ผู้ก่อการ |
Philippines | 2 | 24 | 2006 | 3 | Gregorio Honasan |
Burundi | 3 | 6 | 2006 | 3 | unspecified |
Chad | 3 | 15 | 2006 | 3 | unspecified |
Gambia | 3 | 21 | 2006 | 3 | Col. Ndure Cham, Abdulaye Kujaby, Tamsir Jassy, Alieu Jobe |
Guinea | 4 | 4 | 2006 | 2 | Prime Minister Cellon Dalein Diallo |
Chad | 4 | 13 | 2006 | 2 | rebel forces |
Mauritania | 6 | 9 | 2006 | 3 | Col. Abderramane Ould Lekour, Sid Mohammed Ould Faida, Mohammed Ould Aly |
Thailand | 9 | 19 | 2006 | 1 | Gen. Sonthi Boonyaratglin |
Fiji | 12 | 5 | 2006 | 1 | Commodore Frank Bainimarama |
Bangladesh | 1 | 11 | 2007 | 1 | Chief of Army Staff Lt-Gen. Moeen U. Ahmed; Chief Adviser Fakhruddin Ahmed; Maj-Gen. M.A. Matin |
Laos | 6 | 4 | 2007 | 3 | Gen. Vang Pao (arrested in USA) |
Sudan | 7 | 14 | 2007 | 3 | Mubarak al-Fadhil al-Mahdi; Maj-Gen (retd) Ma'sh Muhammed Ali Hamid; Abd-al-Jalil al-Basha |
Fiji | 11 | 3 | 2007 | 3 | Ratu Inoke Takiveikata; Col. Metuisela Mua; Barbadoes Mills |
Philippines | 11 | 29 | 2007 | 2 | Antonio Trillanes; Brig-Gen. Danilo Lim |
Chad | 2 | 2 | 2008 | 2 | Mahamat Nouri (UFDD); Timane Erdini (RFC); Abdelwahid Aboud Mackaye |
East Timor | 2 | 11 | 2008 | 2 | Maj. Alfredo Reinado; Gastao Salsinha |
Sudan | 5 | 10 | 2008 | 2 | Justice and Equality Movement (JEM) |
Malawi | 5 | 13 | 2008 | 3 | Gen. Joseph Chimbayo; Joseph Aironi; John Chikakwiya; Kennedy Makwangwala |
Mauritania | 8 | 6 | 2008 | 1 | Gen. Mohamed Ould Abdel Aziz |
Guinea-Bissau | 8 | 8 | 2008 | 2 | Rear Adm. Jose Americo Bubo Na Tchute |
Guinea-Bissau | 11 | 23 | 2008 | 2 | Alexandre Tchama Yala |
Guinea | 12 | 23 | 2008 | 1 | Capt. Moussa Dadis Camara |
Equatorial Guinea | 2 | 11 | 2009 | 2 | Jose Abeso Nsue; Manuel Ndong Anseme; Alipio Ndong Asumu; Jacinto Micha Obiang |
Togo | 4 | 12 | 2009 | 3 | Kpatche Gnassingbe |
Bolivia | 4 | 16 | 2009 | 3 | Sanchez de Lozada, Carlos Sanchez Barzain, Jorge Berindoague Alcocer |
Lesotho | 4 | 23 | 2009 | 2 | unspecified; South African and Mozambiquan mercenaries |
Guinea | 4 | 24 | 2009 | 3 | Lt-Col. Aboubacar Sidiki Camara; Adml. Aly Daffe; Capt. Saa Alphonse Toure; Capt. Abdoulaye Keita |
Ethiopia | 4 | 25 | 2009 | 3 | Brig-Gen. Asamnew Tsige; Berhanu Nega, Ginbot 7 Movement |
Georgia | 5 | 5 | 2009 | 2 | Maj. Ghvaladze; Mukhrovani Tank Battalion |
Guinea-Bissau | 6 | 4 | 2009 | 2 | Helder Proenca, Baciro Dabo |
Gambia | 11 | 21 | 2009 | 3 | ex-army chief Lang Tombong Tamba and seven others |
Burundi | 1 | 29 | 2010 | 3 | unspecified (13 soldiers arrested) |
Niger | 2 | 18 | 2010 | 1 | Supreme Council for the Restoration of Democracy (CSRD); Maj. Salou Djibo |
Gambia | 3 | 18 | 2010 | 3 | Gen. Yankuba Drammeh; Rear Adm. Sarjo Fofona; Ensa Badjie |
Guinea-Bissau | 4 | 1 | 2010 | 2 | Gen.Antonio Indjai |
Cameroon | 7 | 17 | 2010 | 3 | unspecified |
Ecuador | 9 | 30 | 2010 | 2 | Disgruntled police officers |
Niger | 10 | 14 | 2010 | 3 | Col. Abdoulaye Badie; Col. Abdou Sidikou; 2 others |
Madagascar | 11 | 17 | 2010 | 2 | Gen. Noel Rakotonandrasana; Col. Charles Andrianasoavavna; Raymond Ranjeva |
D. R. Congo (Zaire) | 2 | 27 | 2011 | 2 | unspecified |
Niger | 7 | 12 | 2011 | 3 | unspecified |
Guinea | 7 | 19 | 2011 | 2 | Former senior army officers |
Guinea-Bissau | 12 | 26 | 2011 | 2 | Rear Adm. Jose Americo Bubo Na Tchute |
Bangladesh | 1 | 19 | 2012 | 3 | Maj. Ziaul Haq; Lt.Col. Ehsan Yusuf; Maj. Rakir; Hizbut-Tahrir |
Papua New Guinea | 1 | 26 | 2012 | 2 | Michael Somare |
Mali | 3 | 21 | 2012 | 1 | Capt. Amadou Haya Sanogo |
Malawi | 4 | 5 | 2012 | 3 | Peter Mutharika; Bright Msaka; Goodall Gondwe; and other government officials |
Guinea-Bissau | 4 | 12 | 2012 | 1 | Gen. Antonio Indjai |
Mali | 4 | 30 | 2012 | 2 | "Red Beret" presidential guard troops |
Cote d'Ivoire | 6 | 8 | 2012 | 3 | exiled military |
Guinea-Bissau | 10 | 21 | 2012 | 2 | Capt. Pansau N'Tchama |
Sudan-North | 11 | 22 | 2012 | 3 | Lt.Gen. Salah Abdallah Gosh |
South Africa | 12 | 18 | 2012 | 3 | four white supremacists |
Eritrea | 1 | 21 | 2013 | 2 | c200 mutinous soldiers |
Benin | 2 | 22 | 2013 | 3 | Col. Pamphile Zamahoun; Johannes Dagnon |
Comoros | 4 | 22 | 2013 | 3 | Mahmoud Ahmed Abdallah, Patrick Klein |
Chad | 5 | 1 | 2013 | 3 | Gen. Weiddig Assi Assoue; Gen. Ngomine Beadmadji David; Mahamat Malloum; Saleh Makki |
Egypt | 7 | 3 | 2013 | 1 | Gen. Abdul-Fattah el-Sisi |
South Sudan | 12 | 15 | 2013 | 2 | Riek Machar |
Central African Rep. | 12 | 26 | 2013 | 2 | Christian "anti-Balaka" militias |
D. R. Congo (Zaire) | 12 | 30 | 2013 | 2 | Pastor Joseph Mukungubila Mutombo |
Thailand | 5 | 22 | 2014 | 1 | General Prayuth Chan-ocha |
Lesotho | 8 | 30 | 2014 | 2 | Lt. Gen. Tlali Kamoli |
Gambia | 12 | 30 | 2014 | 2 | Lamin Sanneh; Cherno Njie |
Burundi | 5 | 13 | 2015 | 2 | Maj. Gen. Godefroid Niyombare |
Burkina Faso | 9 | 16 | 2015 | 2 | Gen. Gilbert Diendéré;Presidential Security Regiment |
Niger | 12 | 18 | 2015 | 3 | senior military officers |
Turkey | 7 | 15 | 2016 | 2 | Gulenists |
Montenegro | 10 | 16 | 2016 | 3 | twenty ethnic-Serbs |
ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)