คิดจากมุมมองของพุทธศาสนา “การยึดมั่น” (อุปาทาน) ไม่ว่าจะยึดมั่นในสิ่งใดย่อมก่อให้เกิดความทุกข์ไม่มากก็น้อยตามความเข้มข้นของความยึดมั่น หรือตามการใช้ความยึดมั่นนั้นๆ เป็นเงื่อนไขในการปฏิบัติที่ส่งผลกระทบต่อคนอื่นๆและสังคมมากหรือน้อย

 

แม้แต่การยึดมั่นในสิ่งที่เรียกกันว่า “ความดี” ก็อาจก่อความทุกข์ได้ เช่น บางคนยึดมั่นใน “บุญ” ขายทรัพย์สินบริจาคทำบุญกับวัดจนไม่เหลือเงินส่งเสียให้ลูกเรียน บางคนยึดมั่นว่าคำสอนของศาสนาที่ตนนับถือเป็นสัจธรรมสมบูรณ์ เมื่อถูกใครตั้งคำถามหรือโต้แย้งคำสอนนั้นก็โมโห ไม่เปิดใจรับฟังความคิดเห็นหรือเหตุผลที่ต่างออกไป

 

ในประวัติศาสตร์ สงครามศาสนาเกิดขึ้นหลายครั้ง มีคนตายเป็นสิบๆล้านคนก็เพราะความยึดมั่นในศาสนาหรือพระเจ้าของตนเองว่าดีกว่าเหนือกว่า หรือยึดมั่นว่าฝ่ายตนเป็นฝ่ายที่อยู่ข้างความถูกต้องที่มีหน้าที่ต้องขจัดฝ่ายที่ไม่ถูกต้องให้สิ้นซากไปนั่นเอง

 

 

แต่กระนั้นก็ตาม ดูเหมือนเราจะไม่เรียนรู้จากประวัติศาสตร์เท่าที่ควร หรือไม่มีการนำประวัติศาสตร์มาเป็น “บทเรียน” ให้เกิดปัญญาที่ทำให้เราข้ามพ้นไปจากการใช้ความยึดมั่นในสิ่งที่เรียกว่า “ความดี” เป็นเงื่อนไขของความขัดแย้งแตกแยกและความรุนแรงในสังคม

 

เช่น อุดมการณ์ชาติ ศาสน์ กษัตริย์ เราถือกันว่าเป็นอุดมการณ์ที่ดีงามที่คนไทยทุกคนพึงยึดถือเป็นหลักในการสร้างสามัคคี หรือความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันของคนในชาติ และความมั่นคงแห่งรัฐ แต่เมื่อมีการใช้อุดมการณ์ดังกล่าวนี้ในการต่อสู้ทางการเมืองเรามักใช้กันด้วย “อุปาทาน”

 

ดังที่แสดงอุปาทานผูกขาดความรักชาติ ศาสน์ กษัตริย์ และกล่าวหาศัตรูทางการเมืองของฝ่ายตนว่าเป็นฝ่ายที่มุ่งทำลายชาติ ศาสน์ กษัตริย์ ผลที่ตามมาก็คือความขัดแย้งแตกแยกของผู้คนในสังคมจนนำไปสู่การนองเลือดครั้งแล้วครั้งเล่า นับแต่ 14 ตุลา 16, 6 ตุลา 19 กระทั่ง 7 ตุลา 51 และสงกรานต์เลือด 52

 

นอกจากนี้แต่ละฝ่ายยังอ้าง “อุดมการณ์ประชาธิปไตย” ในขณะที่ฝ่ายหนึ่งทำตัวเป็นแนวร่วมรัฐประหาร และอีกฝ่ายสมัครใจเป็นเครื่องมือ, สมยอม หรือพร้อมจะเป็นแนวร่วมการต่อสู้ทางการเมืองเพื่อผลประโยชน์ของ “ตัวบุคคล”

 

 

เช่น ทักษิณก็เติบโตทางธุรกิจโดยใช้เส้นสายของอำมาตย์ในยุค รสช. เมื่อมีอำนาจทางการเมืองก็มีการวางเครือข่ายอำนาจของตนเองทั้งในกองทัพ ตำรวจ ผู้ว่าฯ และอื่นๆ แทรกแซงสื่อ แทรกแซงองค์กรอิสระเพื่อรักษาอำนาจและผลประโยชน์ตนกับพรรคพวกอย่างที่ระบอบอมาตยาธิปไตยเคยทำมา

 

และฝ่ายที่โจมตี “ระบอบทักษิณ” ก็ได้ทำอย่างที่ทักษิณทำ เช่นการสนับสนุน “รัฐบาลอำมาตย์-อภิสิทธิ์” ซึ่งต่อมาก็แทรกแซงสื่อ (องค์กรอิสระ?) และพยายามวางเครือข่ายอำนาจของฝ่ายตนในการแต่งตั้ง ผบ.ตร. และอื่นๆในขณะนี้

 

สรุปแล้ว ที่แต่ละฝ่ายต่างสร้าง “อุปาทานร่วม” ว่าฝ่ายตนดี ถูกยึด “อุดมการณ์ประชาธิปไตยที่แท้จริง” และมีภารกิจต้องล้มอีกฝ่ายให้ได้ ทำให้แต่ละฝ่ายมุ่งเอาชนะคะคานจนลืมมองตนเองอย่างตรงไปตรงมา มองไม่เห็นพฤติกรรมที่เป็นจริงของตนเองที่มีปัญหาเหมือนๆกัน และไม่อาจให้คำตอบต่อการเปลี่ยนแปลงสังคมให้เป็นประชาธิปไตยมากขึ้นเช่นกัน

 

ที่สำคัญ ดูเหมือนแต่ละฝ่ายกำลังเร่งสังคมให้ก้าวไปสู่จุดวิกฤตความรุนแรงที่เกินคาดเดา และไม่มีคำตอบว่าหลังวิกฤต สังคมจะดีขึ้นอย่างไรนอกจากการเปลี่ยนขั้วอำนาจทางการเมือง

 

 

 การเลือกตั้งใหม่อาจไม่ใช่คำตอบที่ดีที่สุดสำหรับแก้ปัญหาความขัดแย้ง แต่เป็นวิธีการหนึ่งที่จะทำให้ “อุปาทานร่วม” ลดดีกรีลง และเป็นโอกาสที่สังคมจะเรียกร้องให้ขั้วการเมืองแต่ละฝ่ายเสนอนโยบายที่เป็น “อุดมการณ์ร่วม” แข่งกัน เพื่อให้สภาพสังคมการเมืองโดยรวมคลี่คลายไปในทางที่ดีขึ้นกว่าที่เป็นอยู่