ตัวแทนสองทุนอาเซียน หนึ่งคือตัวแทนจากญี่ปุ่น ในฐานะนักลงทุนสำคัญในพื้นที่อาเซียน โดยมองพื้นที่สมาเหลี่ยมเศรษฐกิจ อินโดฯ มาเลย์ ไทย หรือ IMT–GT เป็นตลาดใหญ่ ในขณะที่ตัวแทนของธนาคารเพื่อการพัฒนาแห่งเอเชีย หรือ ADB ในฐานะแหล่งทุนสำคัญในการพัฒนาเศรษฐกิจอาเซียน โดยเฉพาะ 10 โครงการที่เกิดจากโรดแมป IMT–GT ที่จะพลิกโฉมหน้าอาเซียนไปอีกระดับหนึ่ง

 

 

 

ในการประชุมเมื่อปี 2552 ที่รัฐมะละกา ประเทศมาเลเซีย เป็นครั้งแรก ที่ทางเจ้าหน้าที่อาวุโส IMT–GT เชิญประเทศญี่ปุ่นเข้าร่วม

 

ก่อนหน้านี้ญี่ปุ่นรู้จักแต่สามเหลี่ยมเศรษฐกิจที่เล็กกว่านี้คือ สามเหลี่ยมเศรษฐกิจบาตัม ซึ่งเป็นความร่วมมือสามประเทศระหว่างรัฐยะโฮร์ ประเทศมาเลเซีย สิงคโปร์ และจังหวัดเรียว ประเทศอินโดนีเซีย

 

เมื่อมองถึงสามเหลี่ยมที่ใหญ่กว่า IMT–GT พบว่ามีความสำคัญมาก มีศักยภาพความเป็นไปได้ที่จะขยายตัวออกไปอีก จุดเด่นของ IMT–GT คือ แรงงานราคายังถูก ทั้งประเทศไทยและอินโดนีเซียมีปริมาณแรงงานมากพอ จุดนี้จะส่งผลให้การพัฒนาเศรษฐกิจทำได้ดีขึ้น 

 

ขณะเดียวกันพื้นที่ IMT–GT มีช่องแคบสำคัญของโลกพาดผ่านถึง 2 ใน 3 ช่องแคบ คือช่องแคบมะละกากับช่องแคบลอมบอก มีปริมาณทรัพยากรมากและหลากหลาย มีประชากรผู้บริโภคจำนวนมหาศาล ถือเป็นตลาดใหญ่ของโลกอีกแห่งหนึ่ง

 

ปัจจัยทั้ง 4 อย่างนี้ คือ แรงงาน ช่องแคบ ทรัพยากรและตลาด ทำให้ IMT–GT มีความสำคัญ ถ้าญี่ปุ่นไม่เข้ามาตรงนี้ ก็เหมือนกับตัดโอกาสตัวเอง

 

ปัจจุบันบทบาทของรัฐบาลมีน้อยลง สิ่งที่จะต้องคิดก็คือ เราจะทำอย่างไรที่จะให้การติดต่อระหว่างภาคเอกชนกับภาคเอกชน ระหว่างคนต่อคนทำได้ง่ายขึ้น สิ่งที่เราต้องให้ความสำคัญมากขึ้นก็คือ รัฐบาลท้องถิ่นที่ต่อไปจะเข้ามามีบทบาทมากขึ้น และเห็นความสำคัญของความร่วมมือระหว่างภาคเอกชนกับภาคเอกชน โดยรัฐบาลไม่ต้องเข้ามาวางแผนให้ทั้งหมด

 

ตัวอย่างองค์กรที่เข้ามาร่วม อย่างธนาคารพัฒนาเอเชีย หรือ ADB ที่เข้ามาให้เงินทุนสนับสนุนการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานให้กับทั้ง 3 ประเทศ และสถาบันวิจัยของอาเซียน หรือ ERIA ที่เข้ามาสนับสนุนการศึกษาวิจัย หรืองานวิชาการ ขณะเดียวกันทาง IMT–GT ก็มาบอกญี่ปุ่นว่า IMT–GT ทำอะไรไปบ้าง อะไรควรปรับปรุง การที่ IMT–GT ออกมาร่วมมือกับองค์กรนานาชาติอย่างนี้เป็นเรื่องสำคัญ

 

ตอนนี้มีตัวละครหลายตัว มีรัฐบาลท้องถิ่น มี ERIA มีภาคเอกชน ประเด็นสำคัญคือ ทำอย่างไรให้คนจากองค์กรเหล่านี้มาคิดร่วมกัน แทนที่ต่างคนต่างคิด เพื่อจะได้คิดไปในทิศทางทางเดียวกัน เช่น ให้เกษตรกรไทยกับเกษตรกรญี่ปุ่นได้ร่วมกันคิด

 

การทำให้ประชาชนติดต่อกับประชาชนได้นั้น สิ่งที่เราเน้นคือการสนับสนุนหรือให้เงิน แต่ไม่สามารถที่จะไปบังคับได้ว่าเกษตรกรไทยต้องไปคุยกับเกษตรกรญี่ปุ่น ตรงนี้เราช่วยประสานได้

 

อย่างอุตสาหกรรมรถยนต์ แทบจะไม่มีการผลิตในประเทศญี่ปุ่นแล้ว การลงทุนในอาเซียนถือเป็นกลยุทธ์สำคัญอย่างหนึ่งของญี่ปุ่น เพราะสามารถลดต้นทุนการผลิตได้

 

อย่างที่บอกว่าประเทศในอาเซียนมีศักยภาพสูงขึ้น ประชาชนก็มีการศึกษาที่ดีขึ้นด้วย

 

ตอนนี้ในแต่ละประเทศ มีมาตรการต่างๆ อยู่เยอะในการป้องกันแก้ไข เช่น มาตรการทางด้านภาษี ที่มีการจ่ายภาษีให้กับท้องถิ่น เป็นต้น

 

ญี่ปุ่นถือเป็นเรื่องสำคัญมาก เป็นส่วนหนึ่งที่เราต้องนำมาคิด เพราะสถานการณ์ปัจจุบันเปลี่ยนแปลงไปแล้ว อย่างจีนปัจจุบันค่าแรงก็ไม่ได้ถูกแล้ว มาเลเซียก็เช่นกัน ประเทศไทยค่าแรงก็กำลังพุ่งสูงขึ้น แต่ยังอยู่ในระดับที่นักลงทุนพอรับได้

 

ส่วนปัญหาสิ่งแวดล้อมก็เป็นเรื่องสำคัญที่ต้องนำมาคิด ผู้ประกอบการต้องนำไปเปรียบเทียบดูว่า อะไรที่ส่งผลให้ตัดสินใจเข้ามาลงทุน หรือจะไม่เข้ามาลงทุน

 

 

 

 

 

 

เนื่องจากโรแมปเป็นปี 2007 – 2011 ยังเหลือเวลาอีก 1 ปี ที่ประชุม IMT –GT เมื่อปีที่แล้ว จึงได้ขอให้ ADB ทบทวนก่อนจะหมดเวลาว่า มีอะไรบ้างที่ทำไปแล้ว อะไรบ้างที่ยังไม่ได้ทำ มีอะไรที่ต้องแก้ไข

 

ตอนแรกที่ทบทวน ADB ถามตัวเองว่า ยุทธศาสตร์ที่มีอยู่ในโรดแมปถูกต้องหรือไม่ จึงมาพิจารณากลยุทธ์ที่วางไว้ในโรดแมป ก็พบว่าถูกต้องแล้ว แต่ประเด็นคือ จะใช้สอยมันอย่างไร

 

จากการวิเคราะห์พบว่า ยุทธศาสตร์ต่างๆ ที่มีอยู่ ทั้งโครงสร้างพื้นฐาน พลังงาน การลงทุน ทรัพยากรธรรมชาติ มันไปถูกทางแล้ว เพียงแต่จะทำอย่างไรให้กลยุทธ์นี้ไปสู่ภาคปฏิบัติได้

 

ปัญหามีอยู่ว่า โปรแกรมที่มีอยู่ในโรดแมปกว้างไป ทำให้กลยุทธ์ที่มีอยู่สามารถเดินต่อไปได้ สามารถนำไปปฏิบัติจริงได้ 

 

อีกปัญหาคือ มีโปรแกรมเยอะไป และโครงการที่อยู่ในโปรแกรมก็เยอะไปเช่นกัน บางอย่างไม่ใช่โครงการด้วยซ้ำ แต่เป็นแค่การศึกษา เราจึงแนะนำให้เหลือ 12 โปรแกรม แต่ละโปรแกรมก็ให้มีโครงการน้อยลง แล้วให้มันโฟกัสมากขึ้น เพื่อให้ยุทธศาสตร์ที่วางไว้ประสบผลสำเร็จได้ง่ายขึ้น

 

จาก 37 โครงการ มาเป็น 12 โปรแกรม สุดท้ายเหลือ 10 โครงการ เรียกว่า โครงการเร่งด่วนเพื่อเสริมสร้างความเชื่อมโยงในอนุภูมิภาค (Priority Connectivity Projects: PCPs)

 

ในตอนประชุม ผู้นำประเทศ IMT – GT ปี 2009 ได้บอกให้ ADB โฟกัสโครงการเร่งด่วนเพื่อเสริมสร้างความเชื่อมโยงในอนุภูมิภาค (PCPs) ไปที่โครงสร้างพื้นฐานและซอร์ฟแวร์

 

ADB ก็เลยสรุปว่า ต้องโฟกัสไปอย่างนั้น แล้วก็ไปคุยกับ 3 ประเทศอีกครั้งว่า การที่จะทำให้การค้าและการลงทุนประสบความสำเร็จนั้น คุณต้องมีโครงการอะไรบ้าง

 

10 โครงการPCPs ดังกล่าว ได้มาจากกระบวนการตรงนี้และจากการสำรวจว่า โครงการอะไรบ้างที่จะทำให้ความร่วมมือด้านการค้าการลงทุนประสบความสำเร็จ ทั้ง 10 โครงการ แบ่งเป็นของอินโดนีเซีย 6 โครงการ มาเลเซีย 2 โครงการ และไทย 2 โครงการ ถามว่าจะประสบความสำเร็จหรือไม่ ก็ใช่ แต่ก็ยังมีอีกหลายเรื่องที่ต้องทำ 

 

ไม่ใช่มาเลเซียและไทยมีโครงการน้อย แต่เนื่องจากอยากเห็นโครงการที่เฉพาะเจาะจงแต่แน่ใจว่าต้องประสบความสำเร็จ อีกอย่างความพร้อมด้านโครงการสร้างพื้นฐานในอินโดนีเซีย ไม่เท่ากับมาเลเซียและไทย

 

นั่นเป็นโครงการระดับจังหวัด แต่ 10 โครงการPCPs เป็นโครงการที่ 3 ประเทศบอก ADB ว่า เป็นโครงการเร่งด่วนที่อยากให้ประสบความสำเร็จ และ ADB เองก็อยากทำ

 

โครงการเร่งด่วนของ ADB หมายถึง โครงการที่สามารถมองเห็นความสำเร็จได้ในอีก 12 เดือนข้างหน้า ส่วนโครงการก่อสร้างสะพานข้ามช่องแคบมะละกานั้น ยังอีกนาน

 

ขั้นต่อไปหลังจากนี้คือ มาดูว่าโครงการไหนใน 10 โครงการนั้น จะสร้างก่อนสร้างหลัง ตอนนี้ยังไม่ได้คิด 

 

ปีหน้า เพราะต้องผ่านความเห็นชอบของที่ประชุมสุดยอดผู้นำ IMT – GT ที่จะประชุมร่วมควบคู่กับการประชุมสุดยอดผู้นำอาเซียนที่ประเทศเวียดนามปลายปีนี้ก่อน เมื่อผ่านความเห็นชอบแล้ว ADB ก็จะไปคุยกับผู้นำประเทศเหล่านั้นว่า โครงการไหนควรจะมาก่อนมาหลัง ซึ่งจะต้องมาพิจารณาร่วมกัน ในปีหน้าก็ควรจะรู้แล้วโครงการไหนมาก่อนมาหลัง

 

ตามหลักแล้วก็ควรจะทำให้การค้าการลงทุนระหว่างไทยกับมาเลเซียเพิ่มขึ้น มีการจ้างงานเพิ่มขึ้น รายได้เพิ่มขึ้น แล้วก็จะทำให้คุณภาพชีวิตของคนทั้งสองประเทศเพิ่มขึ้นด้วย แล้วก็ต้องดูในเรื่องการศุลกากรด้วย ไม่ใช่โครงสร้างพื้นฐานดีแล้ว แต่ระบบศุลกากรยังไม่ดี ก็ไม่ทำให้ประสบความสำเร็จมากด้วย

 

ไม่ใช่แค่ ADB เท่านั้น แต่ละประเทศก็ต้องเอาประเด็นเหล่านี้มาไว้ในการพิจารณาด้วย ถ้าเป็นโครงการที่ ADB สนับสนุน ก็ต้องมีมาตรฐานตามที่ ADB กำหนดไว้อยู่แล้ว และประเทศเหล่านี้ก็รู้อยู่แล้วว่า ถ้า ADB เลือกโครงการเหล่านี้ขึ้นมา ADB ต้องคำนึงถึงประเด็นพวกนี้อยู่แล้ว และเชื่อว่าประเทศไทยเองที่เลือกโครงการนี้ขึ้นมา ก็คงรู้ว่าต้องคำนึงเรื่องพวกนี้ด้วยเช่นกัน

 

โครงการพวกนี้ควรใช้เวลาที่เหมาะสมพอสมควรในการเตรียมโครงการ แล้วก็ต้องถามประชาชนที่อยู่รอบๆ โครงการด้วยว่า จะมีระบบอะไรในการป้องกันผลกระทบที่จะเกิดขึ้นหรือไม่ ต้องถามประชาชน เพราะเดี๋ยวนี้ประชาชนเป็นตัวละควรที่สำคัญ

 

100% ของโครงการที่ ADB สนับสนุนต้องแน่ใจว่า ต้องมีการเปิดเผย ต้องเป็นโครงการสร้างความเติบโตทางเศรษฐกิจ เกิดการจ้างงาน และเป็นโครงการที่ทำลายสิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด

 

ADB มองเอ็นจีโอเป็นหุ้นส่วนในการทำงาน ทุกครั้งก็จะให้เอ็นจีโอแสดงความเห็นเข้ามา ไม่ได้มองเอ็นจีโอเป็นศัตรู

 

เนื่องจากครั้งนี้ เป็นครั้งแรกที่มีโครงการถึง 10 โครงการที่ ADB ศึกษาให้กับ IMT – GT ทาง ADB ก็ต้องแน่ใจว่า ไม่ไปทำลายชื่อเสียงของ IMT – GT และแน่ใจว่าเป็นโครงการที่ทำให้เกิดผลในทางลบน้อยที่สุด 

 

อย่างที่กล่าวไว้ตั้งแต่ตอนแรกว่า ครั้งนี้เป็นการจัดชุดโครงการครั้งแรกของ IMT – GT คิดว่ารัฐบาลของทั้ง 3 ประเทศต้องให้ความสำคัญกับปัญหาการคอร์รัปชั่นเป็นอันดับหนึ่ง ในเรื่องการจัดซื้อจัดจ้างจะทำในระดับนานาชาติ จะไม่ทำเหมือนที่ทำกันอยู่ เช่น บอกชื่อบริษัทนี้มาแล้วจ้างเลย แต่จะเปิดอย่างเสรี

 

จะมีไกด์ไลน์ (แนวปฏิบัติ) ของ ADB แม้จะเป็นโครงการที่ ADB ไม่ได้ให้เงินกู้ในโครงการนั้นก็ตาม หรือเป็นโครงการที่รัฐบาลไทยได้จัดจ้างเองมาแล้วก็ตาม แต่สุดท้ายก็ต้องมาพบ ADB อยู่ดี ตามไกด์ไลน์ที่ ADB มีอยู่

 

อีกอย่างหนึ่ง ADB มี แอนตี้ คอร์รัปชั่น แอคชั่น แพลน หรือ แผนปฏิบัติการป้องกันการทุจริต ที่มีมาตรการเฉพาะสำหรับการดำเนินโครงการ เพื่อให้เกิดการคอร์รัปชั่นน้อยที่สุด 

 

ซาบซึ้งในคำชม ตลอด 12 เดือนที่ผ่าน ADB ทำอะไรไปพอสมควรแล้ว ADB เป็นธนาคารที่ให้กู้ในการพัฒนา ก็อยากจะมั่นใจว่า โครงการที่เกิดขึ้นมานั้น เกิดประโยชน์สูงสุดจริงๆ

 

ถึงแม้จะมีโครงการเกิดขึ้น แต่ก็อย่าเอาแต่จำนวนเป็นตัวตั้ง เพราะแม้จำนวนน้อยแต้ถ้ามั่นใจว่าเกิดขึ้นจริง มันก็ย่อมดีกว่ามีหลายๆ โครงการ แต่ไม่สำเร็จสักที