เมื่อวันที่ 4 - 5 ต.ค. 51 ที่ศูนย์ฝึกอบรมชุมชนน้ำใจและไมตรี จ.สุพรรณบุรี ศูนย์กลางศึกษาสหภาพแรงงาน, โครงการรณรงค์สากล ICEM เรื่องปัญหาการจ้างงานชั่วคราว และโครงการ ICEM MNCs & Social Dialogue ได้ทำการจัดเสวนาเรื่อง "มาตรฐานแรงงานสากล ปัญหาการจ้างงานชั่วคราว บทบาทสหภาพแรงงาน" โดยมีการเสวนาในประเด็นของปัญหาสหภาพแรงงานและปัญหาการต่อสู้ของแรงงานจ้างเหมาค่าแรง

 

 

โดยวิทยากรรับเชิญจากประเทศเกาหลีใต้ "ยูน โฮวัน" ผู้ประสานงาน ICEM และ "บัง คีวัน" ผู้อำนวยการฝ่ายการศึกษา KHMWU ได้อภิปรายในหัวข้อประสบการณ์ขบวนการแรงงานเกาหลีกับการสร้างสังคมประชาธิปไตยดังนี้..

 

การมีส่วนร่วมทางการเมืองมีความสำคัญอย่างยิ่งต่อขบวนการแรงงาน แต่การมีส่วนร่วมนั้นสิ่งที่สำคัญคือต้องเป็นการมีส่วนร่วมทั้งหมด ไม่ใช่มีส่วนร่วมเฉพาะผู้นำแรงงานหรือส่วนใดส่วนหนึ่ง แต่การมีส่วนร่วมหมายถึงการที่สมาชิกพื้นฐานหรือคนงานพื้นฐานทั้งหมดต่างเข้าไปมีส่วนร่วมด้วยจึงจะสามารถทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงได้

 

กิจกรรมพื้นฐานของสหภาพแรงงาน: การรวมกลุ่มจัดตั้งและการศึกษาประสบการณ์จากเกาหลีใต้

 

ทั้งนี้รูปแบบของนายจ้างในเกาหลีใต้สามารถแบ่งประเภทของตามการปฏิบัติต่อสหภาพแรงงาน ได้ดังนี้

·         อนุญาตให้มีสหภาพแรงงานได้ เป็นมิตรกับสหภาพแรงงาน ให้ความสำคัญต่อสหภาพแรงงาน

·         ให้ความสำคัญต่อสหภาพแรงงานในระดับหนึ่ง แต่พยายามจำกัดขอบเขตของการดำเนินกิจการของสหภาพแรงงานไว้

·         ลังเลในการยอมรับสหภาพแรงงาน พยายามควบคุมการดำเนินกิจการของสหภาพแรงงานและลดอำนาจการต่อรองของสหภาพแรงงานในทุกวิถีทาง

·         มีความเชื่อว่าสหภาพแรงงานเป็นศัตรูของนายจ้าง หาทางทำลายล้างสหภาพแรงงานอยู่ตลอดเวลา

 

ส่วนรูปแบบของสหภาพแรงงานสหภาพแรงงานเกาหลีก็เป็นเช่นเดียวกับในหลายที่ที่มีลักษณะดังนี้

 

สหภาพแรงงานเหลือง มีลักษณะเป็นสหภาพแรงงานที่ใช้สมาชิกเป็นฐานเพื่อผลประโยชน์ของแกนนำ มีความใกล้ชิดกับนายจ้าง

 

สหภาพแรงงานประชาธิปไตย มีลักษณะเป็นสหภาพแรงงานที่สมาชิกเป็นเจ้าของและมีส่วนร่วม ดำเนินการเพื่อสมาชิก

 

สหภาพแรงงานที่เข้มแข็งและสหภาพที่อ่อนแอ

·         สหภาพแรงงานที่เข้มแข็ง ลักษณะที่พบคือ ความสามัคคีของคนงานมีสูง, จิตสำนึกของสมาชิกมีสูง, การมีส่วนร่วมของสมาชิกมีมาก, ศักยภาพของแกนนำมีสูง, มีอำนาจต่อรองกับนายจ้างสูง

·         สหภาพแรงงานที่อ่อนแอ ลักษณะที่พบคือ สมาชิกไม่ให้ความสนใจในการเข้าร่วมกิจกรรม, แกนนำไม่ให้ความสนใจต่อสมาชิกพื้นฐาน, ถูกครอบงำจากนายจ้าง

 

สหภาพแรงงานที่มีชีวิตชีวาและสหภาพแรงงานที่เหี่ยวเฉา

·         สหภาพแรงงานที่มีชีวิตชีวา ลักษณะที่พบคือ มีการวางแผนที่ดี, มีเป้าหมายที่ชัดเจน, มีการดำเนินกิจการที่บรรลุเป้าหมายเป็นส่วนใหญ่, ไม่ท้อถอยกับปัญหาที่เกิดขึ้น

·         สหภาพแรงงานที่เหี่ยวเฉาหรือสหภาพแรงงานที่ตายแล้ว ลักษณะที่พบคือ ไม่มีการวางแผน, ไม่สนใจเป้าหมายรวมถึงไม่มีการดำเนินกิจการใดๆเลย

 

สหภาพแรงงานกิจการหรืออุตสาหกรรมเดียวกันและสหภาพในสถานประกอบการ

·         สหภาพแรงงานกิจการหรืออุตสาหกรรมเดียวกัน ลักษณะที่พบคือ สมาชิกของสหภาพอยู่ต่างโรงงานกัน, สมาชิกต่างโรงงานต่างนายจ้างมาทำกิจกรรมร่วมกัน, ไม่มีการแบ่งแยกประเภทและชนชั้นของคนงาน, คนงานเหมาช่วง-เหมาค่าแรงได้รับการดูแลเท่าเทียมกับพนักงานประจำและสามารถเป็นสมาชิกของสหภาพแรงงานเดียวกันได้, มีการทำข้อตกลงสภาพการจ้างที่ครอบคลุมลูกจ้างทั้งหมดในกิจการหรืออุตสาหกรรมเดียวกัน

·         สหภาพในสถานประกอบการ ลักษณะที่พบคือ มีสมาชิกของสหภาพเฉพาะในสถานประกอบการนั้นๆ, มีการดำเนินกิจการของสหภาพแรงงานเฉพาะภายในเขตรั้วของโรงงาน, มีข้อตกลงสภาพการจ้างเฉพาะในเขตรั้วของโรงงาน

 

ประเภทของสหภาพแรงงาน

ถ้าวิเคราะห์ตามความสัมพันธ์หรือระบบแรงงานสัมพันธ์สามารถแยกสหภาพได้เป็น 4 ประเภทคือ

1. สหภาพที่เน้นการต่อสู้ โดยมองว่านายจ้างคือศัตรูจึงพยายามต่อสู้กับนายจ้างในทุกวิถีทาง ในทุกรูปแบบโดยไม่มีเงื่อนไข


2. สหภาพแรงงานแบบผสมผสาน ใช้การเจรจาและการต่อสู้ผสมผสานกันเป็นแนวทางในการดำเนินงานสหภาพแรงงาน


3. สหภาพแรงงานที่เน้นการแก้ปัญหาด้วยการพูดคุย เจรจาเพียงอย่างเดียว  ใช้การเจรจาเป็นหลักในการแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น ทั้งนี้จึงมีจุดอ่อนอยู่ที่ความสามารถและความเข้มแข็งของสหภาพแรงงาน


4. สหภาพแรงงานแบบประนีประนอม เป็นสหภาพในลักษณะถ้อยทีถ้อยอาศัยกับนายจ้าง เน้นผลประโยชน์ด้านค่าจ้างและตัวเงินเป็นหลักในการเรียกร้อง

 

เป้าหมายและแรงงานสัมพันธ์ที่เป็นที่ปรารถนาของสหภาพแรงงาน

โดยทั่วไปสหภาพแรงงานมีความปรารถนาว่า

 

·         สามารถทำให้นายจ้างให้การยอมรับในสหภาพแรงงานอย่างเต็มที่

·         สามารถทำให้นายจ้างให้หลักประกันการดำเนินกิจกรรมของสหภาพแรงงานอย่างเต็มที่ ไม่แทรกแซงและเคารพสิทธิการรวมตัวเป็นสหภาพแรงงานของลูกจ้าง ที่เกาหลี สหภาพแรงงานกิจการโรงพยาบาล KHMWU สหภาพแรงงานมีข้อตกลงสภาพการจ้างระดับอุตสาหกรรมครอบคลุมคนงาน 35000 คนทั่วประเทศ โดยที่นายจ้างยอมรับสิทธิการลาโดยได้รับค่าจ้างเพื่อเข้าร่วมกิจกรรมการศึกษาของสหภาพแรงงานของสมาชิกสหภาพแรงงานทุกคน

·         สามารถทำให้นายจ้างให้การยอมรับการเจรจาต่อรองอย่างจริงใจ และปฏิบัติตามข้อตกลงสภาพการจ้างโดยเคร่งครัด

·         สามารถทำให้นายจ้างรับผิดชอบต่อสังคม ชุมชน สิ่งแวดล้อมได้

 

แม้ว่าความปรารถนาของสหภาพแรงงานจะเป็นไปได้ยาก แต่สิ่งที่จะสามารถทำให้นายจ้างปฏิบัติได้ใกล้เคียงกับความปรารถนานั้นๆคือความเข้มแข็งของสหภาพแรงงาน

 

หลักการสร้างความเข้มแข็งให้สหภาพแรงงาน

การที่สหภาพแรงงานจะมีความเข้มแข็งได้มักอยู่บนพื้นฐานดังต่อไปนี้

 

·         ความเป็นอิสระ หมายถึงการดำเนินกิจกรรมของสหภาพอย่างเป็นอิสระจากนายจ้าง แม้ว่าแรงงานสัมพันธ์กับนายจ้างจะดีแค่ไหนแต่การดำเนินกิจการที่ไม่เป็นอิสระจากนายจ้างหรือนายจ้างสามารถเข้ามามีบทบาทในสหภาพแรงงานจะเป็นการบ่อนทำลายความเข้มแข็งของสหภาพแรงงานได้

·         ความเป็นประชาธิปไตย สหภาพแรงงานเป็นองค์กรที่มีรูปแบบการดำเนินกิจกรรมแบบประชาธิปไตย โดยเฉพาะประชาธิปไตยแบบทางตรงที่สมาชิกพื้นฐานมีส่วนร่วมในการตัดสินใจจะทำให้สหภาพมีความเข้มแข็ง

·         การต่อสู้ ควรจะมีการนำรูปแบบใหม่ๆมาใช้ในการต่อสู้และไม่จำกัดเงื่อนไขในการต่อสู้

§         ไม่ควรจำกัดตัวเองเพียงอยู่ในกรอบของกฎหมายเพราะทำให้มีทางเลือกในการต่อสู้ลดลง

§         การใช้การเคลื่อนไหวต่อสู้ (Union Actions) ผสมผสานกับการเจรจา (Negotiation)

§         ใช้การต่อสู้ทั้งในระบบ(ตามกฎหมาย)และนอกระบบ(นอกกฎหมาย)เข้ามาดำเนินการ

§         เตรียมพร้อมและเตรียมใจต่อสิ่งที่จะเกิดระหว่างการต่อสู้ เช่นการถูกเลิกจ้าง การถูกจับกุมคุมขัง เพราะถ้าไม่เตรียมพร้อมหรือไม่เตรียมใจไว้จะทำให้หมดกำลังใจในการต่อสู้เมื่อต้องเผชิญหน้ากับปัญหานั้น

§         สร้างขวัญและกำลังใจเพื่อให้มีความสุขหรือความสนุกสนานในการต่อสู้

·         ความสมานฉันท์ นายจ้างไม่ต้องการให้เกิดความสมานฉันท์ และต้องการให้เป็นปัญหาเฉพาะระหว่างนายจ้างกับลูกจ้างที่เกี่ยวข้องเท่านั้น ความสมานฉันท์ที่นอกเหนือออกไปไม่ว่าจะเป็นคนจากครอบครัวของคนงานเองหรือคนงานจากโรงงานหรือสถานประกอบการอื่นที่มาเข้าร่วมจึงเป็นสิ่งที่นายจ้างมีความกังวลเป็นอย่างยิ่ง เช่นการชุมนุมร่วมกันของหลายๆสหภาพแรงงาน

 

สหภาพแรงงานอุตสาหกรรม (Industrial Unionism)

สหภาพแรงงานอุตสาหกรรมเป็นการรวมตัวกันของคนงานในกิจการหรืออุตสาหกรรมเดียวกันรวมถึงการขยายการรวมกลุ่มไปยังคนงานหลายสาขาอาชีพที่เกี่ยวข้องหรือเกี่ยวเนื่องกับกิจการหรืออุตสาหกรรมนั้นให้เข้ามาอยู่ในสหภาพแรงงานเดียวกัน สหภาพแรงงานในยุโรปและเกาหลีได้พัฒนาไปสู่การรวมตัวกันในระดับอุตสาหกรรม โดยมีการทำข้อตกลงสภาพการจ้างระดับอุตสาหกรรมที่คลอบคลุมคนงานจำนวนมากทั้งคนงานประจำ ลูกจ้างชั่วคราว คนงานอพยพ เป็นต้น ข้อตกลงระดับอุตสาหกรรมนำไปสู่การสร้างความเสมอภาคทางสังคม ลดช่องว่างของค่าจ้าง สวัสดิการที่แตกต่างกันระหว่างคนงานกลุ่มต่างๆ และระหว่างสถานประกอบการ ข้อตกลงระดับอุตสาหกรรมทำให้สามารถสร้างความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันของคนงานได้ดีกว่าข้อตกลงระดับสถานประกอบการ ลดการแข่งขันระหว่างคนงาน และสร้างจิตสำนึกทางชนชั้น 

 

การสร้างการรวมตัวและการขยายขอบข่ายการรวมกลุ่มของสหภาพแรงงานอุตสาหกรรมขึ้นอยู่กับการกำหนดของสหภาพแรงงานและสมาชิก ดังนั้นเมื่อสหภาพแรงงานมีนโยบายไปสู่การสร้างสหภาพแรงงานอุตสาหกรรม สหภาพแรงงานสามารถทำการเปิดข้อบังคับในการรับสมาชิกให้ครอบคลุมกลุ่มคนงานต่างๆ ตามที่ต้องการ  ดังนั้นการกำหนดการรับสมาชิก จึงขึ้นอยู่กับสหภาพแรงงานเท่านั้น ไม่ใช่การกำหนดโดยรัฐหรือนายจ้าง  และเมื่อใดก็ตามที่รัฐและนายจ้างพยายามแทรกแซงโดยการกำหนดแทนสหภาพแรงงานว่าใครควรจะมาเป็นสมาชิกและใครที่เป็นสมาชิกไม่ได้ ถือว่าเป็นการละเมิดอย่างร้ายแรงต่อเสรีภาพในการรวมกลุ่มของคนงาน  ซึ่งมาตรฐานแรงงานสากลทุกฉบับให้การรับรองเสรีภาพในการรวมกลุ่มที่นายจ้างและรัฐไม่อาจแทรกแซงได้

 

สหภาพแรงงานอุตสาหกรรม มีความสำคัญอย่างยิ่งต่อการพัฒนาของขบวนการแรงงาน เพราะสามารถสร้างอำนาจการต่อรองได้สูง  สามารถทำการเจรจาต่อรองได้ในระดับประเทศเพื่อการสร้างมาตรฐานของการจ้างงาน-สวัสดิการ-สุขภาพความปลอดภัย ความมั่นคงในการทำงาน ที่คนงานทั้งหมดในอุตสาหกรรมนั้นจะใช้เป็นพื้นฐานเดียวกันอันจะนำไปสู่การลดช่องว่างทางชนชั้นของผู้ใช้แรงงานและขยายผลไปสู่การจ้างงานที่เป็นธรรมอีกด้วย การสร้างสหภาพแรงงานอุตสาหกรรม ถึงแม้ไม่ใช่เรื่องง่าย แต่ก็ใช่ว่าจะไม่สามารถทำได้ หัวใจหลักสำคัญอยู่ที่การสร้างความสัมพันธ์และความสมานฉันท์ของคนงานโดยไม่จำกัดกิจกรรมของสหภาพแรงงานอยู่แค่สถานประกอบการเพียงแห่งเดียว  KHMWU (Korean Health and Medical Workers" Union) ซึ่งเป็นสหภาพแรงงานอุตสาหกรรมของคนงานโรงพยาบาลทั่วประเทศเกาหลีใต้ ปัจจุบันมีสมาชิกทั้งหมด 35,967 คน ซึ่งทำงานอยู่ในโรงพยาบาล 135 แห่ง มีสมาชิกทั้งที่เป็นลูกจ้างชั่วคราวและคนงานประจำ  มีข้อตกลงสภาพการจ้างที่ครอบคลุมคนงานโรงพยาบาลทั่วประเทศ เป็นตัวอย่างของการสร้างสหภาพแรงงานอุตสาหกรรมที่มีการทำงานอย่างแข็งขันและต่อเนื่อง KHMWU ใช้เวลาในการสร้างสหภาพแรงงานอุตสาหกรรมได้เป็นผลสำเร็จภายในระยะเวลาประมาณ 10 ปี ประธานสหภาพแรงงานได้รับการเลือกตั้งโดยตรงจากสมาชิกคล้ายระบบประธานาธิบดีของประเทศ  องค์กรสหภาพแรงงาน KHMWU มีการบริหารงานโดยกระจายอำนาจออกเป็นส่วนภูมิภาคจำนวน 11 เขต แต่ละเขตทำหน้าที่ดูแลสมาชิกในพื้นที่ของเขตนั้นๆ

 

 

………………..

อ่านตอนเก่า:

มาตรฐานแรงงานสากล ปัญหาการจ้างงานชั่วคราว และบทบาทสหภาพแรงงาน ตอน 3 (20 ต.ค. 2551)

มาตรฐานแรงงานสากล ปัญหาการจ้างงานชั่วคราว และบทบาทสหภาพแรงงาน ตอน 2 (8 ต.ค. 2551)

มาตรฐานแรงงานสากล ปัญหาการจ้างงานชั่วคราว และบทบาทสหภาพแรงงาน ตอน 1 (5 ต.ค. 2551)