สาธารณรัฐกาน่า ประเทศในแอฟริกาตะวันตก ผู้ส่งออก "ทองคำ" กับ "โกโก้" และในอนาคตคือ "น้ำมัน" เป็นตัวอย่างของชาติในแอฟริกาที่มีการปฏิรูปการเมืองและเศรษฐกิจ และสามารถเปลี่ยนผ่านระบบการเมืองจากเผด็จการทหารมาเป็นประชาธิปไตย การเลือกตั้งเพื่อชี้อนาคตประเทศหนนี้จึงเป็นที่จับตามองจากทุกฝ่าย ท่ามกลางความหวั่นใจว่าจะไม่เกิดสงครามกลางเมืองซ้ำรอยชาติเพื่อนบ้าน
แปลและเรียบเรียงโดย ภฤศ ปฐมทัศน์
ที่ ตั้งของประเทศกาน่า ประเทศซึ่งส่งออกทองคำ และโกโก้เป็นสินค้าหลัง มีที่ตั้งอยู่ในภูมิภาคแอฟริกาตะวันตก ในอนาคตอันใกล้นอกจากเรื่องการเลือกตั้งที่ถูกจับตามองแล้ว ประเทศนี้จะยังเป็นชาติผู้ส่งออกน้ำมันอีกด้วย (ที่มาของภาพ: Wikipedia.org)
John Atta Mills ผู้นำสมัครประธานาธิบดีจากพรรค NDC (ซ้าย) และ Nana Akufo-Addo จากพรรค NPP ซึ่งเป็นพรรครัฐบาล (ขวา) ระหว่างการเลือกตั้งทั่วไปเมื่อ 7 ธ.ค. (ที่มาของภาพ: daylife.com/AP Photo by REBECCA BLACKWELL และ daylife.com/Reuters)
ชาวกาน่าเข้าแถวรอลงคะแนน ที่เขตเลือกตั้ง Nsawkaw เมือง Tain ทางเหนือของประเทศ ในการเลือกตั้งซ่อมเมื่อ 2 ม.ค. ที่ผ่านมา (ที่มาของภาพ: daylife.com/Reuters)
การเปลี่ยนอำนาจด้วยการเลือกตั้ง ตัวอย่างจากชาติในแอฟริกาที่ชื่อ 'กาน่า'
สาธารณรัฐกาน่า (Ghana) เป็น อดีตประเทศอาณานิคมแห่งหนึ่งที่มีความพยายามยาวนานในการต่อสู้กับระบอบเผด็จ การจากการรัฐประหารและระบอบผูกขาดจากพรรคการเมืองเดียว เคยมีการรัฐประหารเกิดขึ้นในช่วงปี 1970-1980 จนกระทั่งผู้นำการรัฐประหาร เจอร์รี รอว์ลิง (Jerry Rawlings) ยอมให้มีการเลือกตั้ง ตัว รอว์ลิง เขาชนะการเลือกตั้งสองสมัย ก่อนจะพ่ายให้กับนาย จอห์น คูฟัวร์ (John Kofi Agyekum Kufuor) จากพรรคชาตินิยมใหม่ (NPP)
นานา ประเทศมองว่า กาน่า ประเทศที่ทำรายได้ทางเศรษฐกิจจากการส่งออก ทองคำ กับ โกโก้ และในอนาคตคือน้ำมัน เป็นตัวอย่างของชาติในแอฟริกาที่มีการปฏิรูปการเมืองและเศรษฐกิจ และเปลี่ยนผ่านการเมืองจากระบบทหารมาเป็นการเลือกตั้ง การเลือกตั้งเพื่อชี้อนาคตประเทศหนนี้จึงเป็นที่จับตามองจากทุกฝ่าย
ในประเทศกาน่าชนวนความขัดแย้งเกิดขึ้นอีกครั้งช่วงสิ้นปีที่ผ่านมาเมื่อผลการเลือกตั้งของสองพรรคการเมืองคือ พรรคชาตินิยมใหม่ (New Patriotic Party หรือ NPP) ซึ่งเป็นพรรครัฐบาล และ พรรคสภาประชาธิปไตยแห่งชาติ (National Democracy Congress Party หรือ NDC) ได้รับคะแนนเสียงใกล้เคียงกันมากคือพรรคชาตินิยมใหม่ได้รับคะแนนเสียงร้อยละ 49.13 (4,159,439 คะแนน) และพรรคสภาประชาธิปไตยแห่งชาติได้รับคะแนนเสียงร้อยละ 47.92 (4,056,634 คะแนน)
ผู้นำ NPP คือนาย นานา อคุโฟ-แอดโด (Nana Akufo-Addo) อดีตอัยการสูงสุด และเคยดำรงตำแหน่งรัฐมนตรีกระทรวงการต่างประเทศในปี 2003-2007 ส่วนผู้นำพรรค NDC คือนาย จอห์น แอตตา มิลล์ (John Atta Mill) เป็นอาจารย์มหาวิทยาลัย และเคยดำรงตำแหน่งรองนายกรัฐมนตรีในสมัยปี 1997-2000
เมื่อผลการเลือกตั้งออกมาไม่มีใครได้คะแนนเสียงเกินร้อยละ 50 คณะกรรมการการเลือกตั้งจึงประกาศการเลือกตั้งซ่อมเพื่อตัดสินหาผู้ชนะจากสอง พรรคที่ได้คะแนนมากที่สุด โดยกำหนดวันเลือกตั้งซ่อมไว้เป็นวันที่ 28 ธันวาคม 2008
ศึกเลือกตั้งที่มีเดิมพันที่ 'น้ำมัน' และข้อกังหาในการเลือกตั้งซ่อม
วิล รอส (Will Ross) ผู้สื่อข่าวจากสำนักข่าว BBC ในกรุง อักกรา (Accra) เมือง หลวงของกาน่า ให้ความเห็นว่า กาน่าเพิ่งขุดพบบ่อน้ำมันเป็นปัจจัยที่ทำให้การเลือกตั้งครั้งนี้มีการแข่ง ขันสูงเพราะมีรางวัลใหญ่รออยู่ ขณะที่ชาวกาน่าบางคนคิดอยากให้การเลือกตั้งยุติผลโดยเร็ววันเนื่องจากเกรง กระทบกับธุรกิจ ส่วนของนักวิเคราะห์ในช่วงนั้นมองว่าการเลือกตั้งในกาน่าเป็นตัวอย่าง พิสูจน์ว่าประเทศในแอฟริกาก็สามารถจัดการเลือกตั้งที่น่าเชื่อถือได้
แต่ ในขณะที่รอคอยการตัดสินชี้ขาด ความตึงเครียดก็ทวีขึ้นเรื่อย ๆ จากประชาชนที่สนับสนุนพรรคการเมืองทั้งสองพรรค โดยต่างผ่ายต่างก็กล่าวหาว่าอีกฝ่ายโกงการเลือกตั้ง แต่คณะกรรมการการเลือกตั้งก็บอกว่ายังไม่มีหลักฐานใด ๆ ในเรื่องนี้ แม้ว่ากาน่าจะมีระบอบประชาธิปไตยที่มั่นคงและมีการเปลี่ยนแปลงทางอำนาจที่ ปราศจากความรุนแรง แต่การต่อสู้ขับเคี่ยว การกล่าวหาว่าอีกฝ่ายโกง รวมถึงรางวัลใหญ่ที่เป็นแหล่งน้ำมันที่เพิ่งค้นพบทำให้หลายคนกลัวจะเกิดความ รุนแรงขึ้นในที่สุด
ในวันเลือกตั้งซ่อมที่เมืองทาอิน (Tain) เกิดประสบปัญหาด้านวัตถุดิบการเลือกตั้ง คือบัตรลงคะแนนเลือกตั้งส่งมาไม่ทันโดยในหนังสือพิมพ์เดลี่ไกด์ (Daily Guide) หนังสือพิมพ์เอกชนของกาน่า พรรครัฐบาลปัจจุบันคือพรรค NPP กล่าวหาว่าเจ้าหน้าที่จัดการเลือกตั้งในทาอิน ขโมยบัตรลงคะแนนไปราว 1,820 ใบ และลงคะแนนให้พรรคคู่แข่ง
โมฮัมเมด อยาริกา (Mohammed Ayariga) โฆษกของพรรค NDC กล่าว ว่า การชุมนุมใหญ่ในเมืองทาอิน ไม่น่าจะเกิดขึ้น เพราะ ทาอิน เป็นเมืองห่างไกลความเจริญและไม่น่าจะมีเวลามากพอจะจัดตั้งการชุมนุมขึ้นได้ ด้านอธิบดีกรมตำรวจบอกว่าจะมีการเพิ่มกำลังตามหน่วยเลือกตั้งและมีทหารเป็น กองกำลังเสริม อย่างไรก็ตามเมืองทาอินยังคงอยู่ในความสงบรอคอยการเลือกตั้งซ่อมเฉพาะ พื้นที่อีกครั้งในวันที่ 2 ม.ค. 2009
ในการเลือกตั้งครั้งแรกเมื่อวันที่ 7 ธ.ค. 2008 พรรค NDC ของ นายจอห์น แอตตา มิลล์ ได้รับชัยชนะในพื้นที่เขตเมืองทาอิน จึงมั่นใจว่าการเลือกตั้งครั้งหลังนี้ก็น่าจะได้รับคะแนนเสียงข้างมากอีก เช่นกัน ผู้ประสานงานระดับชาติของพรรคสภาประชาธิปไตยฯ นายซามูเอล โอโฟสุ แอมโปสุ (Samuel Ofosu Amposo) ถึงขั้นออกมาเรียกร้องให้นายอคุโฟ-แอดโด ยอมรับความพ่ายแพ้
แต่ด้านพรรคชาตินิยมใหม่ก็ยังยืนกรานว่ายังเร็วเกินไปที่จะตัดสินผล โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อมีการทุจริตดังกล่าวเกิดขึ้นด้วยแล้ว โดย Nana Ohene Ntow เลขาธิการพรรคชาตินิยมใหม่ กล่าวว่า ในการเลือกตั้งซ่อมเป็นไปได้ว่าประชาชนอาจเปลี่ยนใจจากการโหวตเดิม พรรค NPP ยังได้บอกอีกว่ามี เจ้าหน้าที่หน่วยเลือกตั้งถูกขับไล่ออกไปจากหน่วยในเขตโวลตา (Volta) ทำให้ผลการเลือกตั้งยังไม่มีคำตอบชัดเจน ทางพรรค NDC เองก็ต่อว่าเรื่องความได้เปรียบทางการเลือกตั้งในเขตอชานติ (Ashanti) ฐานคะแนนของพรรค NPP เช่นกัน
แต่ในเขตอชานติ เองก็มีปัญหา เมื่อวันที่ 29 ธ.ค. ผู้สนับสนุนพรรค NPP จำนวน มากรวมตัวกันหน้าสำนักงานของคณะกรรมการการเลือกตั้ง เนื่องมาจากสาเหตุความไม่ลงรอยกันของผู้นำทั้งสองพรรคในเรื่องผลการลงคะแนน ครั้งที่สองในเขตนี้ โดยจากผลการนับคะแนน 223 หน่วยเลือกตั้งจาก 230 หน่วย พบว่านายแอตตา มิลล์ หัวหน้าพรรค NDC ชนะนายอคุโฟ-แอดโด หัวหน้าพรรค NPP ไปด้วยคะแนน 4,414,419 เสียง ต่อ 4,307,120 เสียง คิดเป็นร้อยละ 50.64 ต่อ 49.36 ทั้ง ๆ ที่ในเขตอชานติ เป็นฐานคะแนนเสียงสำคัญของพรรค NPP ดังที่รู้กัน
จึงถือเป็นเรื่องน่าตกใจสำหรับผู้มีสิทธิ์ลงคะแนน งานฉลองชัยชนะที่กลุ่มผู้สนับสนุนเตรียมจัดให้พรรค NPP ก็กลายเป็นหมันไป โพลสำรวจความนิยมจากทั่วประเทศที่สำรวจโดยสถานีวิทยุเมื่อวันที่ 29 ที่ผ่านมาก็ชี้ให้เห็นว่า นายแอตา มิลล์ มีคะแนนนำในป็อบปูล่าโหวต ซึ่งถือว่าผลการสำรวจที่ได้แตกต่างจากในช่วงเลือกตั้งครั้งแรกที่นายอคุโฟ -แอดโด ได้รับคะแนนนำ
หนังสือพิมพ์ กานาเอียน โครนนิเคิล (Ghanaian Chronicle) มองว่า แม้พรรค NPP จะได้รับความนิยมในเมืองอย่าง Manhyia , Subin และ Asokwa แต่พรรค NDC ก็มีส่วนสำคัญในการนำความเจริญมาสู่เขต โวลตา เขตตอนเหนือและเขตบรอง อาฮะโฟ (Brong Ahafo) ทำให้คิดว่าพรรค NDC อาจจะกลับมาเป็นรัฐบาลได้
และจากการสำรวจความคิดเห็นโดยหนังสือพิมพ์เล่มเดียวกันนี้พบว่าประชาชนบางคนเช่น เจ้าของร้านค้าในเมือง อดุม (Adum) บอกว่ารู้สึกช็อกว่าเหตุใดพรรค NPP ถึงไม่ได้เสียงข้างมากเหมือนเช่นการเลือกตั้งครั้งแรก แต่อีกส่วนหนึ่งก็แสดงความยินดีที่พรรค NDC ชนะคะแนนเสียง เช่น ในเมือง โฮ (Ho) มีคนขับแท็กซี่และรถจักรยานยนต์ออกมาบีบแตรเพื่อเป็นสัญญาณชัยชนะให้กับพรรค NDC ขณะที่บางส่วนก็ร้องเพลงเฉลิมฉลอง ส่วนเทศบาลเมืองโฮ ขอเงียบเพื่อรอดูสถานการณ์จนกว่าผลการเลือกตั้งจะสิ้นสุดลงจริงๆ
นาง Theresa Kpeyibor อาจารย์ท่านหนึ่งในเมืองโฮ ก็เป็นผู้หนึ่งที่หวังให้พรรค NDC ชนะการเลือกตั้ง เธอบอกว่าประชาชนเองก็ตั้งความหวังไว้สูงมาก หาก NDC ชนะเลือกตั้งควรปฏิบัติหน้าที่อย่างเต็มที่เพื่อสนองความต้องการของประชาชน
อาจารย์ Kpeyibor ยัง ได้บอกอีกว่าประชาชนควรยอมรับและเข้าใจหากเกิดความเปลี่ยนแปลงในทางการเมือง และสิ่งที่สำคัญสำหรับเธอคือบรรยากาศสงบสุขที่เอื้อต่อการการดำเนินงานด้าน เศรษฐกิจอันจะทำให้ปากท้องความเป็นอยู่ของประชาชนดีขึ้น
ยังมีประชาชนอีกบางส่วนที่มองว่าไม่ว่าพรรคไหนจะชนะการเลือกตั้งก็ไม่มีผลกระทบกับเขามากนัก แต่ก็คิดว่าหากพรรค NDC ได้เป็นรัฐบาลจะช่วยพัฒนาชีวิตความเป็นอยู่ทางเศรษฐกิจของประชาชนได้ดีกว่าพรรค NPP
หวิดมีเรื่อง เมื่อผู้สนับสนุนไม่พอใจผลคะแนน
แต่ ความสงบที่แท้จริงนั้นไม่อาจได้มากง่าย ๆ เมื่อการชุมนุมประท้วงแสดงความไม่พอใจผลการเลือกตั้งครั้งที่สองยังคงดำเนิน ต่อมา จนเมื่อวันที่ 1 ม.ค. 2009 ผู้ประท้วงหลายสิบคนเดินถือมีดและไม้กระบองมาชุมนุมกันหน้าสำนักงานคณะ กรรมการการเลือกตั้งที่เมืองอักกรา คอยจู่โจมยวดยานรวมถึงผู้สื่อข่าวท้องถิ่นที่ผ่านเข้าไปในพื้นที่ โดยการประท้วงครั้งนี้มาจากความไม่พอใจในผลการเลือกตั้งซ่อมที่พรรคฝ่าย ค้านอย่าง NDC ได้รับคะแนนนำ
ทาง ตำรวจทำการสลายการชุมนุมด้วยปืนน้ำ แต่ผู้ชุมนุมยังไม่ยอมสลายตัวจนกระทั่งรัฐมนตรีประจำเขตเกรเตอร์ อักกรา มาพบปะผู้ชุมนุมและแสดงความมั่นใจว่าพรรคที่พวกเขาสนับสนุนจะได้รับชัยชนะ เมื่อผลการเลือกตั้งในเขตรอบนอกปรากฏออกมาอย่างชัดเจนแล้ว ขณะที่ฝ่ายคณะกรรมการการเลือกตั้งไม่ออกมาแสดงความเห็นใด ๆ
มีอีกเหตุการณ์หนึ่งที่พรรค NPP เรียกร้องขอความเป็นธรรม คือเหตุการณ์ในเขตพื้นที่โวลตา วันที่มีการเลือกตั้งซ่อม (28 ธ.ค. 2008) นั้นเอง เมื่อนักสำรวจโพลกับประชาชนผู้สนับสนุนพรรคไม่ได้รับอนุญาตให้สังเกตการณ์กระบวนการเลือกตั้ง ผู้ประสานงานพรรค NPP ยังบอกกับผู้สื่อข่าวด้วยว่า พวกเขาถูกขับไล่ออกมาด้วยความรุนแรง มีบางรายได้รับบาดเจ็บและบางรายต้องหนีไปหลบในป้อมตำรวจ
ผู้เชี่ยวชาญเตือนให้ยอมรับกติกา แทนสงครามนองเลือดซ้ำรอย 'เคนย่า'
ปีเตอร์ แฟม (Peter Pham) ประธาน สถาบันเนลสันเพื่อความสัมพันธ์ระหว่างประเทศที่เป็นผู้เชี่ยวชาญเรื่อง แอฟริกา ให้ความเห็นว่า มันเป็นเรื่องสำคัญมากที่ผู้แพ้การเลือกตั้งจะยอมรับความพ่ายแพ้อย่างสง่า งาม และผู้ชนะจะรับชัยชนะของพวกเขามาด้วยท่าทีสงวนตัว
แฟม ยังบอกอีกว่า ผลการเลือกตั้งที่ใกล้เคียงกันมาก แสดงให้เห็นการแบ่งฝักแบ่งฝ่ายที่ชัดเจน และทั้งสองฝ่ายควรจะต้องร่วมแรงกันรักษาความเป็นประเทศประชาธิปไตยตัวอย่าง ในแอฟริกาที่ดำรงมาจนถึงบัดนี้ให้ได้ และ แฟมยังบอกอีกว่า การลงคะแนนในครั้งนี้มีปัจจัยด้านชาติพันธุ์เข้ามาเกี่ยวข้อง หากความตึงเครียดทวีขึ้น อาจเกิดเหตุการณ์ซ้ำรอยแบบในประเทศเคนย่าได้
เหตุการณ์ ซ้ำรอยที่แฟมพูดถึงคือเหตุการณ์ความรุนแรงทางเชื้อชาติที่ฉนวนความขัดแย้งมา จากผลการเลือกตั้ง โดยฝ่ายต่อต้านเชื่อว่ามีการแทรกแซงผลการเลือกตั้ง ทำให้เกิดการประท้วงและการใช้ความรุนแรงยื้อเยื้อเป็นผลให้มีการจัดตั้ง รัฐบาลร่วมในที่สุด
แปลและเรียบเรียงจาก
Controversy over Ashanti votes EC OFFICE UNDER SIEGE
As NPP & NDC boycott declaration of results , Ghanaian Chronicle , 30-12-2008
AFP: Violent protest over Ghana poll results , Modern Ghana , AFP , 1-1-2009
NPP says electoral process in Volta Region compromised , Modern Ghana , GNA , 29-12-2008
Ghana leader urges calm amid presidential revote , AP , 2-1-2009
Scramble for decisive Ghana votes , BBC , 31-12-2008
Ghana election to go to a run-off , BBC , 10-12-2008
Country Profile : Ghana , BBC , เข้าดูล่าสุด 2-1-2009
Ghanaian presidential election, 2008 , Wikipedia , เข้าดูล่าสุด 2-1-2009
ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)