กรุงเทพธุรกิจ 12 ตุลาคม 2548
หมอพรทิพย์เผยรัฐเดินหน้าตั้งคณะกรรมการบริหารคดี รื้อคดีไฟใต้ ต่อจิ๊กซอว์ กระชากหน้ากากขบวนการก่อการร้าย ถล่ม 5 ระบบเหลว-ขรก.แย่-ข่าวลือสะพัด ต้นเหตุใต้ป่วนไม่จบ รับ"โจร" พัฒนาตามทัน "นิติวิทย์" เอาเทปพันมือจุดระเบิด
เมื่อเวลา 10.00 น. สมาคมนักข่าวนักข่าวนักหนังสือพิมพ์แห่งประเทศไทย ได้จัดกิจกรรมราชดำเนินเสวนาประจำปี 2548 หัวข้อ "นิติวิทยาศาสตร์กับสถานการณ์ 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้" โดยแพทย์หญิงคุณหญิงพรทิพย์ โรจนสุนันท์ ผ.อ.สถาบันนิติวิทยาศาสตร์ กระทรวงยุติธรรม
พญ.คุณหญิงพรทิพย์ กล่าวว่า ต้องยอมรับว่าในภาคใต้ตอนนี้มีจุดที่เห็นชัดคือมีการพบศพนิรนามเยอะมาก เป็นเพราะสภาพพื้นที่ที่เป็นป่าเขาเอื้ออำนวย ขาดแคลนบุคคลากรทางด้านนิติเวช และขณะนี้เวลาเกิดคดีพยานบุคคลยากมาก เพราะหน้าตาคนมุสลิมคล้ายกัน โดยเฉพาะเมื่อสวมฮิญาบ ซึ่งถ้ากระบวนการยุติธรรมไม่มีประสิทธิภาพ ปัญหาจะบานปลาย คนจะอพยพหนี
แพทย์หญิงคุณหญิงพรทิพย์กล่าวว่า ปัญหาภาคใต้เกิดจากความล้มเหลวของ 5 ระบบ คือ 1. ระบบราชการ ต้องเลิกคิดว่าชายแดนภาคใต้เป็นดินแดนสำหรับลงโทษข้าราชการที่ไม่เหมาะสม เพราะข้าราชการเหล่านั้นจะไม่อำนวยความยุติธรรมให้กับชาวบ้าน จะทำอย่างไรให้การอยู่ในภาคใต้เป็นไปด้วยสมัครใจ สร้างขวัญกำลังใจให้ข้าราชการ มากกว่าเห็นว่าเป็นพื้นที่ลงโทษข้าราชการที่ไม่เหมาะสม
2.ระบบการศึกษา ที่รัฐกำหนดมันไม่เอื้อที่จะให้ประชาชนมีความเจริญก้าวหน้าในชีวิต หลายโรงเรียนที่พูดไทยไม่ได้ ร้องเพลงชาติไม่ได้ ไม่สอนวิชาชีพสามัญ เมื่อจบการศึกษาก็ไม่สามารถเอ็นทรานซ์ในเมืองไทยได้ จึงไปเรียนเมืองนอก เช่น อิยิปต์ อิรัก เมื่อได้วุฒิกลับมา กระทรวงก็ไม่สามารถรับเทียบวุฒิการศึกษาได้ เขาจึงไม่สามารถประกอบอาชีพอื่นได้นอกจากเป็นครูศาสนาโรงเรียนเดิม
3. ระบบกระบวนการยุติธรรม เป็นปัญหาที่เกิดขึ้นทั้งประเทศ เรารู้ว่าพยานบุคคลทางใต้นั้นหายาก เพราะหน้าตาเหมือนกัน และมีความไม่ไว้วางใจเจ้าหน้าที่ คนไม่อยากเป็นพยาน ที่ผ่านมาคงเคยได้ยินว่าเป็นพื้นที่ที่มีการอุ้มค่อนข้างมาก กรณีสมชาย นีละไพจิตร นั้นทุกคนยอมรับว่ามีการอุ้มจริง ต้องใช้กระบวนการยุติธรรมใครทำผิดต้องจับมาลงโทษตามกฎหมาย การอุ้มหายไปนั้นไม่ได้ทำให้สถานการณ์ดีขึ้น กลับมีความแค้นกลับมา กระบวนการยุติธรรมจำเป็นไม่ใช่ปล่อยให้อุ้มหายไปตลอดกาล
4. ระบบศาสนา มีการนำศาสนาไปใช้ในทางที่ผิด ถูกบิดเบือน จนกลายเป็นความเชื่อผิดๆ ทำอย่างไรที่จะดึงเนื้อศาสนาที่ท้จริงกลับมาได้ และ 5. ระบบการเมือง นักการเมืองทั่วประเทศเหมือนกันหมด คือต้องการรักษาให้ฐานคะแนนเสียง ที่ผ่านมายังไม่เคยเห็นการแก้ปัญหาอย่างเป็นรูปธรรม
แพทย์หญิงคุณหญิงพรทิพย์ กล่าวว่า นอกจากนี้ปัญหาที่เกี่ยวกับข้าราชการก็เป็นเรื่องสำคัญเช่น 1. ข้าราชการในพื้นที่ไม่อยากทำงาน รอเวลาอยากกลับ มีแต่คนขอย้าย เมื่อคนทำงานไม่มีกำลังใจก็ยากที่จะทำให้เกิดความสงบโดยเร็ว 2. ข้าราชการทำงานโดยมุ่งแต่อำนาจและงบประมาณของตัวเอง ไม่คำนึงถึงเป้าหมาย นายกฯก็ยอมรับเองว่าทุ่มงบประมาณไปแต่งานไม่สัมฤทธิ์ผล 3. ข้าราชการที่มีความรัก และตั้งใจทำให้แผ่นดินสงบแต่ไม่ได้รับโอกาส ถูกกีดกั้น การโยกย้ายตำแหน่งไม่เคยได้ดิบได้ดี ถูกแป้ก เพราะไม่วิ่งเต้น คนเหล่านี้รัฐบาลต้องรีบถนอมโดยเร็ว ถ้ารัฐไม่สามารถสร้างขวัญกำลังใจให้คนทำงานในพื้นที่ได้อย่าหวังว่าเกิดความสงบสุขได้
4. มีคนของรัฐที่ยังใช้อำนาจไปในทางที่ผิดจนทำให้ไม่สามารถสร้างความยุติธรรมได้ ระบบยุติธรรรมที่ดีต้องมีการติดตามทุกคดีอย่างเท่าเทียมกัน จะตามได้ว่ามีคนของรัฐส่วนไหนบ้างที่ยังทำผิด และ 5.ขณะนี้ประชาชนไม่ไว้ใจใครสักคน ไม่มีความศรัทธาเหลือเลย เราพบว่าแม้แต่มุสลิมกับมุสลิมเวลาคุยกันยังต้องมองซ้ายมองขวา แม้แต่มุสลิมกับมุสลิมยังไม่ไว้ใจกันเอง เป็นเรื่องที่น่าหดหู่ใจ
"ล่าสุดเราได้พบกับหนึ่งในผู้ก่อเหตุ อ.ตากใบ บอกกับเราว่าเหตุการณ์ที่ ตันหยงลิมอ นั้นมีผู้สร้างสถานการณ์ยั่วยุให้เกิดความรุนแรง เขาเองอยากกลับใจ แต่กลัวจะถูกอุ้ม กลัวว่ารัฐไม่สามารถคุ้มครองได้ หมอในพื้นที่ก็บ่นให้ฟังว่ามีคนไข้ที่ดูอาการแล้วว่าเป็นคนทำระเบิด แต่เขาบอกว่าโดนระเบิด หมออยากบอกหน่วยงานของรัฐว่านี่แหล่ะที่เป็นคนทำระเบิด แต่ก็ไม่กล้าบอก" ว่าที่ ผ.อ.สถาบันนิติวิทย์ กล่าว
อย่างไรก็ตาม หลังจากนี้กระบวนการยุติธรรมต้องทำให้ข้อมูลทั้งหมดได้รวมศูนย์อย่างเป็นจริง บูรณาการกันอย่างเต็มที่ แต่ปัจจุบันยังไม่บูรณาการ อย่างไรก็ตามกระบวนการนิติวิทยาศาสตร์ขณะนี้ถือว่าดีขึ้น ยกตัวอย่างล่าสุดมีชาวบ้านแจ้งความต่อตำรวจว่ามีชาวบ้านกลุ่มหนึ่งก่อความไม่สงบ ตำรวจจึงเข้าไปค้น เจอสิ่งต้องห้าม เช่น ตะปู ปืนเอ็ม 19 ถ้าเป็นในอดีตเจ้าของบ้านจะถูกจับทันที แต่ตำรวจนำตัวมาสอบปากคำเพิ่มเติม จนได้ประเด็นว่าอาจจะถูกกลั่นแกล้ง กระทั่งพนักงานสอบสวนตรวจดีเอ็นเอ พบว่าตรงกับผู้กลั่นแกล้ง ถ้าไม่ทำเช่นนี้เขาจะต้องถูกจำคุกตลอดชีวิต
แม้ว่าระบบนิติวิทยาศาสตร์จะมีบทบาทมากขึ้น แต่ในขณะเดียวกันฝ่ายก่อความไม่สงบก็พัฒนารูปแบบการปฎิบัติการเขาตามเราไปเรื่อยมีการวางระเบิดโดยใช้สก็อตเทปพันนิ้ว และการทำระเบิดมีความเป็นมืออาชีพมากขึ้นเรื่อยๆ ทำให้เราทำงานยากขึ้นเรื่อยๆ แต่ในเบื้องต้นเจ้าหน้าที่ในพื้นที่สามารถทำได้คือขอให้อย่าทำลายหลักฐาน และสองรักษาหลักฐาน
"ปัญหาของกระบวนการยุติธรรมของไทยคือแต่ละหน่วยงานไม่ว่าจะเป็นศาล ตำรวจ หรือราชทัณฑ์ เน้นความเป็นอิสระต่อกันและกัน คำนึงถึงอำนาจหน่วยงานตัวเอง มากกว่าจะมองผลสัมฤทธิ์ของความยุติธรรม ถ้าทุกฝ่ายมองเรื่องความยุติธรรมเป็นเป้าหมายทุกอย่างจะดีกว่านี้" คุณหญิงหมอพรทิพย์ กล่าว
ว่าที่ ผ.อ.สถาบันนิติวิทย์ กล่าวว่า สภาพความรุนแรงขณะนี้ มีความถี่และกระจายพื้นที่มากขึ้น ปัญหาคือระบบด้อยประสิทธิภาพเมื่อเกิดเหตุแล้วไม่กล้าเข้าไป รอจนเช้าหลักฐานหายหมด โดยเฉพาะผู้เสียชีวิตที่เป็นอิสลามต้องรีบเข้าไปเก็บพยานหลักฐานให้ทัน 24 ชั่วโมง ต้องตอบชาวบ้านให้ได้ว่าตายเพราะอะไร ไม่ใช่ปล่อยให้ฝังไปหมด เด็กวัยรุ่นที่ก่อเหตุเลยได้ใจ ทั้งๆ ที่กรณีที่วัยรุ่นกระทำความผิดนั้นก็ไม่ต่างกับวัยรุ่นในกรุงเทพฯขับรถซิ่ง เขาเล่าให้ฟังว่าได้รับการว่าจ้าง และทำได้ง่ายปืนหาง่าย ถ้าเริ่มทำได้ก็จะได้แต้มคือเงินสูงขึ้น
นอกจากนี้การปล่อยข่าวลือก็เป็นอีกส่วนหนึ่ง ซึ่งถามว่าทำไมชาวบ้านจึงเชื่อข่าวลือ ก็เพราะความเป็นจริงชาวบ้านมีความเกลียดรัฐมีอยู่แล้วทั้งไม่ได้รับความเป็นธรรมและต้องการแยกดินแดน เมื่อเจอความไม่โปร่งใส บวกกับความอ่อนไหวทางอารมณ์ ทำให้เขาไม่พร้อมจะฟังคนของรัฐ กุข่าวนิดเดียวว่าทหารจะบุก ถล่ม ก็เชื่อไปหมด กรณีที่ข่าวว่าโต๊ะอิหม่ามเสียชีวิต แล้วอยู่ๆ ก็มีข่าวว่าไปโผล่ที่มาเลเซีย เห็นได้ชัดว่ากฎหมายไม่มีในพื้นที่ ไม่มีใครเห็นศพ ไม่มีรูปถ่าย ไม่มีการรวบรวมพยานหลักฐาน หรือมีอะไรที่จะทำให้กระจ่างว่าตายจริงหรือไม่จริง สิ่งเหล่านี้มีความอันตรายมาก เหตุการณ์ที่ ตันหยงลิมอ ก็มีการเตรียมการ ประชาชนไม่รู้ว่าก่อให้เกิดความรุนแรง มีการปล่อยข่าวลือ
แพทย์หญิงคุณหญิงพรทิพย์ กล่าวว่า ล่าสุดได้คุยกับพล.อ.
"ปัญหาภาคใต้เหมือนปมด้ายไม่รู้จะแกะตรงไหนก่อน คณะกรรมการชุดนี้จะตั้งขึ้นมาเพื่อรวบรวมคดีในภาคใต้ เอามาต่อกันว่าแต่ละคดีมีความสัมพันธ์กันอย่างไร เพื่อจะดูว่าคนร้ายกำลังเคลื่อนที่ไปที่ไหน รวบรวมพยานหลักฐานเชื่อมโยงให้เป็นระบบ ซึ่งโครงสร้างนั้นจะมีตำรวจเป็นตัวหลัก สามารถประสานได้ทุกพื้นที่ เรียกได้ทุกคดี มีทหารเป็นฝ่ายการข่าวและมีส่วนของนิติวิทยาศาสตร์ กรรมการชุดนี้จะเป็นคีย์แมนของทุกงาน แต่วันนี้กรรมการยังไม่เกิดซึ่งไม่รู้ติดขัดตรงไหน ถึงเกิดไม่ได้ ต้องไปถามผู้มีอำนาจ" ว่าที่ ผ.อ.สถาบันนิติวิทย์ กล่าว
สำหรับปัญหาการอุ้มหายตัวไปนั้น แพทย์หญิงคุณหญิงพรทิพย์ กล่าวว่า ถือเป็นปัญหาใหญ่ความรุนแรงในภาคใต้นั้นถ้าแก้ปัญหาคนหายไม่ได้ประชาชนก็ไม่ไว้วางใจรัฐ สิ่งที่จะช่วยได้คือญาติของผู้ที่ถูกอุ้มหายตัวไปหรือพบศพนิรนามต้องมาแจ้งกับเรา เราจะหาให้เต็มที่อยู่แล้ว แต่เราลงไปทำงานปีกว่าไม่มีใครกล้าบอกเรา
ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)