‘เกษียร’ กับคำอธิบายรัฐพันลึก เครือข่ายที่ไม่เป็นทางการ การพลาดพลั้งของอเมริกา การเปลี่ยนรุ่นคนและการผงาดขึ้นของจีนจนนำไปสู่ The First Chinese coup ในวันที่ประเทศไทยไม่มี The Bhumibol Consensus อีกต่อไป - 'รัฐพันลึก' หรือ 'รัฐคู่ขนาน' คือรัฐซ้อนรัฐและเป็นอิสระ ไม่ขึ้นกับรัฐบาลที่เห็นด้วยตา รัฐพันลึกยังสามารถสร้างสถานการณ์วิกฤตได้ และล้มล้างรัฐบาลบนดินได้ - การเปลี่ยนรุ่นของคนในที่นี้หมายถึงทหารและสถาบันกษัตริย์อาจทำให้จีนเข้ามาแทนที่สหรัฐฯ ในเกลียวสัมพันธ์ของ 'Network Monarchy'

  เมื่อมียุทธศาสตร์ชาติแล้วก็จะมีแผนแม่บทเพื่อให้บรรลุเป้าหมายตามที่กำหนดไว้ในยุทธศาสตร์ แต่แค่นั้นยังไม่พอ ยังมีของคู่กันเป็นเครื่องมืออีกอย่างที่จะกำหนดการบริหารบ้านเมืองต่อไปข้างหน้าอย่างละเอียดยิ่งกว่ายุทธศาสตร์ นั่นก็คือ แผนการปฏิรูปประเทศ ซึ่งตอนนี้ได้มีพ.ร.บ.แผนและขั้นตอนการดำเนินการปฏิรูปประเทศ พ.ศ. 2560 ใช้บังคับแล้ว แผนการปฏิรูปประเทศนี้มีขึ้นเพื่อกำหนดกลไก วิธีการและขั้นตอนการปฏิรูปประเทศในด้านต่างๆ รวมทั้งผลอันพึงประสงค์ ตามระยะเวลาที่กำหนด

‘อรรถจักร์’ ระบุกรณีจำนำข้าวเป็นความผิดทางการเมืองต้องรับผิดชอบทางการเมือง ใช้กฎหมายเล่นงานเท่ากับลดทอนอำนาจประชาชนในการเลือกนโยบายผ่านการเลือกตั้ง ชี้เป็นตัวชี้วัดสำคัญว่ารัฐพันลึกกำลังขยายตัวเพื่อกำหนดระเบียบใหม่

บทสัมภาษณ์ 9 นักวิชาการในชุด ‘แผ่นดินจึงดาล’ นี้ ประชาไทตัดทอนมาจากบทสัมภาษณ์ฉบับเต็มในหนังสือ ‘แผ่นดินจึงดาล: การเปลี่ยนผ่านในสภาพบังคับ’ เพื่อมองอดีต ปัจจุบัน และอนาคตประเทศไทยภายใต้รัฐธรรมนูญ 2560 ว่ามันจะนำพาเราไปสู่อะไร