ดูทิศสร้างทางจาก ปาฐกถา "ไพบูลย์ วัฒนศิริธรรม"

4 ทิศทางสู่สังคมคุณธรรม 5 หลักการปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง

 

 





(ที่มา: ปาฐกถาพิเศษของ นายไพบูลย์ วัฒนศิริธรรม รมว.กระทรวงพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ บนเวทีนโยบายสาธารณะเศรษฐกิจพอเพียงกับกระบวนการภาคประชาชน กรณีศึกษา : นโยบายการจัดการกองทุนชุมชน จัดโดยมูลนิธิสาธารณสุขแห่งชาติ (มสช.) สถาบันวิจัยสุขภาพภาคใต้ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วันศุกร์ที่ 20 ตุลาคม 2549)

 

 

 

ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ซึ่งเป็นปรัชญาที่ถือว่าเป็นนวัตกรรมที่มีคุณค่ายิ่ง มีความลึกซึ้ง ก้าวหน้า และเหมาะสมสำหรับสังคมมากที่สุด ครั้งแรกที่รัฐบาลประกาศว่า ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง คือยุทธศาสตร์หลักของประเทศ เริ่มต้นหลายคนก็มีปฏิกิริยาในทางลบ คิดว่าจะกลับไปสู่ยุคโบราณอีกครั้ง ไม่สอดคล้องกับยุคโลกาภิวัฒน์แม้แต่น้อย

 

แต่หลังจากได้อธิบาย ก็มีคนเห็นด้วยมากขึ้น ไม่ว่าจะเป็นภาคประชาชน ซึ่งมีแนวโน้มจะเข้าใจและยอมรับมากขึ้น แต่น่าแปลกใจและน่าชื่นใจที่ภาคธุรกิจสนใจเข้ามาศึกษาและยอมรับแนวทางเศรษฐกิจพอเพียงเพิ่มขึ้น

 

นั่นหมายความว่าปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเป็นปรัชญาพื้นฐานสำหรับทุกวงการ ทุกมิติ ทุกภาคส่วน โดยเฉพาะบุคคล เมื่อใช้ในภาคธุรกิจได้ ก็สามารถใช้ในภาคอื่นได้อย่างไม่ต้องสงสัย

 

หลายคนบอกว่า ภาคการเมืองน่าจะประยุกต์ใช้เป็นปรัชญาการเมืองด้วย เพราะจะทำให้การเมืองมีคุณค่ามากยิ่งขึ้น แม้จะเป็นภาคส่วนที่มีแนวโน้มจะเข้าใจปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงน้อยที่สุดก็ตาม

 

สิ่งสำคัญที่สุดหากต้องการให้สังคมไทยยึดถือปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงอย่างเป็นระบบเท่าเทียมกัน ต้องร่วมมือกันผลักดันในหลายๆ ภาคส่วน และช่วยกันอธิบายว่า ปรัชญานี้ไม่ได้เข้าใจยาก เพียงแต่มันมีความลึกซึ้งและมีคุณค่าเป็นอย่างยิ่ง หลักการสำคัญ 5 ประการของปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงคือ

 

1.ความพอประมาณ คือ ความพอดีๆ ไม่น้อยเกินไป ไม่มากเกินไป ไม่เติบโตเร็วเกินไป ไม่ช้าเกินไปและไม่สุดโต่ง

 

2.ความมีเหตุผล คือทุกอย่างต้องมีที่มาที่ไป อธิบายได้ การส่งเสริมกันในทางที่ดี สอดคล้องกับหลักการพุทธธรรม คือหลักปฏิจจสมุปบาท และ อิทัปปัจจยตา ที่กล่าวถึงความเป็นเหตุเป็นผล เพราะมีสิ่งนี้ทำให้เกิดสิ่งนี้ ทุกสิ่งเกิดขึ้นตามเหตุปัจจัย

 

3.ความมีภูมิคุ้มกันที่ดี จะต้องปกป้องคุ้มครองไม่ให้เกิดความเสี่ยงที่ไม่ควรจะเป็น เช่น เกิดความเสี่ยงเพราะมีความโลภมากเกินไป หรือเสี่ยงเพราะปล่อยกู้มากเกินไป หรือกักตุนสินค้าเพื่อเก็งกำไรมากเกินไป จนก่อให้เกิดความเสี่ยง

 

4.ความรอบรู้ ต้องมีความรอบคอบ มีการใช้ความรู้ ใช้วิชาการด้วยความระมัดระวัง ไม่บุ่มบ่าม มีการจัดการองค์ความรู้ที่ดี ดำเนินการอย่างรอบคอบถ้วนทั่ว รอบด้าน ครบทุกมิติ

 

5.คุณธรรมความดี เป็นพื้นฐานของความมั่นคง หากเปรียบเป็นต้นไม้ใหญ่ถือเป็นรากแก้วและรากแขนงที่มีขนาดและคุณภาพเพียงพอ โดยมีเศรษฐกิจเป็นรากฝอยคอยหล่อเลี้ยง ที่ประกอบด้วยความซื่อสัตย์ สุจริต มานะอดทนและพากเพียร

 

เราจะเห็นว่าปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงเป็นหลักการง่ายๆ เป็นเรื่องที่เข้าใจได้ไม่ยาก แม้จะไม่สามารถนำไปใช้ได้สมบูรณ์ร้อยเปอร์เซ็นต์ แต่เมื่อใช้ได้ส่วนหนึ่งก็เป็นสิ่งที่ดีแล้ว

 

นอกจากนี้เราต้องสืบค้น ค้นหาภูมิปัญญาที่ดีที่มีอยู่และสามารถสืบค้นสิ่งที่ไม่ดีที่เป็นปัญหาด้วย ซึ่งจะนำไปสู่กระบวนการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างชุมชน สังคม หรือระดับจังหวัดต่อไป ไม่ว่าเรื่องกลุ่มออมทรัพย์ กลุ่มสวัสดิการ รวมทั้งการจัดการภายในครัวเรือน ในเรื่องของสิ่งที่ดีและสิ่งที่เป็นปัญหา ซึ่งจะเกิดการขยายตัวขยายความร่วมมือต่อไป รวมทั้งสามารถเรียนรู้ได้อย่างต่อเนื่องด้วย  

 

และยังมี 4 ทิศทางสำคัญเพื่อสร้างความอยู่เย็นเป็นสุขร่วมกันและเป็นการสร้างสังคมที่พึงปรารถนา รวมทั้งสอดรับกับปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงด้วย คือ

 

1.สังคมที่ไม่ทอดทิ้งกัน เราควรทำให้สังคมไทยเป็นสังคมที่มองเห็นความทุกข์และความสุขของคนอื่นร่วมกัน มีความเอื้ออาทรไม่นิ่งดูดายเมื่อเห็นผู้อื่นเป็นทุกข์ ร่วมทุกข์ร่วมสุขกัน ซึ่งจะเห็นการเกิดขึ้นของ กองทุนสวัสดิการ, แนวทางอาสาสมัคร จัดว่าอยู่ในกลุ่มนี้

 

2.สังคมที่เข้มแข็ง เป็นสังคมที่มีชุมชนท้องถิ่นที่เข้มแข็ง ภาคประชาสังคมที่เข้มแข็ง ตามลักษณะภูมินิเวศน์ กลุ่มคนและประเด็น ซึ่งจะพบงานที่เกี่ยวข้องคือการทำงานเรื่องเด็กและชุมชน

 

3.สังคมคุณธรรม เป็นสังคมที่เป็นปึกแผ่น ร่มเย็นเป็นสุข โดยการใช้ศาสนธรรม มาร่วมกันคิดมาร่วมกันทำในชุมชน แม้จะมีความแตกต่างกันของการนับถือศาสนา แต่ก็เคารพคุณค่าระหว่างกัน มีความเข้าใจกันระหว่างศาสนา และหลีกหนีออกจากวัตถุนิยม

 

4.สังคมประชาธิปไตย เป็นสังคมที่ประชาชนมีส่วนในการกำหนดกลไกต่างๆ ทางสังคม มีเคารพในคุณค่าของความเป็นมนุษย์ เป็นสังคมประชาธิปไตยที่ดี ไม่ใช่เพียงแค่ตามรูปแบบหรือกฎหมาย แต่ประชาชนเป็นผู้มีบทบาทในเนื้อหาสาระอย่างแท้จริงไม่ใช่บอกว่ามีการเลือกตั้งแล้วบอกว่านี่แหละประชาธิปไตย ทั้งที่การเลือกตั้งเป็นเพียงแค่ส่วนหนึ่งของประชาธิปไตย ไม่ใช่สาระสำคัญ แต่การให้ทุกภาคส่วนเข้ามามีส่วนร่วมคือสิ่งสำคัญที่สุด

 

เรื่องปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ถ้าเราปฏิบัติได้อย่างแท้จริงและต่อเนื่อง ผมเชื่อว่าทำให้สังคมกลายเป็นสังคมที่ดีอยู่เย็นเป็นสุขได้

 

ทั้งหมดนี้จะเป็นปฏิบัติบูชาที่มีคุณค่ายิ่งต่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ในปีหน้าจะเป็นวโรกาสที่พระองค์จะทรงมีพระชนมายุครบ 80 พรรษา ไม่มีสิ่งอื่นใดจะยิ่งใหญ่กว่านี้อีกแล้ว หากเราช่วยกันขับเคลื่อนปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงให้สังคมทุกภาคส่วนได้นำไปใช้ จะเป็นประโยชน์ต่อประเทศไทยในระยะยาว

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท