... สำหรับสิ่งที่เตรียมมาพูดในหัวข้อ "บรรทัดฐานทางเพศในสังคมไทย" นี้ ต้องขออภัยที่ทำการบ้านมาด้วยระยะเวลาอันรวดเร็ว และเป็นคนที่ได้รับการศึกษามาไม่มาก จึงขอเสนออะไรที่กระชับ ไม่มีความเป็นวิชาการมาก ข้อมูลส่วนใหญ่ที่จะนำมาอภิปรายให้ฟังนี้ เกิดจากการสังเกตสังคม-เหตุการณ์ในชีวิตประจำวัน โดยสิ่งที่พยายามนำมาเกี่ยวพันกับเรื่องเพศในสังคมไทยก็คือเรื่อง "พื้นที่" ขอเชิญรับฟังการบรรยายให้สนุกทุกท่านครับ ...

จารีตคร่ำครึ , อำนาจนิยม , ทุนนิยม กับการจัดสรรพื้นที่ทางเพศ

ในอดีตจนถึงปัจจุบัน จารีตคร่ำครึ,อำนาจนิยม,ระบบทุนนิยม ได้กำหนดรูปแบบการใช้ชีวิตของคนในสังคมไว้ในแต่ละพื้นที่

สำหรับพื้นที่ในความหมายที่ผมจะพูดนั้นเป็นทั้งลักษณะกายภาพ หรือไม่ใช่กายภาพ (สื่อ , สถานที่ , อาชีพ , การรวมกลุ่มก้อน , ความรุนแรง ฯลฯ) โดยพื้นที่เหล่านี้ล้วนแล้วแต่ถูกประดิษฐ์มาโดยสังคมมนุษย์ทั้งสิ้น ไม่ว่าจะเป็น- นิตยสารพระเครื่อง , นิตยสารเย็บปักถักร้อย , วัด , ตลาดนัด , ร้านเสริมสวย , อาชีพคณะผู้ร่างรัฐธรรมนูญ , อาชีพแมงดาคุมสถานบริการ , อาชีพคณะรัฐประหาร , อาชีพแก้งตัดเศียรพระ , อาชีพบริการทางเพศ , อาชีพพระสงฆ์ ,  ฯลฯ

ในปัจจุบัน จารีตคร่ำครึ , อำนาจนิยม , ทุนนิยม ได้จัดการจัดสรรพื้นที่ให้กับคนธรรมดาสามัญไร้อำนาจเฉกเช่นเรา ซึ่งสิ่งหนึ่งที่จารีตคร่ำครึ , อำนาจนิยม , ทุนนิยม ได้ใช้เป็นบรรทัดฐานว่าจะเอาใคร คนไหน ยัดใส่เข้าไปในพื้นที่นั้นๆ นอกเหนือจากเรื่องชนชั้นแล้ว ผมคิดว่าประเด็นเรื่องเพศก็ถูกนำมาเป็นบรรทัดฐานหนึ่งในการตีกรอบพื้นที่ สำหรับการกดทับใครคนใดคนหนึ่งหรือคนหมู่มากในสังคมปัจจุบัน ที่จารีตคร่ำครึ , อำนาจนิยม , ระบบทุนนิยม ยังคงมีอิทธิพลสูงอยู่

เราจะเห็นได้จากกรณีตัวอย่างเช่น :

• สถานที่ , พิธีกรรมทางศาสนา , อาชีพเกี่ยวกับศาสนา กับ บุคคลที่ไม่ใช่เพศชาย

• การเมือง , ผู้นำด้านจารีตสูงสุด , ผู้นำเหล่าทัพ กับ บุคคลที่ไม่ใช่เพศชาย

• อาชีพที่ใช้ความเมตตาอ่อนโยน กับ บุคคลที่ไม่ใช่เพศหญืง

• ฯลฯ

การเล่น-การท้าทาย กับพื้นที่

แต่ภายใต้สังคมที่กดดันนั้น ก็พบว่ามีความพยายามที่จะเล่นและท้าทายกับพื้นที่นั้นตลอดเวลา ซึ่งอาจจะเกิดจากจิตสำนึกอุดมการณ์ หรืออาจเกิดจากความขัดแย้งกันเองของจารีตคร่ำครึ,อำนาจนิยม,ระบบทุนนิยม โดยขอยกตัวอย่างคร่าวๆ ดังนี้

• อาชีพที่เพศหนึ่งๆ เคยผูกขาดแต่ปัจจุบันบุคคลที่ไม่ใช่เพศเดิมที่ผูกขาดนั้นเข้าไปบุกรุกจับจอง (มอเตอร์ไซด์รับจ้าง,แท็กซี่,นักมวย,นักกอล์ฟ,อาชีพบริการ ฯลฯ) = อาจเกิดจากจิตสำนึกอุดมการณ์ หรือสิ่งที่ทุนนิยมต้องการให้มันเป็น

• การสร้างพื้นที่เฉพาะสำหรับเพศที่ 3 (การประกวดความงามของเพศที่ 3 ,สถานบริการของเพศที่ 3  ฯลฯ)  = อาจเกิดจากจิตสำนึกอุดมการณ์ หรือสิ่งที่ทุนนิยมต้องการให้มันเป็น

• การสร้างพื้นที่ทางการเมืองของขบวนการภาคประชาชนในแนวทางสังคมนิยม (เดินขบวนรณรงค์เพื่อความเสมอภาคทางเพศ, เรียกร้องสิทธิในร่างกายของตนเอง , นัดหยุดงาน ฯลฯ) = เกิดจากจิตสำนึกอุดมการณ์

• ฯลฯ

ทั้งนี้ การเล่นและการท้าทายพื้นที่นั้นก็มิได้เกิดอุดมการณ์หรือจิตสำนึกเพียงอย่างเดียว แต่อาจเกิดจากภาวะกดดันจากสังคมที่เป็นอยู่บีบบังคับให้มีการกระทำนั้น และก็ไม่ได้ทำให้ระบบนั้นล้มลงอย่างใด เพียงแต่เป็นการแสดงให้เห็น / ทำให้เห็นว่า มีความอึดอัดอยู่ในพื้นที่นั้น แน่นอนว่าในหลายกรณีที่มีการเล่นกับจารีตประเพณีและลักษณะอำนาจนิยม แต่ไม่ได้เล่นหรือท้าทายกับระบบทุนนิยมเลย

ซึ่งบางครั้งระบบทุนนิยมเองก็ได้ประโยชน์จากการเล่นและท้าทายพื้นที่นั้น ทั้งทางด้านการตลาดและการขยายกลุ่มผู้บริโภค ตัวอย่างเช่น การที่เพศหญิงต้องออกไปทำงานนอกบ้าน ก็เปรียบเหมือนการเพิ่มแรงงานและผู้บริโภคให้กับระบบ , นักกอล์ฟผู้หญิงที่เข้าไปทำการแข่งขันร่วมกับผู้ชาย เพื่อกระตุ้นให้เกิดผู้บริโภคธุรกิจกอล์ฟที่เป็นผู้หญิงมากขึ้น (ผมไม่ได้เหยียดเพศหรือมีปัญหากับการที่ผู้หญิงจะแข่งขันอะไรโดยตรงกับผู้ชาย แต่ผมมีปัญหาเกี่ยวกับกีฬาและการตลาดของกีฬาประเภทนี้) หรือการประกวดความงามของเพศที่ 3 ธุรกิจเกี่ยวกับเพศที่ 3 ก็จะได้ประโยชน์ทางด้านการตลาดด้วย เป็นต้น

ดังนั้นผมเห็นว่าเราควรเล่นและท้าทายพื้นที่พื้นที่หนึ่งที่จะสามารถปลดปล่อยความเหลื่อมล้ำต่ำสูงได้ทางด้านเพศหรือแม้กระทั่งเรื่องชนชั้น --- นั่นก็คือพื้นที่ทางการเมืองภาคประชาชน โดยเฉพาะการเมืองแนวสังคมนิยม พูดถึงสิทธิของผู้หญิงในเรื่องของการเมือง เช่น ผู้หญิงกับภัยจากสงคราม , ผู้หญิงกับสิทธิการทำแท้ง , ผู้หญิงกับความเท่าเทียมทางการเมือง ฯลฯ เพื่อผสานกับการท้าทายกับโครงสร้างระบบชนชั้นที่ จารีตคร่ำครึ , อำนาจนิยม , ระบบทุนนิยม ถูกใช้เป็นเครื่องมือให้แก่คนส่วนน้อย (ชายส่วนน้อย,หญิงส่วนน้อย) ในสังคมปัจจุบัน เสวยสุขอยู่บนหัวกลางคนหมู่มาก (ชายส่วนมาก , หญิงส่วนมาก)

สรุป

พื้นที่หลายๆพื้นที่ในสังคมถูกกำหนดไม่ให้มีเพศใดเพศหนึ่งเข้าไปมีส่วนร่วม โดยจารีตเก่าที่คร่ำครึ , อำนาจนิยม , ระบบทุนนิยม ซึ่งมันทำให้ความหลากหลายในการดำเนินชีวิตลดลงไป

ถ้าเราอยากจะฉีกหนีภาวะที่เป็นอยู่นี้การเล่นกับการท้าทายพื้นที่นั้นอาจะเป็นหนทางเล็กๆ หนทางหนึ่งที่อาจจะช่วยสะกิดสังคม ให้มาสนใจในประเด็นเรื่อง "ความเท่าเทียมที่หลากหลาย"  แต่ทั้งนี้กระบวนการของทุนนิยมเองก็มีการเล่นและท้าทายพื้นที่นั้นอยู่ตลอดเวลา ซึ่งเป้าหมายของมันไม่ได้นำไปสู่ความเสมอภาคใดๆ ทั้งสิ้น

พื้นที่ทางการเมืองเรื่องเพศต่างหากที่เป็นเรื่องสำคัญ โดยเฉพาะการเมืองแนวสังคมนิยมที่เน้นหนักเรื่องความเสมอภาคแบบ "เพื่อทุกเพศ-ทุกคน"