นิธิ เอียวศรีวงศ์

นับแต่วิกฤตการเมืองในช่วง 2549 และการรัฐประหาร ทำให้บางส่วนของรัฐพันลึกไทยตัดสินใจโผล่ขึ้นผิวน้ำ แต่ไม่อาจจมกลับไปดังเดิมได้อีก เพราะสภาวะทางการเมืองทำท่าจะไม่ช่วยแฝงเร้นอำนาจที่แท้จริงของรัฐพันลึกได้ ในที่สุดก็จำเป็นต้องระดมทุกส่วนของรัฐพันลึกให้โผล่ขึ้นผิวน้ำกันหมดโดยพร้อมเพรียง

ความเหมือนและความต่างทางเศรษฐกิจ การเมืองและวัฒนธรรมของเกษตรกรภาคเหนือและอีสานที่ถูกเรียกเป็นคนเสื้อแดงและถือว่าเป็นฐานเสียงขนาดใหญ่ของพรรคเพื่อไทย

ตราบเท่าที่ทหารไทยยังกลัวเลือกตั้ง รัฐบาลทหารก็ยังต้องอาศัยความชอบธรรมจากภายนอกกองทัพเสมอไป หากแหล่งภายนอกไม่ให้หรือไม่อาจให้ความชอบธรรมแก่อำนาจล้นเกินของกองทัพได้ เมื่อนั้นก็จะเหลือวิธีรักษาอำนาจอยู่อย่างเดียว นั่นคือความรุนแรง

เมื่อมองการต่อสู้กับการครอบงำทางอุดมการณ์ผ่านเหตุการณ์ล้อมปราบสังหารหมู่ประชาชนทั้ง 4 ครั้ง อำนาจครอบงำทางสังคมของรัฐพันลึกด้านอื่นๆ อาจยังอยู่ หรือบางด้านอาจแข็งขึ้นเสียด้วยซ้ำ แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่า อำนาจครอบงำทางอุดมการณ์กลับอ่อนแอลง