สุชาติ เศรษฐมาลินี : ความรุนแรงกับมายาการณ์แห่งอัตลักษณ์

ประชาไททำหน้าที่เป็นเวที เนื้อหาและท่าที ความคิดเห็นของผู้เขียน อาจไม่จำเป็นต้องเหมือนกองบรรณาธิการ

“อัตลักษณ์” (identity) เป็นคำยอดฮิตคำหนึ่งทางสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ส่วนหนึ่งเนื่องมาจากขบวนการเคลื่อนไหวและเติบโตขึ้นของกลุ่มคนต่างๆ ทั่วโลก ที่ถูกกดขี่และไม่ได้รับความยุติธรรมทางสังคม ไม่ว่าจะเป็นกลุ่มผู้หญิง ผู้ใช้แรงงาน ผู้อพยพ คนผิวสี คนเพศที่สาม กลุ่มชนศาสนิกต่างๆ หรือชนพื้นเมือง เป็นต้น ที่ลุกขึ้นมาประกาศตัวตนและเรียกร้องสิทธิ์และพื้นที่ให้กับตัวเองได้มีที่ยืนในสังคม

“อัตลักษณ์” เป็นคำที่ถูกประดิษฐ์ขึ้นใหม่ในแวดวงวิชาการไทยเพื่อทดแทนคำเดิมที่ใช้กันมานานคือคำว่า “เอกลักษณ์” ที่หมดพลังในการอธิบายความเป็นตัวตนของผู้คน เพราะไม่ว่าสังคมใดก็ตาม ไม่มีใครที่จะนิยามตนเองหรือถูกนิยามจากคนอื่นด้วยลักษณะที่เป็น “เอกะ” หรือ เพียงหนึ่งเดียวเท่านั้น ก็คงเหลือแต่กระทรวงวัฒนธรรมไทยเท่านั้นที่พยายามจะยัดเยียดให้ผู้คนในสังคมไทยมีลักษณะที่คับแคบเพียงหนึ่งเดียวคือ “เอกลักษณ์ความเป็นไทย” เพราะในความเป็นจริงคนไทยทุกคนคงมีลักษณะหลายอย่างที่นอกเหนือจากความเป็นไทยในขณะเดียวกัน เช่น เป็นคนเมืองเหนือ เป็นคนชนเผ่านั้นเผ่านี้ที่มีวัฒนธรรมของตนเอง เป็นคนมุสลิมหรือศาสนิกอื่นๆ ที่มีความเชื่อและการปฏิบัติของตนเอง เป็นคนเอเชีย และเป็นอะไรต่ออะไรได้อีกมากมายขึ้นอยู่ว่าเราจะหยิบลักษณะเหล่านั้นมาใช้กับใคร เมื่อไหร่ และอย่างไร ดังนั้น การยัดเยียด “อัตลักษณ์” ให้เหลือเพียง “เอกลักษณ์” นอกจากจะไม่เคยสอดคล้องกับชีวิตจริงของผู้คนแล้ว ประสบการณ์ในที่ต่างๆ ของโลกยังสอนว่า การไม่ยอมรับและเคารพในความหลากหลายของ “อัตลักษณ์” ยังได้นำซึ่งความขัดแย้งและความรุนแรงอยู่เสมอดังเช่น สงครามฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ สงครามระหว่างศาสนาหรือภายในศาสนาเดียวกันที่นับถือต่างนิกาย เป็นต้น  ทั้งนี้เนื่องจาก ในนามของ “อัตลักษณ์” ได้มีการวาดภาพความชั่วร้าย ความน่าเกลียดน่ากลัวให้กับผู้อื่นที่ต่างไปจากพวกของตัวเอง และกลายเป็นใบอนุญาตให้เข่นฆ่าผู้คนได้อย่างมากมายโดยไม่มีความรู้สึกรู้สา      

อมาตยา เซน นักเศรษฐศาสตร์รางวัลโนเบลสาขาเศรษฐศาสตร์สวัสดิการสังคม ปี 1998 ได้ให้ข้อคิดเกี่ยวกับเรื่อง “อัตลักษณ์และความรุนแรง” อันเป็นชื่อหนังสือที่มีชื่อเสียงของท่านไว้ว่า “มันเป็นความโหดร้าย ฉ้อฉล และโง่เขลาเป็นอย่างยิ่งกับการลดทอนอัตลักษณ์พวกเราให้เหลือเพียงหนึ่งเดียว” เซน ได้ยกตัวอย่าง คนงานชาวฮูตูในเมืองหลวงคิกาลีของประเทศราวันดา ที่ถูกผู้ปกครองผลักไสให้พวกเขามองว่าตนเองคือ ชาวฮูตูเพียงเท่านั้น และสนับสนับสนุนให้พวกเขาลงมือเข่นฆ่าชาวตุสซี ในขณะที่ ความเป็นจริง พวกเขาไม่ได้เป็นเพียงชาวฮูตู แต่ยังป็นชาวคิกาลี ชาวราวันดา ชาวอัฟริกัน ผู้ใช้แรงงาน และยังเป็นมนุษย์คนหนึ่งเหมือนมนุษย์คนอื่นๆ ทั่วโลก

ความขัดแย้งในสังคมไทยปัจจุบัน อันเนื่องมากจากการชุมนุมของคนเสื้อแดงเพื่อเรียกร้องให้นายอภิสิทธิ์ เวชชาชีวะ ยุบสภานั้น กำลังก้าวมาถึงจุดการเมืองแห่งอัตลักษณ์ที่กำลังอยู่ในสภาวะการณ์ที่ล่อแหลม และสุ่มเสี่ยงนำพาสังคมไทยไปสู่การฆ่าฟันทำลายล้างชีวิตผู้คนอย่างมากมาย ทั้งนี้เนื่องจากประดิษฐ์กรรมล่าสุดของศูนย์อำนวยการแก้ไขสถานการณ์ฉุกเฉิน (ศอฉ) ที่ออกมากล่าวหาคนเสื้อแดงว่าเป็น “ผู้ก่อการร้าย” ก็ดี หรือ”คนล้มเจ้า” ก็ดี ล้วนคือ การผลักไส กดทับ และลดทอน อัตลักษณ์ของคนเสื้อแดงเหลือเพียง “เอกลักษณ์” ที่คับแคบว่าเป็น “ปีศาจชั่วร้ายคิดล้มล้างสถาบัน” ในขณะที่ คนเสื้อแดงยังเป็นคนเหนือ คนอีสาน คนกรุงเทพฯ คนพุทธ คนคริสต์ คนมุสลิม คน ไทย และที่เหนือสิ่งอื่นใดคือ มีความเป็น “คน” เหมือนกับ คนเสื้อเหลือง ตำรวจ ทหาร หรือคนที่แอบอ้างความจงรักภักดี

รัฐบาลต้องหยุดยัดเยียด “เอกลักษณ์” การก่อการร้ายและล้มล้างเจ้าได้แล้วหากไม่อยากเห็นเมืองไทยจะกลายเป็นประเทศราวันดาแห่งเอเชีย การเรียกร้องของคนเสื้อแดงให้รัฐบาลยุบสภาภายใต้รัฐธรรมนูญที่รองรับอำนาจอย่างแข็งขันของสถาบันฯ จึงไม่เป็นเหตุเป็นผลที่จะบอกว่าคนเสื้อแดงที่มาชุมนุมต้องการล้มล้างเจ้า ข้อกล่าวหาดังกล่าวจึงไม่ใช่อื่นใดนอกจาก เป็นไปตามคำกล่าวดังที่ อมาตยา เซน ได้กล่าวไว้ข้างต้นว่า “มันเป็นความโหดร้าย ฉ้อฉล และโง่เขลาเป็นอย่างยิ่งกับการลดทอนอัตลักษณ์พวกเราให้เหลือเพียงหนึ่งเดียว”  ไม่ว่าคนเสื้อแดงหรือเจ้าหน้าที่ ไม่สมควรตายจากการต่อสู้เรียกร้องทางการเมืองตามวิถีทางประชาธิปไตย และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง จากการถูกยัดเยียดให้เป็นปีศาจและคนอื่นในบ้านตัวเอง

สุดท้ายขอฝากข้อคิดจากคัมภีร์อัล-กุรอ่าน ที่ศาสนาอิสลามสอนไว้ว่า “แท้จริง หากผู้ใดฆ่าชีวิตหนึ่งเท่ากับเขาได้ฆ่าชีวิตมนุษย์ทั้งโลก และหากผู้ใดรักษาชีวิตมนุษย์ แม้เพียงคนเดียว ก็เท่ากับเขาได้รักษาชีวิตมนุษย์ทั้งโลก” (5: 32)

 

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
ข่าวรอบวัน
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท