วิทยากร บุญเรือง

ที่มาภาพ: sikunews.com

เมื่อฤดูเก็บเกี่ยวลูกเบอร์รี่ในแถบตอนเหนือของยุโรปมาถึง ดินแดนแถบนี้จะพร้อมต้อนรับแรงงานจากต่างถิ่นที่เข้ามาเสี่ยงโชคเพื่อเก็บลูกผลไม้เล็กๆ เหล่านี้ โดยเฉพาะแรงงานไทยที่ต่างหวังไปแสวงโชคในดินแดนอันหนาวเหน็บ

ทั้งนี้เมื่อก่อนบริษัทแปรรูปลูกเบอร์รี่มักจะซื้อลูกเบอร์รี่จากคนในชุมชนท้องถิ่น แต่มันก็ยังไม่เพียงพอต่อความต้องการ และชุมชนท้องถิ่นส่วนใหญ่มักจะเก็บลูกเบอร์รี่เพื่อการบริโภคในครอบครัวอีกด้วย ซึ่งในอุตสาหกรรมแปรรูปลูกเบอร์รี่นี้ต้องพึ่งพิงแรงานข้ามชาติเป็นส่วนใหญ่

โดยเฉพาะแรงงานจากบ้านเราเอง..

ในทางตอนเหนือของฟินแลนด์ แรงงานไทยเพิ่มจำนวนขึ้นในแต่ละปีของฤดูเก็บเกี่ยวลูกเบอร์รี่ที่ฟินแลนด์ โดยกว่า 95% ของแรงงานเก็บลูกเบอร์รี่ส่วนใหญ่เป็นแรงงานชายไทย เนื่องจากเป็นงานที่หนักเกินไปสำหรับผู้หญิง

นอกจากเดินทางไปเสี่ยงโชคที่เมือง Savukoski (ชาวฟินแลนด์ว่ากันว่าบ้านของซานตาคลอส ตั้งอยู่ที่เมืองนี้) แรงงานไทยก็ยังไปตามล่าลูกเบอร์รี่ที่เมือง Kuusamo, Kemijarvi, Posio, และ Salla โดยส่วนใหญ่แล้วพวกเขาละทิ้งอาชีพเกษตรกรจากบ้านเกิดเพื่อมาเสี่ยงโชคในดินแดนเหน็บหนาวแห่งนี้

ที่เมือง Savukoski บริษัทแปรรูปอาหาร Riitan Herkku เป็นผู้จัดหารที่พักให้กับแรงงานไทยเหล่านี้ โดยได้จัดให้แรงงานไทยพักในโรงเรียนแห่งหนึ่งในหมู่บ้าน Kuosku ในเมือง Savukoski ซึ่งแรงงานไทยพักรวมกันในโรงเรียนแห่งนั้นประมาณ 100 คน

บัณฑิต จันทร์สำราญ กล่าวกับสื่อของฟินแลนด์ว่าในประเทศไทยเฉลี่ยแล้วเขามีรายได้ประมาณ 2,000 เหรียญยูโรต่อปี ซึ่งเทียบเท่ากับรายได้จากการเข้าป่ามาหาลูกเบอร์รี่ในฟินแลนด์เพียงหนึ่งเดือน และบางทีอาจได้มากกว่านั้น - โดยค่าตอบแทนในการเก็บลูกเบอร์รี่ส่งให้โรงงานนั้นจะได้ประมาณ 1 เหรียญยูโรต่อหนึ่งกิโลกรัม

ไม่มีสัญญาจ้าง ไม่มีการช่วยเหลือ แรงงานไทยจะต้องหาลูกเบอร์รี่เอง และก็ขายมันไปให้กับบริษัทแปรรูปอาหาร ซึ่งโดยส่วนใหญ่แล้ว แรงงานที่ไปเดินทางไปทำงานเก็บผลไม้ป่าจะใช้วีซ่าท่องเที่ยว ที่มีระยะเวลาพำนักเพียง 90 วัน บางรายไปพักอาศัยอยู่กับญาติ ซึ่งเสียค่าใช้จ่ายแค่ตั๋วเครื่องบิน หนังสือเดินทาง วีซ่าและค่าใช้จ่ายอื่น ๆ รวม ประมาณ 50,000-60,000 บาท

แต่ทั้งนี้ การเก็บผลไม้ป่าดังกล่าวจะไม่มีนายจ้างที่ประกันรายได้ ผลไม้ที่เก็บได้จะส่งขายให้กับพ่อค้าหรือตัวแทนจากโรงงานด้วยตนเอง ซึ่งคนงานจะต้องอดทนต่อความหนาวเย็นของอากาศ อุณหภูมิระหว่าง 5-10 องศาเซลเซียส และต้องทำงานหนักตั้งแต่ตี 4-1 ทุ่ม หรืออาจจะมากกว่านั้นถึงจะคุ้ม

โดยเฉพาะการเก็บลูกเบอร์บลูรี่ที่ยากลำบาก เพราะต้นบลูเบอร์รี่ ที่มีลำต้นสูงแค่เอวเวลาเก็บต้องก้มตัวลงไป นอกจากนั้นคนงานยังต้องเสียค่าใช้จ่ายแต่ละวันค่อนข้างสูง เป็นค่าอาหาร ค่าที่พัก ค่าเช่ารถยนต์ และค่าน้ำมัน อีกทั้งรายได้ก็ไม่แน่นอน ขึ้นอยู่กับจำนวนผลไม้ป่า

โรงงานแปรรูลูกเบอร์รี่ทางตอนเหนือของฟินแลนด์ เดินเครื่องแปรรูปทั้งวันทั้งคืนเพื่อแปรรูปลูกเบอร์รี่นับล้านกิโลกรัมในช่วงฤดูร้อนและฤดูใบไม้ร่วงนี้ - โดยตลาดหลักของลูกเบอร์รี่ที่แปรรูปแล้วคือเยอรมัน, ฝรั่งเศส และประเทศอื่นๆ ในกลุ่มสหภาพยุโรป

ความเสี่ยงในการข้ามน้ำข้ามทะเลไปแสวงโชค

ที่มาภาพ: sikunews.com

ทั้งนี้ในช่วงฤดูกาลเก็บเกี่ยวผลไม้ป่าที่ประเทศฟินแลนด์ ซึ่งจะมีขึ้นระหว่างเดือนกรกฎาคม-กันยายน 2551 จากข้อมูลของกรมการจัดหางาน ได้ชี้แจงขั้นตอนการเดินทางไปเก็บผลไม้ป่าที่ประเทศฟินแลนด์ ซึ่งมีขั้นตอนดังนี้

ขั้นตอนที่ 1 กรมการจัดหางานได้รับแจ้งจากสถานเอกอัครราชทูตฟินแลนด์ประจำประเทศไทยว่าในฤดูกาลเก็บผลไม้ป่าปี 2551 มีบริษัทได้รับการจัดสรรโควตาจำนวน 5 บริษัท ได้แก่ บริษัท Berex Oy จำนวน 350 คน บริษัท Kasvishoivi Oy จำนวน 150 คน บริษัท Kiantama Oy จำนวน 400 คน บริษัท Korvatunturin Marja Oy จำนวน 500 คน บริษัท Lapin Liha Oy จำนวน 500 คน รวมทั้งสิ้น 1,900 คน

ขั้นตอนที่ 2 บริษัทดังกล่าวจะมีหนังสือเชิญให้คนหางานไทยไปเก็บผลไม้ป่าในประเทศฟินแลนด์ พร้อมแจ้งแต่งตั้งผู้ประสานงานในประเทศไทย โดยแจ้งมายังกรมการจัดหางานเพื่อดำเนินการประชาสัมพันธ์ให้ผู้ที่สนใจไปลงทะเบียนเพื่อแจ้งความประสงค์ไปเก็บผลไม้ป่าที่ประเทศฟินแลนด์ ซึ่งบริษัทจะกำหนดคุณสมบัติของคนหางาน ค่าใช้จ่ายและสถานที่จะรับลงทะเบียน

ขั้นตอนที่ 3 เมื่อสิ้นสุดการลงทะเบียนแล้ว สำนักงานจัดหางานจังหวัดจะรวบรวมรายชื่อแจ้งจำนวนผู้ลงทะเบียนให้กรมการจัดหางานทราบ เพื่อกรมฯ จะได้แจ้งไปยังบริษัทแต่ละบริษัทในประเทศฟินแลนด์เพื่อให้คัดเลือกคนหางานตามรายชื่อดังกล่าว

ขั้นตอนที่ 4 บริษัทในประเทศฟินแลนด์จะเป็นผู้คัดเลือกและส่งรายชื่อผู้ผ่านการคัดเลือกแจ้งกลับมายังกรมการจัดหางานเพื่อให้แจ้งรายชื่อไปยังสถานเอกอัครราชทูตฟินแลนด์ประจำประเทศไทยเพื่อดำเนินการออกวีซ่าให้กับคนหางาน ขั้นตอนที่ 5 ผู้ประสานงานในประเทศไทยจะนำคนหางานที่ผ่านการคัดเลือกไปแจ้งการเดินทางด้วยตนเอง ณ สำนักงานจัดหางานจังหวัดที่คนหางานได้ลงทะเบียนไว้

ทั้งนี้นายมนูญ ปุญญกริยากร อธิบดีกรมการจัดหางาน เผยว่า หลังจากที่ได้มีโอกาสเดินทางไปตรวจเยี่ยมแรงงานไทยที่เดินทางไปเก็บผลไม้ป่าที่ประเทศฟินแลนด์นั้น พบว่า คนไทยประสบปัญหาเกี่ยวกับสภาพอากาศหนาว ไม่คุ้นเคยกับเครื่องมือที่ใช้เก็บผลไม้ ไม่รู้เส้นทางและไม่รู้ว่า บริเวณใดของป่าที่มีผลไม้มาก

เมื่อปีที่แล้วมีคนงานไทยเดินทางไปเก็บผลไม้ป่าเพิ่มมากขึ้นเป็น 3 เท่า จึงทำให้เก็บผลไม้ได้น้อยและมีรายได้ลดลงจากปีที่ผ่านมา

ที่มา:

Food Companies Deny Slavery Claims (www.sikunews.com,18-09-2008)

รัฐแจงส่งแรงงานไปฟินแลนด์ (หนังสือพิมพ์บ้านเมือง, 21-05-2008)

Thai berry pickers in Finnish Lapland (www.sikunews.com, 02-08-2006)