บรรยากาศผู้ฟังศาลจำลอง

 

ประชาไท—9 มี.ค. 2549 การไต่สวนของศาลจำลองครั้งที่ 3 โดยศูนย์นิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์วานนี้ (8 มี.ค.) ยังคึกคักท่ามกลางผู้เข้าฟังผังประมาณ 600 คน ดร.สมเกียรติ ตั้งกิจวาณิชย์ นักวิชาการที่ถูกขึ้นบัญชีขาประจำเป็นพยานแฉ 3 วิธี กลเม็ดผลประโยชน์ทับซ้อนเอื้ออาทรธุรกิจครอบครัว

 

การไต่สวนในวันนี้ น.พ. นิรันดร์ พิทักษ์วัชระ เป็นโจทก์ยื่นฟอง พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร รักษาการนายกรัฐมนตรีเพื่อให้ศาลจำลองไต่สวนในประเด็น "พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร ใช้อำนาจโดยมิชอบเอื้อประโยชน์ต่อตนเองและพวกพ้องจริงหรือ"

 

มีพยานโจทก์ 3 ปากคือ นายสมเกียรติ ตั้งกิจวาณิชย์ ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยเพื่อพัฒนาประเทศไทย (TDRI) นายวุฒิพงษ์ เพรียบจริยวัฒน์ ผู้อำนวยการสถาบันสหสวรรษ และนายชัยยันต์ ตันติวัสดาการ อาจารย์ประจำคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

 

สำหรับผู้พิพากษาวันนี้ ขึ้นบัลลังก์ครบองค์คณะ 3 คน ประกอบด้วย นายเสงี่ยม บุญจันทร์ นายทะเบียน รองเลขาธิการ และรองโฆษกสภาทนายความ นายขวัญชัย โชติพันธุ์ รองประธานกรรมการสิ่งแวดล้อมสภาทนายความ และว่าที่ ร.ต.สมชาย อามีน กรรมการสิ่งแวดล้อมสภาทนายความ

 

โดยผู้ทำหน้าที่ทนายโจทก์วันนี้มี 2 คนได้แก่ นายดนัย อนันติโย อุปนายก และนายปราโมทย์คริษฐ ธรรมคุณากร จากสภาทนายความ

 

น.พ.นิรันดร์ พิทักษ์วัชระ ประธานกรรมาธิการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ วุฒิสภา โจทก์ กล่าวว่าสิ่งที่ยากสำหรับประชาชนในการดำเนินการเอาทางกฎหมายกับนายกรัฐมนตรีนั้นคือการไม่ได้รับข้อมูลเอกสารที่ชัดเจน ดังนั้นเองจึงอยากจะให้นายกฯ ตอบให้ชัดในเรื่องของกรณีเลี่ยงภาษี

 

"ผมไม่อยากให้ท่านตอบว่าถูกกลั่นแกล้งเพราะนั่นเป็นเรื่องของอารมณ์ ไม่ใช่ข้อมูล"

 

ทั้งนี้ ศาลได้ซักถามโจทก์ว่ามีเหตุจูงใจอะไรให้เชื่อว่าจำเลยมีการกระทำที่ไม่ถูกต้อง เอื้อประโยชน์แก่ครอบครัวและพวกพ้อง

 

น.พ.นิรันดร์ ตอบว่า พ.ต.ท.ทักษิณสร้างระบบอำนาจที่ผูกขาดและทำลายกระบวรการตรวจสอบทุกองค์กร แม้แต่รัฐสภาเองก็กลายเป็นการทำงานเพื่อรับใช้ตัวท่านายกฯ ทักษิณ การใช้ช่องว่างที่มีอยู่ในกฎหมายรัฐธรรมนูญไปปิดช่องทางการตรวจสอบ แม้แต่กระบวนการทางรัฐสภาเองก็ไม่สามารถตรวจสอบนายกฯ ได้เป็นการผูกขาดอำนาจ ผูกขาดผลประโยชน์ ไปทำลายความชอบธรรมของระบบรัฐสภา และในวุฒิสภาเองก็มีข้อมีประจักษ์ชัดเจน โดยรองประธานวุฒิสภาเองก็ยังกล่าวยอมรับว่าในวุฒิสภาก็มีการรับเงินในประเด็นที่เกี่ยวข้องกับการตรวจสอบอำนาจ เพราะฉะนั้นสังคมไทยก็กำลังตกอยู่ภายใต้การครอบงำและแทรกแซงโดยระบอบทักษิณ

 

สมเกียรติ ฉะ 3 วิธีเอื้ออาทรธุรกิจครอบครัว

 

ภายหลังการเบิกความของโจทก์แล้ว นายสมเกียรติ ตั้งกิจวาณิชย์ ผู้อำนวยการสถาบันวิจัยเพื่อพัฒนาประเทศไทยซึ่งเป็นพยานปากแรกของคดีนี้ ได้ชี้แจงต่อศาลถึงรายละเอียดของการเอื้อประโยชน์ให้กับบริษัทของครอบครัวนายกฯในรูปแบบสัมปทาน

 

โดยนายสมเกียรติกล่าวว่าจะอธิบายเฉพาะกรณีใหญ่ ๆ เนื่องจากการเอระโยชน์ต่อครอบครัวนายกฯ นั้นหากจะพูดกันจริง ๆ ทุกกรณีแล้ว พูดกัน 3 วันก็ไม่จบ

 

จากนั้นนายสมเกียรติได้อธิบายถึงวิธีดำเนินการเอาประโยชน์ให้กับบริษัทในเครือญาติของตนเองว่าใช้วิธี มี 3 วิธีหลักคือ เมื่อบริษัทได้กำไรก็หลีกเลี่ยงภาษีโดยไปขอรับการส่งเสริมการลงทุนจากบีโอไอ เมื่อบริษัทขาดทุนก็ปรับสัญญาใหม่ และเมื่อไม่สมารถดำเนินการตาม 2 วิธีแรกได้ก็เปลี่ยนกติกาและกฎหมายเสียใหม่

 

นายสมเกียรติกล่าวว่า สัมปทานที่บริษัทชินคอร์ปได้จากรัฐประกอบไปด้วย

 

เอไอเอส                                     ได้รับสัมปทานระหว่างปี 2533-2558

เทเลอินโฟ                                  ได้รับสัมปทานระหว่างปี 2539-2548

แอดวานซ์เพจจิ้ง                           ได้รับสัมปทานระหว่างปี 2532-2537

ชินแซท                                      ได้รับสัมปทานระหว่างปี 2535-2564

ดีพีซี(โทรศัพท์มือถืออีกยี่ห้อหนึ่ง)    ได้รับสัมปทานระหว่างปี 2540-2556

ไอทีวี                                         ได้รับสัมปทานระหว่างปี 2548-2568

 

 

นายสมเกียรติกล่าวว่า เรื่องผลประโยชน์ทับซ้อนของพ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตรนั้นสลับซับซ้อนมาก "เรื่องเล็ก ๆ ประเภทรัฐบาลอนุญาตให้ข้าราชการสามารถใช้โทรศัพท์มือถือแล้วไปเบิกค่าใช้จ่ายจากรัฐได้โดยอ้างว่าเป็นนโยบายของซีอีโอ เรื่องอย่างนี้ผมจะไม่พูดถึงนะครับ เรื่องเล็ก ๆ ประเภทใช้อำนาจในการอำนวยความสะดวกให้กับบริษัทคนใกล้ชิดของตนเอง ผมก็จะไม่พูดนะครับ เนื่องจากเวลาจำกัด"

 

"เรื่องผลประโยชน์ทับซ้อนนั้นมีได้หลายมาตรากรนะครับ มีตั้งแต่การออกกฎหมายเพื่อเอื้อกับธุรกิจของตัวเอง มีการแจกเงินแจกทองโดยหน่วยงานของรัฐ เช่น ใช้บีโอไอส่งเสริมการลงทุน เรื่องการให้เงินกู้กับรัฐบาลต่างประเทศโดยใช้เงินของประเทศไทย เรื่องการพานักธุรกิจที่ใกล้ชิดกับตัวเองไปเยือนต่างประเทศและอำนวยความสะดวกให้นักธุรกิจที่ใกล้ชิดกับตัวเองไปเจรจาค้าขาย

 

"ธุรกิจทีเกี่ยวข้องกับครอบครัวตัวเองมีปัญหาไม่ปฏิบัติตามสัญญาสัมปทานของรัฐก็จะมีการละเว้นไม่ปฏิบัติตามสัญญา บางกรณีก็ใช้การแก้สัญญาสัมปทานเพื่อเอื้อกระโยชน์ให้กับธุรกิจตัวเอง ถ้าธุรกิจไหนไปไม่ได้ก็แก้สัญญาให้รัฐมาอุ้ม

 

"เรื่องการชะลอการเปิดเสรีการโทรคมนาคมจนกว่าตัวเองจะขายกิจการ การออกกฎระเบียบที่เกี่ยวข้องให้ธุรกิจของตัวเองผูกขาดได้ มีสารพัด"

 

พร้อมกันนี้นายสมเกียรติได้อธิบายความหมายของสัมปทานว่า สัญญาสัมปทานจะเกี่ยวข้องกับคน 2 กลุ่ม กลุ่มหนึ่งคือผู้ให้สัมปทานฝ่ายรัฐ และอีกฝ่ายหนึ่งคือเอกชนผู้รับสัมปทาน แนวคิดของสัญญาสัมปทานคือแนวคิดสัญญาต่างตอบแทน

 

สิ่งที่รัฐให้เอกชนก็คือการให้สิทธิในการประกอบการ สิทธิในการปฏิบัติในการผูกขาดหลักสัญญาช่วงต้น ๆ เช่นห้ามคนอื่นเข้าดำเนินกิจการแข่งขัน

 

การอำนวยความสะดวกให้ใช้อาคารสถานที่ ให้ใช้ถนนหนทางและที่ราชพัสดุต่าง ๆ ให้ใช้เลขหมายโทรคมนาคม ให้ใช้สัญญาณดาวเทียม

 

เอกชนต้องตอบแทนรัฐอย่างน้อย 2 เรื่องคือ คือต้องให้ค่าสัมปทานตอบแทน คือรายได้ซึ่งต้องมีส่วนที่เป็นค่าสัมปทานขั้นต่ำ และอีกประการหนึ่งคือต้องมีการให้บริการแก่ประชาชน

 

เอไอเอส ตัวอย่างใหญ่แก้กฎหมายเลี่ยงภาษี

 

ตัวอย่างของสัมปทานเอไอเอสได้สัมปทานไปตั้งแต่ 2533-2558 ต้องจ่ายค่าตอบแทน 15 เปอร์เซ็นต์ให้กับรัฐ แล้วก็ค่อย ๆ ไต่ขึ้นมาเป็น 25 เปอร์เซ็นต์ และกำลังจะต้องจ่ายถึง 30 เปอร์เซ็นต์ในอีกไม่กี่ปีที่จะถึง รวมทั้งต้องจ่ายค่าตอบแทนขั้นต่ำด้วย

 

เมื่อวันที่ 26 ม.ค. 2546 รัฐบาลทักษิณได้ออกพระราชกำหนดให้จัดเก็บภาษีจากบริการโทรคมนาคม 2 ประเภทคือ บริการโทรศัพท์มือถือและบริการโทรศัพท์บ้าน โดยให้เก็บโทรศัพท์มือถืออยู่ที่ 10 เปอร์เซ็นต์ แต่งว่าหลังจากนั้น ในวันที่ 11 ก.พ. 2546 ก็มีมติคณะรัฐมนตรีอีกฉบับหนึ่งออกมาซึ่งเป็นประเด็นว่าจะผิดกฎหมายหรือไม่ โดยมติครม. ดังกล่าวระบุว่า

 

"กิจการโทรศัพท์เคลื่อนที่ คู่สัญญาภาคเอกชนจะต้องชำระภาษีโดยคำนวณค่าภาษีสรรพสามิตจากรายรับและต้องจ่างผลประโยชน์ขั้นต่ำ แต่ว่าเมื่อชำระแล้วให้เอาภาษีที่ชำระไปหักออกจากค่าสัมปทานได้"

 

ผลก็คือก่อนหน้านี้บริษัทเอไอเอสนั้นต้องจ่ายส่วนแบ่งรายได้ให้กับองค์การโทรศัพท์ 25 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งก็เป็นส่วนหนึ่งของการต่างตอบแทนเมื่อองค์การโทรศัพท์ให้ใช้เลขหมาย เอกชนก็ต้องจ่ายผลประโยชน์ต่างตอบแทน

 

แต่เมื่อมีพระราชกำหนดจัดเก็บภาษีสรรพสามิต เอไอเอสก็ควรต้องจ่ายภาษี 10 เปอร์เซ็นต์ แต่สิ่งที่รัฐบาลทำก็คือมติคณะรัฐมนตรีเมื่อวันที่ 11 ก.พ. 2546 บอกว่าการจ่ายภาษีนี้แล้วสามารถเอาไปหักลบกับค่าสัมปทาน ดังนั้นเอไอเอสจึงจ่ายค่าสัมปทานจริงแค่ 15 เปอร์เซ็นต์ ซึ่งถือเป็นการใช้อำนาจโดยมิชอบ เป็นเรื่องผลประโยชน์ทับซ้อน มติคณะรัฐมนตรีไปจัดเก็บภาษีสรรพสามิตในลักษณะที่เป็นการเลือกปฏิบัติ จึงไม่น่าจะชอบด้วยกฎหมาย

 

"คนที่ได้รับสัมปทานซึ่งควรจะเป็นผู้เสียภาษีสรรพสามิตก็กลายเป็นไม่ต้องเสียเพราะเอาไปหักจากค่าสัมปทานได้ แต่ถ้าเป็นคนอื่น เช่นมีบริษัทโทรศัพท์มือถือใหม่เข้ามาก็จะถูกหักภาษีเต็ม ๆ ไม่สามารถไปหักจากสัมปทานได้ ดังนั้นธุรกิจมือถือจึงถูกผูกขาดโดยครอบครัวของนายกรัฐมนตรี"

 

ให้รัฐค้ำประกันเงินกู้พม่า การันตีบริษัทตัวเองไม่ขาดทุน

 

นายสมเกียรติกล่าวต่อไปถึงกรณีเงินกู้พม่า โดยนายให้ข้อมูลว่ากระทรวงการสื่อสารของพม่ามาขอเงินกู้ธนาคารเพื่อการส่งออกและการลงทุน (เอ็กซิมแบงก์) โดยระบุว่าจะทำ 2 อย่างคือ เครือข่ายทางไกลและอินเตอร์เน็ตความเร็วสูง

 

"ศาลที่เคารพครับ คนไทยที่มีอินเตอร์เน็ตความเร็วสูงกับไฮสปีดอินเตอร์เน็ตยังมีเป็นส่วนน้อยนะครับ แต่วันดีคืนดี ประเทศพม่าซึ่งโทรศัพท์ธรรมดายังไม่มีใช้ อยากจะใช้อินเตอร์เน็ตความเร็วสูงขึ้นมา"

 

จากนั้นประเทศพม่าได้มาขอกู้ธนาคารเอ็กซิมแบงก์ คณะรัฐมนตรีของรัฐบาลไทยก็ได้มีมติครม. ค้ำประกันเอ็กซิมแบงก์ หมายความว่าหากรัฐบาลพม่ากู้แล้วไม่มีเงินจ่าย รัฐบาลไทยจะควักเงินจ่ายให้ จากนั้นเอ็กซิมแบงก์ก็ปล้อยเงินกู้จำนวน 4,000 ล้านบาทให้กับรัฐบาลพม่าด้วยอัตราดอกเบี้ย 3 เปอร์เซ็นต์ โดยกำหนดระยะเวลายากมาก

 

"พม่าเป็นประเทศที่มีเครดิตเรตติ้งต่ำมาก คือไม่มีเครดิตเลย ไปขอกู้ที่ไหนก็ไม่มีใครให้ การได้เงินกู้ด้วยอัตราดอกเบี้ย 3 เปอร์เซ็นต์ถือว่าเสี่ยงมาก"

 

จากนั้นรัฐบาลพม่าจึงปล่อยเงินกู้ให้กับกระทรวงสื่อสารพม่าซึ่งนำเงินกู้นั้นมาซื้อสัญญาณดาวเทียมจากบริษัทชินแซท ซึ่งครอบครัวของนายกฯ เป็นเจ้าของ

 

ด้วยเหตุนี้คนที่ได้ก็คือบริษัทชินแซทฯ เนื่องจากมั่นใจได้ว่าหนี้ของตนเองไม่สูญ หากหนี้สูญก็เป็นภาระของรัฐบาลไทย

 

ขอสนุบสนุนการลงทุนจากบีโอไอ อีกมาตรการเลี่ยงภาษี

นายสมเกียรติเบิกความต่อไปว่า การประคบประหงมบริษัทดาวเทียมไอพีสตาร์เป็นอีกตัวอย่างหนึ่งของการเลี่ยงภาษี โดยที่โดยผู้บริหารของบริษัทดังกล่าวก็พูดว่าเพียงปีเดียวเท่านั้นบริษัมจะคืนทุน และเนื่องจากบริษัทจะคืนทุนก็ต้องเสียภาษี ก็มีวิธีหนึ่งที่จะไม่ต้องเสียภาษีก็คือการไปขอการส่งเสริมการลงทุนจากบีโอไอ หรือคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน กำไร 24,000 ล้าน ก็ไม่ต้องส่งเสริมการลงทุนก็ได้ ทำไมต้องส่งเสริมเพราะกำไรอยู่แล้ว แต่บีโอไอก็ตัดสินใจส่งเสริมการลงทุนแค่ 16,459 ล้านไม่ส่งเสรอมทั้งหมด 24ม000 ล้าน เพราะกฎของบีโอไอก็คือ กิจการใหญ่แค่ไหนส่งเสริมแค่นั้น

 

กรณีนี้บริษัทลงทุนแค่ 16,459 ล้าน ก็ส่งเสริมได้แค่ 16,549 ล้าน และปีต่อ ๆ ไป ถ้าบริษัทมีกำไรก็ไม่ต้องเสียภาษี

 

"เวลาที่ท่านนายกฯ บอกว่าครอบครัวของท่านเสียภาษีมาเยอะแยะขนาดไหนแต่ท่านไม่ได้พูดว่าแล้วที่ท่านยหลีกเลี่ยงภาษีนั้นเยอะแค่ไหน ใหญ่กว่าที่ท่านจ่ายไปแค่ไหน"

 

และไม่ใช่เฉพาะโครงการนี้เท่านั้น กรณีสายการบิน และดาวเทียมดวงใหม่อีกดวงหนึ่งก็มีข่าวว่าจะไปขอรับการส่งเสริมการลงทุนเหมือนกัน

 

"นี่แปลว่ากำไรก็ไม่ต้องเสียภาษี ประเด็นคือว่าถ้าธุรกิจกำไรอยู่แล้ว มีนักลงทุนที่ไหนจะไม่ไปลงทุน เพราะกำไรเห็น ๆ การส่งเสริมการลงทุนจึงไม่ได้เพิ่มการลงทุนเลย

 

"การส่งเสริมการลงทุนของไทยจึงเป็นนโยบายที่แปลกมากคือ สำนักงานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุน ส่งเสริมการลงทุนเพื่อจะไม่ต้องลงทุนเพิ่ม เพราะแม้จะลงทุนเพิ่มก็ไม่ได้ ดาวเทียมก็ลงทุนเพิ่มไม่ได้ เพราะวงโคจรมีจำกัด ถือเป็นการโยกเงินที่ควรจะเข้ากระทรวงการคลังไปยังผู้ถือหุ้น และเหตุการณ์ครั้งนี้พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร มีผลประโยชน์ทับซ้อนชัดเจน เพราะขณะนั้นท่านเป็นประธานคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุนโดยตำแหน่ง"

 

นายสมเกียรติระบุด้วยว่า หลังจากมีข่าวเรื่องนี้อออกมาคณะกรรมการส่งเสริมการลงทุนก็ไม่เผยแพร่ข้อมูลเรื่องการส่งเสริมการลงทุนอีกเลย

 

ด้าน ดร.วุฒิพงษ์ เพรียบจริยวัฒน์ ผู้อำนวยการสถาบันสหสวรรษ ให้การว่า การประเมินทรัพย์สินของการไฟฟ้าฝ่ายผลิตก่อนการแปรรูปนั้นต่ำกว่าความเป็นจริงมาก เนื่องจากมีการประเมินมูลค่าของเขื่อนต่าง ๆ ที่การไฟฟ้าฯ มีอยู่กว่าทั้งสิ้น 21 เขื่อนซึ่งมีกำลังผลิตไฟฟ้ารวม 13,000 ล้านหน่วย มีมูลค่ารวมกันกว่า 1.8 ล้านล้านบาท แต่การกลับถูกประเมินราคาเพียง 9400 ล้านบาท โดยคิดคำนวณจากที่ดินและสิ่งก่อสร้างเท่านั้นไม่เอากำลังผลิตไฟฟ้ามารวมด้วย

 

ดังนั้นหากมีการขายหุ้นในตลาดหุ้นได้ คาดว่าผู้ถือหุ้นจะมีกำไรกว่า 1.8 ล้านล้านบาท และคาดว่าในอนาคตหุ้นของ กฟผ. ก็จะตกอยู่ในมือของสิงคโปร์เช่นกัน เนื่องจากก่อนหน้านี้ เมื่อแปรรูป ปตท. เข้าตลาดหลักทรัพย์ก็ปรากฏว่ามี 2 กองทุนจากสิงคโปร์ที่ช้อนซื้อหุ้นของปตท. โดยนายวุฒิพงษ์กล่าวว่าสำหรับกรณีกฟผ. นั้นถือว่าสวรรค์ยังมีตา เนื่องจากศาลปกครองได้มีคำสั่งชั่วคราวระงับขายหุ้น กฟผ. ไปก่อน

 

ศาลชี้ คดีมีมูล คดีถัดไปนัดไต่สวนที่หอประชุมใหญ่ มธ.      

 

ทั้งนี้ เมื่อเวทีการไต่สวนยุติ ศาลจำลองได้อ่านคำสั่งว่า "ศาลได้ร่วมกันพิจารณาครบองค์คณะ จากพยาน 3 ปาก เห็นว่าคดีมีมูล ให้นำสืบพยานโจทก์และจำเลยต่อไป"

 

จากนั้นพิธีกรประกาศว่าการไต่สวนคดีที่ 3 ซึ่งเป็นครั้งสุดท้ายจะย้ายไปจัดการไต่สวนที่หอประชุมใหญ่ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ โดยทีนายเสนาะ เทียนทอง อดีต ส.ส.พรรคไทยรักไทย จะเป็นโจทก์เบิกความคดี "พ.ต.ท.ทักษิณ ชินวัตร โกงบูรณาการ (โกงเพื่อมีอำนาจ และโกงเมื่อมีอำนาจ) จริงหรือ"

 

โดยจะมีพยาน 4 ปากคือ นายประมวล รุจนเสรี อดีต ส.ส.พรรคไทยรักไทย นายชูวิทย์ กมลวิศิษฐ์ อดีต ส.ส.พรรคชาติไทย นายปาน พึ่งสุจริต รองหัวหน้าพรรคมหาชน และ พล.ต.ท. สมเกียรติ พ่วงทรัพย์ อดีตผู้บัญชาการตำรวจสันติบาล ทั้งนี้ การไต่สวนจะเริ่มเวลา 13.30 น. ในวันศุกร์ที่ 10 มี.ค.นี้

 

เอกสารประกอบ

การแปรสัญญาสัมปทานโทรคมนาคมของรัฐบาลทักษิณ