ปาฐกถา พระไพศาลฯ : "ความสมานฉันท์" ผ่านหนังสั้นประกวด

 

ก่อนที่เทศกาลหนังสั้น "ใต้ร่มเงาสมานฉันท์" ซึ่งจัดขึ้นที่โรงภาพยนตร์เฮาส์รามาเมื่อวันที่ 27-28 พฤษภาคม 2549 จะเริ่มขึ้น พระไพศาล วิสาโล ได้กล่าวปาฐกถาเพื่อชี้ให้เห็นถึงวัตถุประสงค์ของโครงการ พร้อมทั้งอธิบายถึงความสำคัญในการสร้างความสมานฉันท์ในสังคมไทยผ่านสื่อที่ดีและสร้างสรรค์

 

* * *

 

คนเราไม่ได้อยู่ได้ด้วยอาหารหรือปัจจัยสี่เพียงอย่างเดียว แต่ว่าเรายังต้องการสิ่งที่มีคุณค่าสำคัญกว่านั้น ทุกคนคงจะต้องเห็นพ้องกันว่าคุณค่าเหล่านั้น ได้แก่ ความจริง ความดี และความงาม คนเราถ้าหากว่าได้เข้าถึงคุณค่าสามอย่างนี้แล้วก็จะมีชีวิตที่เป็นสุข สันติ

 

เมื่อใดก็ตามที่เราได้ประจักษ์ในความจริงอย่างรอบด้าน และเรามีพลังในการทำความดี รวมทั้งได้สัมผัสกับความงาม เราก็จะรู้อยู่อย่างสงบ มีสันติ และเราก็จะเข้าถึงความจริงได้

 

แต่ว่ามนุษย์เรามักจะมีเงื่อนไขปัจจัยต่างๆ ความคิดของเราถูกจำกัดด้วยสิ่งแวดล้อม สายตาของเรามีวิสัยทัศน์ที่ไม่กว้างไกล เราเห็นได้ไม่เกินสองสามกิโลเมตร และชุมชนที่แวดล้อมของเราก็จำกัด ทำให้เราไม่อาจประจักษ์อะไรที่กว้างไกล จนกระทั่งไม่สามารถที่จะเข้าถึงความจริง ความดี และความงามได้

 

จะเห็นได้ว่าสื่อมีความสำคัญ เพราะสื่อจะช่วยขยายวิสัยและอายตนะของเรา ทำให้เรามองเห็นได้ไกลขึ้น สามารถจะมองเห็นได้ข้ามทวีป สามารถที่จะรับรู้ความเป็นจริงในทั่วทุกมุมโลกได้โดยอาศัยสื่อเป็นเครื่องขยายวิสัยอายตนะของเรา รวมทั้งทำให้เราได้เห็นเสียงร้องหรือเสียงกระซิบของสายลมที่อยู่ไกลออกไป ซึ่งชีวิตปัจจุบันอยู่ท่ามกลางโลกาภิวัตน์ ในยุคที่โลกนั้นได้เคลื่อนไป สื่อมีความสำคัญอย่างยิ่งที่ทำให้เราได้ก้าวข้ามขีดจำกัดของตัวเราเอง รวมทั้งขีดจำกัดของชุมชนแวดล้อมของเรา เพื่อให้เราได้สามารถที่จะเข้าถึงความจริง ความดี และความงามที่เลยพ้นไปจากสิ่งที่เราแลเห็นได้ด้วยตาเปล่า หรือได้ยินด้วยหูของเราเท่านั้น

 

ความจริงอย่างหนึ่งที่สำคัญ ที่เราควรจะประจักษ์ ก็คือความจริงที่ว่ามนุษย์เรานั้นเป็นพี่น้องกัน เราอยู่ในครอบครัวเดียวกัน แต่ว่าความจริงส่วนนี้มักจะถูกมองข้ามไป เพราะว่าความแตกต่างได้ถูกเน้น ถูกขับให้เด่นขึ้น เช่น ความแตกต่างทางด้านเขื้อชาติ ศาสนา ภาษา สีผิว รวมทั้งระดับการศึกษา ยิ่งไม่ต้องพูดถึงความแตกต่างทางด้านสถาบัน ซึ่งอาจจะทำให้คนสองคน หรือคนสองกลุ่มสามารถจะห้ำหั่นกันได้

 

ปัจจุบันมีสื่อจำนวนไม่น้อยที่ทำให้เราหลงติดอยู่กับความแตกต่าง ไม่สามารถจะมองเห็นความเป็นจริงที่เชื่อมเราทุกคนเข้าเป็นหนึ่งเดียวกัน ไม่ว่าจะอยู่ตรงส่วนไหนของประเทศ การที่เราจะมีสื่อที่จะช่วยให้เราได้ก้าวพ้นความแตกต่างเข้าไปเห็นความจริงที่ยิ่งใหญ่กว่าและเชื่อมโยงเราเป็นหนึ่งเดียวกันเป็นสิ่งสำคัญมาก และนี่คือที่มาของโครงการหนังสั้นใต้ร่มเงาสมานฉันท์ 

 

สื่อที่ดีนั้นไม่เพียงแต่จะช่วยให้เราได้เข้าถึงความจริง ความดี และความงามที่เป็นสากลซึ่งเลยพ้นลักษณะ แตกต่างทางด้านเชื้อชาติศาสนา และภาษา สีผิว เท่านั้น แต่ยังอาจจะช่วยกระตุ้นให้เราได้ตั้งคำถามกับความรู้สึกนึกคิดที่ฝังอยู่ในใจเรา รวมทั้งตั้งคำถามกับสภาพสังคมที่เป็นอยู่ว่าได้สวนทางกับความจริง ความดี และความงามหรือไม่ และที่ดียิ่งไปกว่านั้น สิ่งที่เราได้ยินอาจจะช่วยให้เราเกิดสัมผัสอ่อนไหวต่อความจริงที่อาจจะเปล่งเสียงอย่างแผ่วเบา อาจจะช่วยทำเรามีหัวใจที่อ่อนไหวต่อความดี ซึ่งอาจจะเกิดขึ้นน้อยนิด หรือทำเราได้สัมผัสลึกซึ้งถึงความงามท่ามกลางความอัปลักษณ์ที่หาได้ดาษดื่น

 

หัวใจและสมองของเรา สามารถที่จะเป็นหนึ่งเดียวกันและเจริญงอกงามได้ เหตุผลและอารมณ์ของเราสามารถที่จะผนึก เพื่อที่จะช่วยให้เราได้แลเห็นคุณค่า 3 ประการ คือ ความงาม ความดี ความจริง หรือไม่ก็อาจช่วยให้เราเกิดปัญญาอันดีงามขึ้น

 

นี่คือจุดเริ่มต้นหรือที่มาของโครงการหนังสั้น เราอยากจะให้สื่อ อันได้แก่หนังได้เป็นสะพานพาให้เราข้ามพ้นความแตกต่าง จนกระทั่งมองเห็นความเป็นหนึ่งเดียวกันของมนุษย์ทั้งหลาย เพราะเรานั้นเกิดมาเป็นมนุษย์เหมือนกันหมด ก่อนที่เราจะเป็นชาวไทย พม่า ลาว หรือไม่ก็เราเกิดมาเป็นมนุษย์ก่อนที่เราจะเป็นชาวพุทธ ชาวคริสต์ หรือว่ามุสลิม เราเกิดมาเป็นมนุษย์ก่อนที่เราจะพูดต่างภาษากัน นี่คือความจริงที่เราปฏิเสธไม่ได้

 

หนังสั้นเพื่อความสมานฉันท์ก็คือความพยายามที่จะทำให้เราได้เห็นความจริง หรือกระตุ้นเตือนให้เราได้ตระหนักถึงความเป็นพี่น้องกันของมนุษย์ทั้งหลาย โดยอาจจะเริ่มต้นจากความเป็นพี่น้องกันในขอบเขตประเทศเดียวกัน และอาจจะค่อยๆ ขยับขยายไปยังความเป็นหนึ่งเดียวกันของมนุษย์ทั้งโลก เพื่อสายตาและวิสัยทัศน์ของเราจะได้ขยับขยายกว้างขวางขึ้นด้วยอำนาจสื่อที่ดีงาม

 

โครงการ "หนังสั้นใต้ร่มเงาสมานฉันท์" เป็นความพยายามร่วมกันของหลายหน่วยงาน อาทิ กรรมการอิสระเพื่อความสมานฉันท์แห่งชาติ นิตยสารไบไอสโคป กลุ่มสื่อเมือง องค์การมูลนิธิสื่อสาธารณะ รวมไปถึงองค์กรแอ๊กชั่นเอด สมาคมผู้กำกับหนังไทย รวมทั้งบุคคลที่ทำหน้าที่กำกับหนังทั้ง 11 เรื่อง เป็นต้น

 

ในฐานะที่เป็นประธานกรรมการเพื่อการยุติความรุนแรงด้วยสันติวิธีฯ อาตมาอยากจะขอขอบคุณทุกๆ คน ทุกๆ องค์กรและหน่วยงานที่ได้มาช่วยกันสร้างสรรค์สะพานที่จะพาเราเข้าสู่ความจริง ความดี ความงาม หรืออย่างน้อยก็ช่วยให้เราได้ตั้งคำถามกับช่องว่างที่เกิดจากการเน้นถึงความแตกต่างทางด้านภาษา ศาสนา เชื้อชาติ และวัฒนธรรม

 

หนังสั้นที่มาเข้าร่วมในโครงการนี้อาจไม่ใช่สิ่งที่ดีที่สุดที่เราจะได้เห็น แต่ว่าเกิดจากความเพียรพยายามที่หาได้ยากในสังคมที่ถูกปลุกปั่นให้เกิดความโกรธความเกลียด โดยเฉพาะความต่างทางศาสนา ต่างเชื้อชาติ หรือต่างวัฒนธรรม

 

นี่คือความพยายามที่สำคัญในการที่จะช่วยทำให้เราได้เกิดสันติภาพและสมานฉันท์ อย่างน้อยก็เริ่มที่ใจของเรา และเชื่อว่าถ้าทุกท่านได้มีส่วนช่วยกันสานต่อความพยายามนี้ ทั้งโดยการถ่ายทอดสารที่ได้จากภาพยนตร์ทั้ง 11 เรื่อง รวมทั้งเรื่องอีกหนึ่งเรื่องซึ่งเป็นสารคดีรับเชิญ หรืออย่างน้อยๆ ก็นำเอาคำถามที่ภาพยนตร์เหล่านี้ได้ตั้งเอาไว้ไปขบคิดสนทนากัน อาตมาก็เชื่อว่าความพยายามหรือน้ำพักน้ำแรงของทุกท่านและของหน่วยงานที่เข้าร่วมในการนี้ก็คงจะไม่สูญเปล่า

 

อาตมาเชื่อว่าการที่เราพยายามสานต่อความดีงามเหล่านี้จะเป็นส่วนหนึ่งที่สำคัญมากในการที่จะช่วยดับไฟแห่งความโกรธเกลียดที่กำลังปะทุเป็นความรุนแรงภายในประเทศ ไม่ใช่เฉพาะภาคใต้เท่านั้น แต่เป็นความรุนแรงซึ่งอาจจะเริ่มต้นที่บ้านเรา ครอบครัวของเรา หรือที่จริงอาจจะเริ่มต้นที่กลางใจเราด้วยซ้ำ

 

เมื่อใดที่เราตั้งคำถามกับสิ่งที่เกิดขึ้น บางทีเราอาจจะเข้าถึงความจริงที่ยิ่งใหญ่กว่า ความจริงที่ประเสริฐกว่า และมีพลังที่จะสร้างสรรค์ความดี และได้สัมผัสกับความงามซึ่งเป็นคุณค่าสากลที่มนุษย์ควรเข้าถึง

 

อาตมาขอให้เทศกาลหนังสั้นนี้จงเจริญ ได้รับความสำเร็จและสามารถที่จะเป็นสะพานในการพาบุคคลได้เขยิบใกล้ความจริง ความดี ความงาม ด้วยกันทุกคน

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท