เมื่อวันที่ 9 พ.ค.57 ที่ผ่านมาสำนักข่าวรอยเตอร์ได้รายงานข่าวการที่ไทยอาจถูกลดระดับกลุ่มประเทศที่เกี่ยวข้องกับการค้ามนุษย์ ลงมาอยู่ในระดับที่ 3 ซึ่งเป็นลำดับต่ำที่เลวร้ายที่สุด ทั้งๆที่ไทยถูกจัดอยู่ในลำดับที่ 2 ที่ต้องจับตามองเมือปี 2556 ที่ผ่านมานี้เอง( Tier II watch list in the 2013 Trafficking in Persons Report)ข่าวนี้ดูเหมือนว่าจะไม่มีความสำคัญนักต่อในสายตาคนไทยโดยทั่วไป แต่สำหรับผมแล้วเห็นว่าเป็นข่าวที่สำคัญมากเพราะไม่เพียงแต่เป็นสิ่งที่แย่มากในสายตาของนักสิทธิมนุษยชนทั่วโลกแล้วยังจะส่งผลเสียต่อสถานะทางเศรษฐกิจและการเมืองของไทยที่จะถูกคว่ำบาตรจากต่างประเทศได้

ในรายงานข่าวระบุว่ามีกลุ่มต่างๆ 19 องค์กร รวมถึง Human Rights Watch และ  The American Federation of Labour ได้ทำหนังสือส่งถึง นายจอห์น แคร์รี รมว.ต่างประเทศสหรัฐฯ ให้ดำเนินมาตรการคว่ำบาตร เพื่อเป็นการลงโทษไทยที่ล้มเหลวในการคุ้มครองแรงงานที่ตกเป็นเหยื่อการลักลอบค้ามนุษย์ เพราะไม่ได้ดำเนินการอย่างจริงจัง ที่จะพัฒนาให้ได้มาตรฐานในการคุ้มครองแรงงาน ที่ตกเป็นเหยื่อการลักลอบค้ามนุษย์

ตามรายงานของกลุ่มองค์กรด้านสิทธิมนุษยชนสากล ยังอ้างข่าวจากสำนักข่าวรอยเตอร์เมื่อเดือนธันวาคม 2556 ว่า เจ้าหน้าที่ของรัฐไทยได้ขายผู้ลี้ภัยชนกลุ่มน้อยมุสลิมชาวโรฮิงยาหลายร้อยคนที่หลบหนีมาจากประเทศพม่า ให้แก่ขบวนการค้ามนุษย์อีกด้วย(It cited a December 2013 Reuters report that showed Thai government officials sold hundreds of Rohingya refugees from Myanmar to human traffickers.)

สหรัฐฯ ได้จัดอันดับกลุ่มประเทศที่เกี่ยวข้องกับการค้ามนุษย์ประจำปี เป็น 3 ระดับ คือ ระดับที่ 1 กลุ่มประเทศดำเนินการต่อต้านการค้ามนุษย์ได้ตามมาตรฐาน ระดับที่ 2 กำลังดำเนินการพยายามให้เข้าข่ายมาตรฐาน และระดับที่ 3 ไม่ดำเนินการตามกฎหมาย และล้มเหลวในการปราบปรามขบวนการค้ามนุษย์อย่างจริงจัง

หากไทยถูกลดระดับมาอยู่ระดับ 3 แล้ว อาจทำให้ไทยยังต้องเผชิญหน้ากับการถูกคัดค้านไม่ให้ได้รับความช่วยเหลือจากสถาบันการเงินระหว่างประเทศต่างๆ เช่น กองทุนการเงินระหว่างประเทศ และ ธนาคารโลก รวมถึงการระงับความช่วยเหลือ หรือการถอนตัวให้ความช่วยเหลือของกลุ่มองค์กรสิทธิมนุษยชนต่างๆ ฯลฯ

การค้ามนุษย์ คืออะไร
ใน พิธีสารเพื่อป้องกัน ปราบปราม และลงโทษการค้ามนุษย์ โดยเฉพาะสตรีและเด็ก (The Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficking in Persons, especially Women and Children)เพิ่มเติมอนุสัญญาสหประชาชาติเพื่อต่อต้านอาชญากรรมข้ามชาติ (United Nations Convention Against Transnational Organized Crime) ระบุความหมาย ไว้ว่า

“การค้ามนุษย์ หมายถึง การจัดหา การขนส่ง การส่งต่อ การจัดให้อยู่อาศัย หรือการรับไว้ซึ่งบุคคลด้วยวิธีการขู่เข็ญ หรือด้วยการใช้กำลัง หรือด้วยการบีบบังคับในรูปแบบ อื่นใด ด้วยการลักพาตัว ด้วยการฉ้อโกง ด้วยการหลอกลวง ด้วยการใช้อำนาจโดยมิชอบ หรือด้วยการใช้สถานะความเสี่ยงภัยจากการค้ามนุษย์โดยมิชอบ หรือมีการให้ หรือรับเงินหรือผลประโยชน์เพื่อให้ได้มาซึ่งความยินยอมของบุคคลผู้มีอำนาจ ควบคุมบุคคลอื่น เพื่อความมุ่งประสงค์ในการแสวงประโยชน์ การแสวงประโยชน์ อย่างน้อยที่สุด ให้รวมถึงการแสวงประโยชน์จากการค้าประเวณีของบุคคลอื่น หรือการแสวงประโยชน์ทางเพศในรูปแบบอื่น การบังคับใช้แรงงานหรือบริการ การเอาคนลงเป็นทาสหรือการกระทำอื่นเสมือนการเอาคนลงเป็นทาส การทำให้ตกอยู่ใต้บังคับ หรือการตัดอวัยวะออกจากร่างกาย ให้ถือว่าการจัดหา การขนส่ง การส่งต่อ การจัดให้อยู่อาศัย หรือการรับไว้ซึ่งเด็กเพื่อความมุ่งประสงค์ในการ แสวงประโยชน์ เป็นการค้ามนุษย์ แม้ว่าจะไม่มีการใช้วิธีการใด ๆ ที่ระบุไว้”

และในพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ พ.ศ. 2551 ได้บัญญัติไว้ว่า
“มาตรา ๖ ผู้ใดเพื่อแสวงหาประโยชน์โดยมิชอบ กระทำการอย่างหนึ่งอย่างใด ดังต่อไปนี้

(1) เป็นธุระจัดหา ซื้อ ขาย จำหน่าย พามาจากหรือส่งไปยังที่ใด หน่วงเหนี่ยวกักขัง จัดให้อยู่อาศัย หรือรับไว้ซึ่งบุคคลใด โดยข่มขู่ ใช้กำลังบังคับ ลักพาตัว ฉ้อฉล หลอกลวง ใช้อำนาจโดยมิชอบ หรือโดยให้เงินหรือผลประโยชน์อย่างอื่นแก่ผู้ปกครองหรือผู้ดูแลบุคคลนั้นเพื่อให้ผู้ปกครองหรือผู้ดูแลให้ความยินยอมแก่ผู้กระทำความผิดในการแสวงหาประโยชน์จากบุคคลที่ตนดูแล หรือ

(2) เป็นธุระจัดหา ซื้อ ขาย จำหน่าย พามาจากหรือส่งไปยังที่ใด หน่วงเหนี่ยวกักขังจัดให้อยู่อาศัย หรือรับไว้ซึ่งเด็กผู้นั้นกระทำความผิดฐานค้ามนุษย์”

สรุปสั้นๆก็คือ การค้ามนุษย์คือ การกระทำใด ๆ ในการจัดหา ขนส่ง ลำเลียง ซื้อ ขาย ส่งต่อ รับ กักขัง หน่วงเหนี่ยวคนเพื่อให้คนไม่ว่าจะเป็นเด็ก ผู้ใหญ่ หญิงหรือชาย ยอมทำในสิ่งไม่อยากทำหรือตกอยู่ในสภาพที่ลำบากโดยถูกเอารัดเอาเปรียบ ถูกแสวงหาประโยชน์ นั่นเอง
 

สถานะของประเทศไทย
ประเทศไทยประสบปัญหาการค้ามนุษย์ใน 3 สถานะ คือ

1)เป็นประเทศต้นทาง มีการนำคนจากพื้นที่ชนบทชุมชนชาวไทยภูเขา หรืออื่น ๆ ส่งไปทั้งในประเทศและต่างประเทศ

2)เป็นประเทศทางผ่าน ขบวนการค้ามนุษย์ใช้เป็นทางผ่านพาคนจากประเทศพม่า ลาว จีน เขมรฯลฯ ไปยังประเทศอื่น ๆ

3)เป็นประเทศปลายทาง มีการนำคนจากที่อื่นเข้ามาพักและแสวงหาประโยชน์

ประเทศไทยมีการบังคับใช้กฎหมายป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์มาตั้งแต่ปี 2551 แล้ว แต่กระบวนการบังคับใช้กฎหมายของประเทศไทยยังคงล้มเหลว มีการดำเนินการอย่างมีข้อจำกัด เกิดจากสาเหตุหลายประการ ทั้งความรู้ความเข้าใจในตัวบทกฎหมาย การเพิกเฉยต่อการบังคับใช้กฎหมายอย่างจริงจัง มีการแสวงหาผเมื่อวันที่ 9 พ.ค.57 ที่ผ่านมาสำนักข่าวรอยเตอร์ได้รายงานข่าวการที่ไทยอาจถูกลดระดับกลุ่มประเทศที่เกี่ยวข้องกับการค้ามนุษย์ ลงมาอยู่ในระดับที่ 3 ซึ่งเป็นลำดับต่ำที่เลวร้ายที่สุด ทั้งๆที่ไทยถูกจัดอยู่ในลำดับที่ 2 ที่ต้องจับตามองเมือปี 2556 ที่ผ่านมานี้เอง( Tier II watch list in the 2013 Trafficking in Persons Report)ข่าวนี้ดูเหมือนว่าจะไม่มีความสำคัญนักต่อในสายตาคนไทยโดยทั่วไป แต่สำหรับผมแล้วเห็นว่าเป็นข่าวที่สำคัญมากเพราะไม่เพียงแต่เป็นสิ่งที่แย่มากในสายตาของนักสิทธิมนุษยชนทั่วโลกแล้วยังจะส่งผลเสียต่อสถานะทางเศรษฐกิจและการเมืองของไทยที่จะถูกคว่ำบาตรจากต่างประเทศได้

ในรายงานข่าวระบุว่ามีกลุ่มต่างๆ 19 องค์กร รวมถึง Human Rights Watch และ  The American Federation of Labour ได้ทำหนังสือส่งถึง นายจอห์น แคร์รี รมว.ต่างประเทศสหรัฐฯ ให้ดำเนินมาตรการคว่ำบาตร เพื่อเป็นการลงโทษไทยที่ล้มเหลวในการคุ้มครองแรงงานที่ตกเป็นเหยื่อการลักลอบค้ามนุษย์ เพราะไม่ได้ดำเนินการอย่างจริงจัง ที่จะพัฒนาให้ได้มาตรฐานในการคุ้มครองแรงงาน ที่ตกเป็นเหยื่อการลักลอบค้ามนุษย์

ตามรายงานของกลุ่มองค์กรด้านสิทธิมนุษยชนสากล ยังอ้างข่าวจากสำนักข่าวรอยเตอร์เมื่อเดือนธันวาคม 2556 ว่า เจ้าหน้าที่ของรัฐไทยได้ขายผู้ลี้ภัยชนกลุ่มน้อยมุสลิมชาวโรฮิงยาหลายร้อยคนที่หลบหนีมาจากประเทศพม่า ให้แก่ขบวนการค้ามนุษย์อีกด้วย(It cited a December 2013 Reuters report that showed Thai government officials sold hundreds of Rohingya refugees from Myanmar to human traffickers.)

สหรัฐฯ ได้จัดอันดับกลุ่มประเทศที่เกี่ยวข้องกับการค้ามนุษย์ประจำปี เป็น 3 ระดับ คือ ระดับที่ 1 กลุ่มประเทศดำเนินการต่อต้านการค้ามนุษย์ได้ตามมาตรฐาน ระดับที่ 2 กำลังดำเนินการพยายามให้เข้าข่ายมาตรฐาน และระดับที่ 3 ไม่ดำเนินการตามกฎหมาย และล้มเหลวในการปราบปรามขบวนการค้ามนุษย์อย่างจริงจัง

หากไทยถูกลดระดับมาอยู่ระดับ 3 แล้ว อาจทำให้ไทยยังต้องเผชิญหน้ากับการถูกคัดค้านไม่ให้ได้รับความช่วยเหลือจากสถาบันการเงินระหว่างประเทศต่างๆ เช่น กองทุนการเงินระหว่างประเทศ และ ธนาคารโลก รวมถึงการระงับความช่วยเหลือ หรือการถอนตัวให้ความช่วยเหลือของกลุ่มองค์กรสิทธิมนุษยชนต่างๆ ฯลฯ

การค้ามนุษย์ คืออะไร

ใน พิธีสารเพื่อป้องกัน ปราบปราม และลงโทษการค้ามนุษย์ โดยเฉพาะสตรีและเด็ก (The Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficking in Persons, especially Women and Children)เพิ่มเติมอนุสัญญาสหประชาชาติเพื่อต่อต้านอาชญากรรมข้ามชาติ (United Nations Convention Against Transnational Organized Crime) ระบุความหมาย ไว้ว่า

“การค้ามนุษย์ หมายถึง การจัดหา การขนส่ง การส่งต่อ การจัดให้อยู่อาศัย หรือการรับไว้ซึ่งบุคคลด้วยวิธีการขู่เข็ญ หรือด้วยการใช้กำลัง หรือด้วยการบีบบังคับในรูปแบบ อื่นใด ด้วยการลักพาตัว ด้วยการฉ้อโกง ด้วยการหลอกลวง ด้วยการใช้อำนาจโดยมิชอบ หรือด้วยการใช้สถานะความเสี่ยงภัยจากการค้ามนุษย์โดยมิชอบ หรือมีการให้ หรือรับเงินหรือผลประโยชน์เพื่อให้ได้มาซึ่งความยินยอมของบุคคลผู้มีอำนาจ ควบคุมบุคคลอื่น เพื่อความมุ่งประสงค์ในการแสวงประโยชน์ การแสวงประโยชน์ อย่างน้อยที่สุด ให้รวมถึงการแสวงประโยชน์จากการค้าประเวณีของบุคคลอื่น หรือการแสวงประโยชน์ทางเพศในรูปแบบอื่น การบังคับใช้แรงงานหรือบริการ การเอาคนลงเป็นทาสหรือการกระทำอื่นเสมือนการเอาคนลงเป็นทาส การทำให้ตกอยู่ใต้บังคับ หรือการตัดอวัยวะออกจากร่างกาย ให้ถือว่าการจัดหา การขนส่ง การส่งต่อ การจัดให้อยู่อาศัย หรือการรับไว้ซึ่งเด็กเพื่อความมุ่งประสงค์ในการ แสวงประโยชน์ เป็นการค้ามนุษย์ แม้ว่าจะไม่มีการใช้วิธีการใด ๆ ที่ระบุไว้”

และในพระราชบัญญัติป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์ พ.ศ. 2551 ได้บัญญัติไว้ว่า

“มาตรา ๖ ผู้ใดเพื่อแสวงหาประโยชน์โดยมิชอบ กระทำการอย่างหนึ่งอย่างใด ดังต่อไปนี้

(1) เป็นธุระจัดหา ซื้อ ขาย จำหน่าย พามาจากหรือส่งไปยังที่ใด หน่วงเหนี่ยวกักขัง จัดให้อยู่อาศัย หรือรับไว้ซึ่งบุคคลใด โดยข่มขู่ ใช้กำลังบังคับ ลักพาตัว ฉ้อฉล หลอกลวง ใช้อำนาจโดยมิชอบ หรือโดยให้เงินหรือผลประโยชน์อย่างอื่นแก่ผู้ปกครองหรือผู้ดูแลบุคคลนั้นเพื่อให้ผู้ปกครองหรือผู้ดูแลให้ความยินยอมแก่ผู้กระทำความผิดในการแสวงหาประโยชน์จากบุคคลที่ตนดูแล หรือ

(2) เป็นธุระจัดหา ซื้อ ขาย จำหน่าย พามาจากหรือส่งไปยังที่ใด หน่วงเหนี่ยวกักขังจัดให้อยู่อาศัย หรือรับไว้ซึ่งเด็กผู้นั้นกระทำความผิดฐานค้ามนุษย์”

สรุปสั้นๆก็คือ การค้ามนุษย์คือ การกระทำใด ๆ ในการจัดหา ขนส่ง ลำเลียง ซื้อ ขาย ส่งต่อ รับ กักขัง หน่วงเหนี่ยวคนเพื่อให้คนไม่ว่าจะเป็นเด็ก ผู้ใหญ่ หญิงหรือชาย ยอมทำในสิ่งไม่อยากทำหรือตกอยู่ในสภาพที่ลำบากโดยถูกเอารัดเอาเปรียบ ถูกแสวงหาประโยชน์ นั่นเอง

สถานะของประเทศไทย

ประเทศไทยประสบปัญหาการค้ามนุษย์ใน 3 สถานะ คือ

 1)เป็นประเทศต้นทาง มีการนำคนจากพื้นที่ชนบทชุมชนชาวไทยภูเขา หรืออื่น ๆ ส่งไปทั้งในประเทศและต่างประเทศ

 2)เป็นประเทศทางผ่าน ขบวนการค้ามนุษย์ใช้เป็นทางผ่านพาคนจากประเทศพม่า ลาว จีน เขมรฯลฯ ไปยังประเทศอื่น ๆ

 3)เป็นประเทศปลายทาง มีการนำคนจากที่อื่นเข้ามาพักและแสวงหาประโยชน์

ประเทศไทยมีการบังคับใช้กฎหมายป้องกันและปราบปรามการค้ามนุษย์มาตั้งแต่ปี 2551 แล้ว แต่กระบวนการบังคับใช้กฎหมายของประเทศไทยยังคงล้มเหลว มีการดำเนินการอย่างมีข้อจำกัด เกิดจากสาเหตุหลายประการ ทั้งความรู้ความเข้าใจในตัวบทกฎหมาย การเพิกเฉยต่อการบังคับใช้กฎหมายอย่างจริงจัง มีการแสวงหาผลประโยชน์ของเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง

การแก้ไขปัญหาการค้ามนุษย์เป็นสิ่งที่เราทุกคนไม่ว่าจะเป็นรัฐบาล(ไหนก็ตาม) หรือ เจ้าหน้าที่ของรัฐที่จะต้องเอาจริงเอาจัง และประชาชนที่จะต้องเป็นหูเป็นตาช่วยกันสอดส่องแก้ไข ก่อนที่ไทยเราจะถูกคว่ำบาตรจากต่างชาติ ซึ่งจะนำมาซึ่งความเสียหายไม่น้อยกว่าความแตกแยกทางการเมืองที่เกิดขึ้นอยู่ในปัจจุบันเช่นกันลประโยชน์ของเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง

การแก้ไขปัญหาการค้ามนุษย์เป็นสิ่งที่เราทุกคนไม่ว่าจะเป็นรัฐบาล(ไหนก็ตาม) หรือ เจ้าหน้าที่ของรัฐที่จะต้องเอาจริงเอาจัง และประชาชนที่จะต้องเป็นหูเป็นตาช่วยกันสอดส่องแก้ไข ก่อนที่ไทยเราจะถูกคว่ำบาตรจากต่างชาติ ซึ่งจะนำมาซึ่งความเสียหายไม่น้อยกว่าความแตกแยกทางการเมืองที่เกิดขึ้นอยู่ในปัจจุบันเช่นกัน

หมายเหตุ: เผยแพร่ครั้งแรกในกรุงเทพธุรกิจฉบับประจำวันพุธที่ 14 พฤษภาคม 2557