ต้านนักวิจัย "ผิดจริยธรรม" ทดลองยาป้องกันเอดส์ในคน

ประชาไท - 10 มี.ค.48 เครือข่ายด้านเอดส์ร่วมประกาศจุดยืนคัดค้านโครงการวิจัยทดลองยาเทนอฟโฟเวียร์ (Tenofovir) เพื่อป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีในกลุ่มผู้ใช้ยาเสพติดชนิดฉีด เนื่องจากขาดการมีส่วนร่วมจากภาคชุมชนรวมทั้งหวั่นคุ้มครองอาสาสมัครไม่ดีพอ

ก่อนหน้านี้มีความพยายามดำเนินการทดลองประสิทธิภาพยาเทนอฟโฟเวียร์เพื่อป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีในหลายประเทศ อาทิ เช่น แคเมรูน, กัมพูชา ซึ่งก็เคยถูกคัดค้านจากกลุ่มของหญิงบริการที่เป็นอาสาสมัครในการทดลอง จนกระทั่งในที่สุดการวิจัยทดลองในกัมพูชาต้องยกเลิกไป เช่นเดียวกับที่แคเมรูนซึ่งยกเลิกไปก่อนแล้ว

ยาเทนอฟโฟเวียร์ เป็นยาที่ใช้ยับยั้งการเพิ่มจำนวนของเอชไอวี ซึ่งใช้เพื่อ "การรักษา" ผู้มีเชื้อเอชไอวีอยู่แล้ว ซึ่งมีใช้กันในประเทศแถบอเมริกาและยุโรป และกำลังมีความพยายามที่จะทำการทดลองวิจัย ภายใต้ชื่อโครงการ "การศึกษาความปลอดภัยและประสิทธิผลของการได้รับยาเทนอฟโฟเวียร์ อย่างต่อเนื่องทุกวัน เพื่อป้องกันการติดเชื้อเอชไอวีในประชากรที่ติดยาเสพติดชนิดฉีดในกรุงเทพมหานคร ประเทศไทย (การศึกษายาเทนอฟโฟเวียร์ในกรุงเทพมหานคร)"

ทั้งนี้ โครงการดังกล่าวเป็นการทดลองร่วมกันระหว่างกรุงเทพมหานคร คือสำนักการแพทย์ และสำนักอนามัย กระทรวงสาธารณสุข ร่วมกับศูนย์ความร่วมมือไทย-สหรัฐ ด้านสาธารณสุข โดยจะทำการทดลองกับอาสาสมัครที่เป็นผู้ใช้ยาเสพติดชนิดฉีด ซึ่งมารับบริการที่ศูนย์บริการสาธารณสุขในกรุงเทพฯ จำนวน 1,600 คน ซึ่งตอนนี้อยู่ระหว่างการพิจารณาของคณะกรรมการจริยธรรมการวิจัยในคน

เครือข่ายผู้ติดเชื้อเอชไอวีเอดส์ ประเทศไทย, เครือข่ายผู้ใช้ยา ประเทศไทย และคณะกรรมการองค์กรพัฒนาเอกชนด้านเอดส์ได้ร่วมกันจัดประชุมเชิงปฏิบัติการเรื่อง การมีส่วนร่วมขององค์กรชุมชนในโครงการทดลองยา/วัคซีน ณ ห้องประชุม สถาบันพัฒนาข้าราชการพลเรือน กระทรวงสาธารณสุข โดยผลจากการประชุมเห็นว่าการดำเนินโครงการวิจัยทดลองดังกล่าวขาดการมีส่วนร่วมจากภาคชุมชน ทั้งๆ ที่มีการยอมรับกันในระดับสากลแล้วว่าการดำเนินการวิจัยต่างๆ จำเป็นที่จะต้องมีการส่วนร่วมจากภาคชุมชน แทนที่จะเป็นการดำเนินการโดยทีมวิจัยเพียงลำพัง

ประเด็นที่เครือข่ายด้านเอดส์มีความเป็นห่วงอย่างมากคือ การที่โครงการวิจัยเลือกที่จะดำเนินการทดลองในกลุ่มผู้ใช้ยาเสพติดที่รับบริการสารทดแทนยาเสพติด(เมทาโดน)ในคลินิกบำบัดยาเสพติดของกรุงเทพมหานคร จึงกลัวว่าจะมีผลให้ผู้ใช้ยาไม่สามารถตัดสินใจโดยอิสระที่จะเข้าร่วมหรือปฏิเสธการเข้าร่วมเป็นอาสาสมัครในการทดลองเนื่องจากเกรงใจ หรือ ด้วยแรงจูงใจจากค่าเดินทางหรือค่าชดเชยการเสียเวลา

นางสาวสุภัทรา นาคะผิว ผู้อำนวยการศูนย์คุ้มครองสิทธิด้านเอดส์ ให้ข้อมูลว่า อัตราการติดเชื้อในกลุ่มผู้ใช้ยาเสพติดชนิดฉีดสูงถึง 50% จึงน่าเป็นห่วงว่าหากไม่ให้ข้อมูลที่ชัดเจนเกี่ยวกับรายละเอียดการทดลอง เช่น ประสิทธิภาพในการป้องกันการติดเชื้อเอชไอวียังไม่เป็นที่ยืนยัน หรือการที่จะมีอาสาสมัครที่ร่วมทดลองครึ่งหนึ่งได้รับสารเลียนแบบ (เพื่อเปรียบเทียบประสิทธิภาพของยา ระหว่างผู้ที่ได้รับสารเลียนแบบกับยาเทนอฟโฟเวียร์จริง) อาจทำให้อาสาสมัครเกิดความเข้าใจว่ายาเทนอฟโฟเวียร์ช่วยป้องกันได้แล้ว จึงไม่จำเป็นต้องป้องกันอีกต่อไป กลายเป็นเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อยิ่งขึ้นไปอีก

นางสุภัทรากล่าวต่อว่า ในขณะเดียวกันโครงการไม่ได้จัดหาเครื่องมือลดความเสี่ยงจากการใช้เข็มฉีดยาของอาสาสมัคร ซึ่งขัดกับจริยธรรมในการทดลองที่ต้องให้อาสาสมัครลดความเสี่ยงของตนเองให้มากที่สุด ซึ่งความกังวลดังกล่าวนี้ที่ประชุมได้มีการยกกรณีปัญหาที่เคยเกิดขึ้นแล้วในการทดลอง วัคซีน B-Vax ที่ได้ดำเนินการทดลองในกลุ่มผู้ใช้ยาที่มารับบริการจากคลินิกบำบัดยาเสพติดของกรุงเทพมหานคร ขึ้นมาเป็นบทเรียนด้วย

นอกจากนี้เครือข่ายเอดส์ ซึ่งประกอบด้วย เครือข่ายผู้ติดเชื้อเอชไอวีเอดส์ ประเทศไทย, เครือข่ายผู้ใช้ยา ประเทศไทย และคณะกรรมการองค์กรพัฒนาเอกชนด้านเอดส์ ได้ร่วมกันแถลงข่าว ประกาศจุดยืนคัดค้านการดำเนินโครงการวิจัยทดลองดังกล่าว โดยเน้นย้ำว่าเครือข่ายเอดส์เห็นความสำคัญของการวิจัยพัฒนาให้เกิดเครื่องมือป้องกันใหม่ๆ แต่ต้องดำเนินไปอย่างมีจริยธรรม ส่งเสริมการมีส่วนร่วมจากภาคชุมชน และคำนึงถึงการคุ้มครองสิทธิของอาสาสมัครที่ร่วมโครงการ ตลอดจนทำให้เกิดความมั่นใจว่าหลังจากที่มีการวิจัยและพัฒนาแล้ว จะไม่เป็นอุปสรรคต่อประชาชนในประเทศยากจนที่จะเข้าถึง

สำหรับการดำเนินการเคลื่อนไหวต่อไปนั้น เครือข่ายเอดส์จะได้จัดการประชุมสัญจรไปยังคลินิกบำบัดยาเสพติดต่างๆ ของกรุงเทพมหานคร และจะยื่นหนังสือถึงผู้ว่าฯ เพื่อขอเข้าพบและแจ้งให้ทราบถึงเหตุผลในการคัดค้าน รวมถึงความจำเป็นที่การวิจัยทดลองต้องมีการมีส่วนร่วมจากชุมชน

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท