เทศกาลสำคัญเทศกาลหนึ่งที่กำลังจะมาถึงในอีกไม่กี่วันข้างหน้านั้นก็คือ “เทศกาลลอยกระทง” ที่กำลังจะจัดขึ้นในวันลอยกระทงในวันที่ 17 พฤศจิกายน พ.ศ. 2556 หลายหน่วยงานไม่ว่าจะเป็นภาครัฐ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น ภาคเอกชน และประชาชนโดยทั่วไปต่างก็พยายามวางแผนและจัดเตรียมเฉลิมฉลองเทศกาลลอยกระทง ที่ไม่เพียงจะเป็นการสืบสานประเพณีอันดีงามที่สืบทอดมาจากรุ่นสู่รุ่น แต่ทว่าการร่วมเทศกาลดังกล่าวอาจเป็นการสร้างรายได้ให้กับผู้จัดจำหน่าย ผู้ค้าส่ง และผู้ค้าปลีกสินค้ามากมายหลายประเภท ไม่ว่าจะเป็นกระทงที่ทำขึ้นจากธรรมชาติ กระทงที่ผลิตจากโฟม ดอกไม้สด ธูป เทียน และอุปกรณ์ตกแต่งกระทงอื่นๆ นอกจากนี้ ยังมีอุปกรณ์ที่สำคัญอย่างหนึ่งที่ช่วยสร้างสีสันให้กับเทศกาลลอยกระทงในทุกๆปี ตั้งแต่อดีตจนมาถึงปัจจุบันนั้นก็คือ “ดอกไม้ไฟ” (Fireworks)

การนำดอกไม้ไฟมาสร้างสีสันและความสนุกให้กับผู้เข้าร่วมงานเทศกาลเฉลิมฉลองต่างๆ ไม่ได้มีเฉพาะในประเทศไทยเท่านั้น หากแต่ประเทศอังกฤษมีมีเทศกาลที่สำคัญที่ผู้จัดงานหรือประชาชนที่เข้าร่วมงาน ได้นำดอกไม้ไฟมากประกอบกิจกรรมที่สร้างความสนุกสนาน เทศกาลหนึ่งที่ประเทศอังกฤษได้มีการนำดอกไม้ไฟมาสร้างความสนุนสนานให้กับผู้ชมหรือผู้ที่เข้าร่วมงาน นั้นก็คือ “เทศกาลก่อกองไฟและดอกไม้ไฟ” (Bonfire and Fireworks Event) ซึ่งเทศกาลนี้ประกอบด้วยการละเล่นมากมายหลายอย่างด้วยกัน ไม่ว่าจะเป็นการแสดงดอกไม้ไฟให้กับเด็กๆ ดู การแสดงดอกไม้ไฟชุดเล็กไปจนถึงชุดใหญ่ให้ประชาชนทั่วไปได้ชม และการละเล่นอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์หรือประเพณีของอังกฤษที่มีดอกไม้ไฟหรือวัตถุระเบิดอื่นๆ เข้าไปเกี่ยวข้อง ตัวอย่างเช่น การแสดงจำลอง “เหตุการณ์กาย ฟอกส์ไนท์” (Guy Fawkes Night) ที่แสดงเกี่ยวกับความพยายามในแผนระเบิดรัฐสภาอังกฤษ (Gunpowder Plot) ในวันที่ 5 พฤศจิกายน 1605 ของกาย ฟอกส์ เพื่อลอบปลงพระชนม์แผนลอบปลงพระชนม์พระเจ้าเจมส์ที่ 1 หากแต่แผนดังกล่าวไม่สำเร็จและทำให้กาย ฟอกส์ถูกประหารชีวิตในเวลาต่อมา ด้วยเหตุนี้เองในประเทศอังกฤษจึงมีการเฉลิมฉลองเทศกาลก่อกองไฟและดอกไม้ไฟ เพื่อระลึกถึงและจำลองเหตุการณ์ที่กาย ฟอกส์พยายามจะระเบิดรัฐสภาอังกฤษในอดีตในทุกวันที่ 5 พฤศจิกายนของทุกๆปี

ด้วยเหตุนี้เองดอกไม้ไฟ พลุ ประทัดและวัตถุระเบิดอื่นๆ เพื่อใช้ละเล่นในเทศกาลก่อกองไฟและดอกไม้ไฟ จึงกลายมาเป็นอุปกรณ์ที่ใช้ประกอบการละเล่นที่สร้างความสนุก เสียงหัวเราะและรอยยิ้มให้กับบุคคลทุกเพศทุกวัย ที่ต้องการจะเห็นความสวยงามของการจุดดอกไม้ไฟและก่อกองไฟดังกล่าว ซึ่งไม่เพียงผู้จัดงานหรือผู้ดำเนินกิจกรรมเทศกาลก่อกองไฟและดอกไม้ไฟจากองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นหรือผู้ที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นจัดจ้างให้มาดำเนินกิจกรรมดังกล่าวจะนำเอาดอกไม้ไฟ พลุ ประทัดและวัตถุระเบิดอื่นๆมาประกอบการละเล่นหรือจัดแสดงดอกไม้ไฟให้ประชาชนทั่วไปได้เข้าชมแล้ว แต่ประชาชนโดยทั่วไปก็สามารถซื้อดอกไม้ไฟ พลุ ประทัดหรือวัตถุระเบิดอื่นๆ เช่น ตะไล จรวด เพื่อนำมาเล่นสร้างความสนุกสนานในเทศกาลดังกล่าว แต่ทว่ากฎหมายของอังกฤษได้กำหนดอายุของผู้ที่สามารถซื้อดอกไม้ไฟ พลุ ประทัดและวัตถุระเบิดอื่นๆ เพื่อใช้ละเล่นในเทศกาลก่อกองไฟและดอกไม้ไฟ โดยกฎหมายได้กำหนดห้ามผู้ค้าปลีก (retailers) ขายดอกไม้ไฟ พลุ ประทัดและวัตถุระเบิดอื่นๆให้กับผู้ที่มีอายุต่ำกว่าอายุ 18 ปี (It is illegal to supply adult fireworks and sparklers to people under the age of 18) ทั้งนี้ ผลิตภัณฑ์ประเภทดอกไม้ไฟ พลุ ประทัดและวัตถุระเบิดอื่นๆสำหรับงานเฉลิมฉลองถือเป็นผลิตภัณฑ์ที่จำกัดอายุผู้ใช้งาน (age-restricted product) ตามข้อบังคับว่าด้วยดอกไม้ไฟ ค.ศ. 2004 (Fireworks Regulations 2004) และข้อบังคับว่าด้วยการผลิตและเก็บวัตถุระเบิด ค.ศ. 2005 (Manufacture and Storage of Explosives Regulations 2005) ฉะนั้น ผู้ที่ต้องกายจะซื้อดอกไม้ไฟ พลุ ประทัดและวัตถุระเบิดอื่นๆ เพื่อใช้ละเล่นในเทศกาลก่อกองไฟและดอกไม้ไฟจำต้องแสดงหลักฐานอายุของผู้ซื้อว่าผู้ซื้อมีอายุมากกว่า 18 ปีหรือไม่ นอกจากนี้แล้ว กฎหมายดังกล่าวยังได้กำหนดว่าหากผู้ที่มีอายุต่ำกว่า 18 ปีครอบครองดอกไม้ไฟ พลุ ประทัดและวัตถุระเบิดอื่นๆ ก็ย่อมมีความผิดตามกฎหมายที่ได้กล่าวไปแล้ว (It is illegal for anyone under the age of eighteen to possess adult fireworks in a public place)

ดังนั้น ไม่ว่าจะเป็นผู้ค้าปลีกและผู้บริโภคต่างจำเป็นที่จะต้องตระหนักถึงข้อจำกัดทางกฎหมายดังกล่าวและต้องปฏิบัติตามกฎหมายดังกล่าวอย่างเคร่งครัด เพื่อหลีกเลี่ยงการกระทำความผิดตามกฎหมายและหลีกเลี่ยงผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากอันตรายของดอกไม้ไฟ พลุ ประทัดและวัตถุระเบิดอื่นๆสำหรับงานเฉลิมฉลอง เพราะเมื่อเกิดอันตรายแล้วไม่ใช่เพียงผู้ครอบครองเท่านั้นที่จะได้รับอันตราย หากแต่บุคคลโดยรอบผู้ครอบครองอาจได้รับอันตรายอันเนื่องมาจากการอุบัติเหตุจากการระเบิดของดอกไม้ไฟ พลุ ประทัดและวัตถุระเบิดอื่นๆสำหรับงานเฉลิมฉลองไปด้วย ซึ่งอาจทำให้บาดเจ็บ พิการและเสียชีวิตได้

เมื่อมองย้อนกลับมาดูกฎหมายไทย แม้ว่าพระราชบัญญัติอาวุธปืน เครื่องกระสุนปืน วัตถุระเบิด ดอกไม้เพลิง และสิ่งเทียมอาวุธปืน พ.ศ. 2490 ได้กำหนดให้ดอกไม้ไฟและพลุ ถือว่าเป็นวัตถุระเบิดอย่างหนึ่ง ที่นายทะเบียนมีหน้าที่ในการควบคุม ซึ่งหากผู้ค้าปลีกผู้ใดต้องการจำหน่ายและเก็บรักษาดอกไม้ไฟและพลุ ผู้ค้าปลีกดังกล่าวต้องขออนุญาตต่อนายทะเบียนเพื่อทำการค้าดอกไม้ไฟ พลุไฟและวัตถุระเบิดอื่นๆเพื่อเฉลิมฉลองในเทศกาล นอกจากนี้ ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 220 ได้วางหลักเกณฑ์ให้ผู้ที่กระทำให้เกิดเพลิงไหม้แก่วัตถุใด ๆ แม้เป็นของ ตนเอง จนน่าจะเป็นอันตรายแก่บุคคลอื่น หรือทรัพย์ของผู้อื่น ต้อง ผู้นั้นจำต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินเจ็ดปี และปรับไม่เกินหนึ่งหมื่นสี่พันบาท

ในปัจจุบันแม้ว่าหน่วยงานของรัฐหลายแห่งได้ขอความร่วมมือกับร้านค้าปลีกให้ขอความร่วมมือไม่ให้จำหน่ายดอกไม้ไฟ พลุ ประทัดและวัตถุระเบิดอื่นๆ ให้กับเด็กและเยาวชนและขอความร่วมมือไม่ให้ผู้ค้าปลีกขายดอกไม้ไฟ พลุ ประทัดและวัตถุระเบิดอื่นๆ ในระยะเวลาที่ทางท้องถิ่นและหน่วยงานที่บังคับใช้กฎหมายที่เกี่ยวข้องกับความปลอดภัยในเทศกาลได้ขอความร่วมมือเอาไว้ อย่างไรก็ตาม การที่รัฐไม่มีมาตรการทางกฎหมายเฉพาะที่กำหนดอายุขั้นต่ำของผู้ที่สามารถครอบครองดอกไม้ไฟ พลุ ประทัดและวัตถุระเบิดอื่นๆ เพื่อการละเล่นในเทศกาลได้และการที่รัฐไม้ได้ระบุอายุของผู้ที่สามารถซื้อดอกไม้ไฟ พลุ ประทัดและวัตถุระเบิดอื่นๆ เพื่อการละเล่นในเทศกาลเฉลิมฉลอง ย่อมจะเป็นอาจเป็นการสร้างความเสี่ยงต่อชีวิตและร่างกาย ที่อาจทำให้เด็กและเยาวชนต้องบาดเจ็บ พิการและสูญเสียชีวิต

ระหว่างช่วงเวลาที่ทุกคนต้องการมีความสุขจากการเฉลิมฉลองในเทศกาลลอยกระทงอันเป็นประเพณีที่ดีงามของไทย จึงถือเป็นความท้าทายในอนาคตของผู้ที่มีหน้าที่รับผิดชอบเกี่ยวกับปัญหาด้านความปลอดภัย สุขภาพอนามัยและรักษาความสงบเรียบร้อยในสังคม ที่จะต้องร่วมมือกันกำหนดแนวทางในการลดความเสี่ยงจากอันตรายของดอกไม้ไฟ พลุ ประทัดและวัตถุระเบิดอื่นๆ อันเนื่องมาจากการเล่น การใช้งานและการครอบครองวัตถุที่เป็นอันตรายต่อเด็กและเยาวชนเหล่านี้

โปรดดูรายละเอียดเกี่ยวกับกฎหมายอังกฤษที่เกี่ยวข้อง
Fireworks (Amendment) Regulations 2004
http://www.legislation.gov.uk/uksi/2004/3262/contents/made
Manufacture and. Storage of Explosives Regulations 2005 http://www.hse.gov.uk/explosives/forms/exguide.pdf

โปรดดูประวัติและรายละเอียดเกี่ยวกับเทศกาลก่อกองไฟและดอกไม้ไฟ
BBC Bonfire Night - 5th November http://www.bbc.co.uk/schools/events/bonfire_night/