ประวัติศาสตร์ความเปลี่ยนแปลงของกฎหมายคณะสงฆ์ เมื่อการเมืองอาณาจักรกับการเมืองศาสนจักรสัมพันธ์กันเรื่อยมาและส่งผลต่อกันและกัน ผลลัพธ์คือกฎหมายคณะสงฆ์ในช่วงเวลาต่างๆ ย่อมแอบอิงกับสถานการณ์บ้านเมืองในแต่ละยุคสมัย