อำนาจผูกขาดทางการเมืองของพรรคไทยรักไทยและพ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร จะยิ่งมีมากขึ้นหลักการเลือกตั้งเดือนกุมภาพันธ์ 2548 อำนาจผูกขาดที่มีมากขึ้นมีทั้งในตลาดพรรคการเมือง ตลาดนักการเมือง และตลาดข้าราชการ ขณะเดียวกันก็เป็นที่คาดได้ว่า การนำเสนอเมนูนโยบายชุดเอื้ออาทร เพื่อเสริมความภักดีของประชาชนที่มีต่อระบอบทักษิณาธิปไตยจะมีมากขึ้น

คำถามพื้นฐานอยู่ที่ว่า ระบอบทักษิณาธิปไตยจะถูกกำหนดโดยกลุ่มปัจจัยอย่างน้อย 4 กลุ่ม อันได้แก่

ประการแรก ความลงตัวใจการแบ่งปันผลประโยชน์ทั้งทางการเมืองและเศรษฐกิจ ระหว่างกลุ่มต่างๆ ภายใจพรรคไทยรักไทย เป็นปัจจัยพื้นฐานที่กำหนดเสถียรภาพของระบอบทักษิณาธิปไตย ดังเป็นที่ทราบกันว่า พรรคไทยรักไทยเติบใหญ่มาจากการดูดนักเลือกตั้งเผ่ายี้ และจากการควบและครอบกลุ่มและพรรคการเมืองต่างๆ พรรคไทยรักไทยจึงประกอบด้วยร้อยพ่อพันแม่ ความขัดแย้งระหว่างกลุ่มต่างๆ รอวันปะทุอย่างรุนแรง การจัดสรรเงินชดเชยแม้ว่าจะช่วยลดความขัดแย้งได้บางส่วน แต่มิอาจขจัดความขัดแย้งให้หมดไปได้

ประการที่สอง การเกิดภาวะวิกฤตทั้งทางเศรษฐกิจและทางการเมือง อาจก่อผลทำลายระบอบทักษิณาธิปไตย ภาวะวิกฤตทางเศรษฐกิจอาจเกิดจากการดำเนินนโยบายอย่างสุ่มเสี่ยงของพรรคไทยรักไทย ส่วนวิกฤติทางการเมืองอาจเกิดจากความขัดแย้งระหว่างรัฐบาลกับขบวนการประชาชน

ประการที่สาม การขยายเมนูนโยบายเอื้ออาทร อาจช่วยรักษาเสถียรภาพของระบอบทักษิณาธิปไตยได้ เพราะช่วยขยายฐานประชาชนที่มความภักดีต่อพรรคไทยรักไทย กลุ่มชนเหล่านี้จะเป็นพลังในการคานพลังการต่อต้านระบบทักษิณาธิปไตย แต่ความขัดแย้งระหว่างกลุ่มทั้งสองอาจบานปลายในการสั่นคลอนเสถียรภาพของรัฐบาล

ประการที่สี่ ระดับความอดทนของประชาชนที่มีต่อการแสวงหาประโยชน์ส่วนบุคคลของชนชั้นปกครองเป็นปัจจัยสำคัญที่มีผลต่อเสถียรภาพของระบอบทักษิณาธิปไตย หากการดูดซับส่วนเกินทางเศรษฐกิจจากกระบวนการกำหนดและบริหารนโยบายเกินเลยระดับความอดทนของประชาชน ระบอบทักษิณาธิปไตยยากที่จะยั่งยืนสถาพรได้ หนทางในการยืดอายุทักษิณาธิปไตยอยู่ที่การเพิ่มระดับความอดทนของประชาชน หรือมิฉะนั้นก็ต้องลดระดับการดูดซับส่วนเกินทางเศรษฐกิจจากการกำหนดและบริหารนโยบาย

ระบอบทักษิณาธิปไตยมิอาจดำรงอยู่ได้ชั่วกัปชั่วกัลป์ โดยที่ต้องล่มสลายดุจเดียวกับระบอบเผด็จการและระบอบคณาธิปไตย อายุขัยของระบอบทักษิณาธิปไตยขึ้นอยู่กับความยั่งยืนแห่งความภักดีของประชาชนที่มีต่อพรรคไทยรักไทย เสถียรภาพภายในพรรคไทยรักไทย การสร้างและพัฒนาผู้นำพรรคไทยรักไทยหลังยุคทักษิณ และศักยภาพในการพัฒนาพรรคไทยรักไทยจากพรรคเถ้าแก่ไปเป็นพรรคมหาชน ดังที่กล่าวแล้วว่า พรรคไทยรักไทยมีลักษณะเป็นพรรคเถ้าแก่อย่างชัดเจน หากเถ้าแก่ "ล้างมือในอ่างทองคำ" ระบอบทักษิณาธิปไตยก็จะพบจุดจบ1

1.บทวิเคราะห์อายุขัยของรัฐบาลไทย (Government Durability) ดูอาทิเช่น Chambers (2003) บทวิเคราะห์เสถียรภาพรัฐบาลไทย (Government Stability) ดูอาทิเช่น Harker (2003)

ประชาไทรายงาน