"มีคนย้ายเข้ามาอยู่ในบ้านของ นายมา ปันฟอง หนึ่งสมาชิกของหมู่บ้านเมื่อไม่นานมานี้ ทั้งที่นายมา ตายมาได้กว่า 20 ปี และที่สำคัญเขาก็ไม่มีญาติพี่น้องที่ไหน ส่วนที่ดินก็ปล่อยว่างมานานแล้ว" คำบอกเล่าของนายขันคำ ศรีคำยศ ผู้ใหญ่บ้าน หมู่ที่ 5 ต.ออนกลาง กิ่ง อ.แม่ออน จ.เชียงใหม่ หลังจากข่าวการสวมสิทธิคนตายของคนต่างด้าวแพร่สะพัดออกไป

บ้านของนายมา ปันฟอง คือบ้านเลขที่ 21 หมู่ 5 ต.ออนกลาง กิ่ง อ.แม่ออน จ.เชียงใหม่ เป็นหนึ่งในบ้านเลยที่ซึ่งถูกตรวจสอบพบว่ามีการสวมสิทธิของคนต่างด้าว เข้ามาในทะเบียนบ้าน โดยไม่รู้ว่ารายชื่อเหล่านั้นมาได้อย่างไร

เดิมทีนั้นการสวมสิทธิของคนตายเป็นเพียงข้ออ้างของทางภาครัฐที่ไม่เป็นรูปธรรม หลายครั้งคนไร้สัญชาติต้องถูกถอดสิทธิความเป็นคนไทยออกไป จนมาเมื่อวันที่ 2 มีนาคมที่ผ่านมาข่าวการสวมสิทธิคนตาย กลายเป็นเรื่องขึ้นและในการสอบสวนก็พบว่า มีผู้ที่เข้ามาสวมสิทธิในทะเบียนบ้านซึ่งมีคนตายจำนวน 21 ราย

หนึ่งในตัวการสำคัญที่ตกเป็นผู้ต้องหาในการ สวมสิทธิคนต่างด้าวคือนายพิมล นิลทองคำ เจ้าหน้าที่ทะเบียนราษฎร์ และรับทำบัตรประชาชนประจำกิ่ง อ.แม่ออน โดยในวันที่ 2 มีนาคม พ.ศ.2548 พ.ต.ท.สุรเดช คำวรรณ สารวัตรเวร สภ.อ.กิ่ง อ.แม่ออน จ.เชียงใหม่ เปิดเผยต่อผู้สื่อข่าวว่า ได้รับแจ้งจากนาย กฤตพล จรุรัชตเมธา ปลัดฝ่ายปกครอง 6 กิ่ง อ.แม่ออน ซึ่งได้รับมอบจากผู้บังคับบัญชาให้แจ้งความดำเนินคดีกับนาย พิมล นิลทองคำ ในข้อหาเจ้าพนักงานปฏิบัติหน้าที่โดยมิชอบ โดยตรวจ สอบพบว่ามีการนำรายชื่อของคนต่างด้าวสวมบัตรประชาชนคนตาย เป็นจำนวน 21 ราย ทางเจ้าพนัก งานได้ทำการสอบสวน และพบพยานแน่นหนามีจำนวน 9 ราย

"หลักฐานที่แน่นหนาเช่นรายของ น.ส.นาฟะ อายะ 33 น.ส.พือ อายุ31 ปี น.ส.นาลอ อายุ 28 ปี ทั้ง หมดนั้นนายสกุล ไพโรจน์ อำนวย อาศัยอยู่ที่บ้านเลขที่ 21 หมู่ที่ 5 ต.ออนกลาง กิ่ง อ.แม่ออน จังหวัดเชียงใหม่ หลังการตรวจสอบพบว่า ทั้งหมดเป็นการสวมชื่อเข้ามา"

ด้านนายพูนศักดิ์ เกษศิริ อดีตหัวหน้ากิ่ง อ.แม่ออน ปัจจุบันเป็นหัวหน้ากลุ่มงานปกครองเชียงใหม่ กล่าวว่า แต่เดิมนั้นมีนางเนียรนาฏ อินต๊ะมูล ปลัดอำเภอปกครอง 6 เป็นหัวหน้าทะเบียนราษฎร์ และบัตรประชาชน ส่วนนายพิมล นิลทองคำนั้น เป็นเจ้าหน้าที่ และในปี 47 ได้มีการตรวจสอบพบว่ามีการสวมสิทธิคนต่างด้าว

"สำหรับนายพิมล นิลทองคำนั้นได้ย้ายไปอยู่ที่ อ.เชียงดาว และในขณะนี้ได้ลาออกจากราชการไปแล้ว เมื่อเดือน มกราคม ปี 2548 ที่ผ่านมา ส่วนนางนางเนียรนาฏ คาดว่าจะมีการเรียกตัวเพื่อทาการสอบส่วนด้วยเช่นกัน" นายพูนศักดิ์ กล่าว

สัญชาติยังเป็นปัญหาที่คั่งค้าง แม้ว่าจะมีการแก้ไขกันอย่างต่อเนื่อง แต่ ความอ่อนด้อยของระบบราชการนั้นก็ยังมีให้เห็นอยู่เสมอ การสวมสิทธิที่เกิดขึ้นอยู่บ่อยครั้งแสดงให้เห็นถึงปัญหาในเรื่องของระบบข้อมูลทะเบียนราษฎร์ ส่วน 21 รายชื่อที่สวมชื่อเข้าไปในทะเบียนบ้านในพื้นที่ กิ่ง อ.แม่ออนครั้งนี้คงไม่ใช่ครั้งแรก