วิทยุชุมชนชายแดนใต้ขอให้อนุญาตเปิดสถานีในเดือนถือศีลอดของมุสลิม ชี้จำเป็นกับวิถีชีวิตในช่วงรอมฎอน เป็นเวลาสำคัญในการเชิญชวนคนทำความดี ประชาชนจำเป็นต้องเปิดฟังประกาศเวลาละศีลอด พร้อมประชาสัมพันธ์กิจกรรมรับบริจาค เปิดชื่อวิทยุชุมชน 3 จังหวัด 4 อำเภอของสงขลา กว่า 60 สถานีได้รับผลกระทบจากคำสั่งคณะรักษาความสงบแห่งชาติ

วิทยุชุมชนชายแดนใต้กับคำสั่ง คสช.

ประชาชนใน 3 จังหวัดชายแดนภาคใต้และ 4 อำเภอของจังหวัดสงขลา เปิดรับสื่อและรับรู้ข้อมูลข่าวสารจากสื่อวิทยุชุมชนมากที่สุดรองจากโทรทัศน์ เพราะฉะนั้น “วิทยุชุมชน” จึงสำคัญ และจะยิ่งสำคัญขึ้นไปอีกในช่วงเดือนรอมมฎอน ซึ่งเป็นเดือนถือศีลอดของชาวมุสลิมที่เป็นประชากรส่วนใหญ่ในพื้นที่นั้น โดยเฉพาะวิทยุศาสนา

เดือนรอมฎอนปีนี้กำลังจะเริ่มในช่วงวันที่ 28 มิถุนายนนี้ ทว่าขณะนี้สถานีวิทยุชุมชนทั้งหมดกว่า 60 สถานีในชายแดนใต้ได้ปิดสถานีตามคำสั่งของคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) ตามประกาศฉบับที่ 4 ระงับการออกอากาศของสถานีวิทยุกระจายเสียง สถานีวิทยุโทรทัศน์ และสถานีวิทยุชุมชน และประกาศฉบับที่ 15 ข้อที่ 15 ระงับการออกอากาศสถานีวิทยุชุมชนที่ไม่ได้รับอนุญาตให้จัดตั้งขึ้นตามกฎหมาย

สื่อที่คนในพื้นที่เปิดรับมากที่สุด

ถามว่าทำไมวิทยุชุมชนจึงสำคัญกับพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ ซึ่งข้อมูลข้างต้นมาจากผลการสำรวจของสถานความขัดแย้งและความหลากหลายทางวัฒนธรรมภาคใต้ (CSCD) มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ วิทยาเขตปัตตานี เมื่อเดือนมิถุนายน 2553 ระบุว่า ชาวบ้านเน้นเสพสื่อในชุมชนเป็นหลัก

ทั้งนี้ เพราะผลการสำรวจลำดับต่อๆ มาสำหรับสื่อที่ประชาชนในพื้นที่เปิดรับ คือสื่อจากมัสยิด จากคนในชุมชน จากร้านน้ำชา สื่อจากเพื่อน หนังสือพิมพ์ หอกระจายข่าว อินเทอร์เน็ต ฯลฯ ตามลำดับ

สำหรับวิทยุชุมชนนั้น ในฐานข้อมูลสถานีวิทยุชุมชนที่ศูนย์เฝ้าระวังสถานการณ์ภาคใต้เก็บรวบรวมไว้ขณะนี้ พบว่า มีทั้งหมด 65 สถานี สามารถแยกออกเป็น 3 ประเภทหลักๆ คือ วิทยุชุมศาสนามีประมาณ 19 สถานี โดยมีเพียง 3 สถานีที่เป็นวิทยุของพุทธศาสนาและศาสนาคริสต์ นอกนั้นเป็นวิทยุศาสนาอิสลาม ส่วนอีกสองประเภทคือวิทยุชุมชนที่ให้บริการสาธารณะ และวิทยุชุมชนกึ่งธุรกิจ

นายหะซัน ภาลาวัน

ทำไมวิทยุชุมชนจึงสำคัญในเดือนรอมฎอน

และถามว่า ทำไมวิทยุชุมชนจึงยิ่งสำคัญขึ้นไปอีกในช่วงเดือนรอมฎอน ในขณะที่สถานีวิทยุชุมชนส่วนใหญ่ในพื้นที่ยังไม่ได้รับอนุญาตถูกต้องตามกฎหมาย นายหะซัน ภาลาวัน ผู้อำนวยการสถานีวิทยุสาธารณะมัสยิดกลางประจำจังหวัดยะลา ซึ่งเป็นสถานีวิทยุชุมชนคลื่นความถี่ 107.75 MHz และปัจจุบันถูกปิดตามคำสั่งของคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) จะอธิบายเรื่องนี้

นายหะซัน กล่าวว่า การจัดรายการวิทยุในช่วงเดือนรอมฎอนในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้มีความสำคัญและจำเป็นมากสำหรับชาวมุสลิม เนื่องจากช่วงนี้ชาวมุสลิมตั้งใจที่จะประกอบคุณงามความดีตามหลักศาสนาอิสลามให้สมบูรณ์ที่สุด
“รอมฎอนเป็นฤดูของการประกอบศาสนกิจ เพราะฉะนั้นผู้ฟังจะเลือกฟังเฉพาะรายการที่เป็นประโยชน์ เช่น รายการบรรยายธรรมทางศาสนา การฟังเสียงอ่านคัมภีร์อัลกุรอาน ส่วนรายการที่ไม่เป็นประโยชน์ก็จะไม่ฟัง เช่น รายการเพลง หรือรายการบันเทิงต่างๆ”
 

เผยเหตุผลที่คนมุสลิมฟังวิทยุมากขึ้น

นายหะซัน บอกว่า ช่วงเวลาสำคัญที่ชาวมุสลิมในพื้นที่ต้องเปิดวิทยุฟังมากในช่วงเดือนรอมฎอน คือช่วงเย็นๆ เวลาประมาณ 18.30 น. เพื่อรอฟังเสียงอาซานทางวิทยุ หรือเสียงกล่าวประกาศเวลาละหมาดมัฆริบหรือละหมาดในช่วงตะวันตกดิน ซึ่งแสดงว่าถึงเวลาละศีลอดแล้ว

“ดังนั้น ระหว่างรอเวลาละศีลอด ชาวมุสลิมก็จะเปิดฟังวิทยุก่อนตั้งแต่เวลาประมาณ 16.30 น.ไปจนถึงเวลาละศีลอด ส่วนใหญ่จะเป็นรายการเกี่ยวกับศาสนา ด้วยเหตุนี้ วิทยุจึงจำเป็นมากสำหรับชาวมุสลิมในพื้นที่”

นายหะซัน บอกว่า ในช่วงเดือนรอมฎอนนอกจากรายการสอนศาสนาอิสลามแล้ว ยังมีกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับการถือศีลอด เช่น การประกาศผลการดูดวงจันทร์เพื่อกำหนดวันที่ 1 ของเดือนรอมฎอน การประชาสัมพันธ์เพื่อจัดการซากาตฟิตเราะห์ (ทานบังคับที่มีเฉพาะช่วงเดือนรอมฎอน) เป็นต้น

“การถือศีลอดในเดือนรอมฎอน จะมาคู่กับเรื่องการบริจาคทาน ดังนั้นในเดือนนี้จะมีคนให้เงินหรือสิ่งของบริจาคจำนวนมาก ซึ่งต้องมีการจัดการเรื่องนี้และต้องมีการประชาสัมพันธ์ด้วย ดังนั้นถ้าสถานีวิทยุยังถูกปิดอยู่ในช่วงนี้ก็ไม่สามารถจัดการเรื่องเหล่านี้ได้ดี”

ขอให้เปิดก่อน หลังรอมฎอนจะสั่งปิดอีกก็แล้วแต่

นายหะซัน กล่าวว่า ดังนั้น ถ้าเป็นไปได้ก็ขอให้มีการพิจารณาอนุญาตให้เปิดสถานีวิทยุชุมชนในพื้นที่จังหวัดชายแดนภาคใต้ก่อน อย่างน้อยก็ตั้งแต่ 4 วันก่อนเดือนรอมฎอนไปจนถึงหลังสิ้นเดือนรอมฎอนอีก 4 วัน เพราะมีเรื่องที่ต้องจัดการเยอะ พ้นช่วงนั้นไปแล้วจะสั่งปิดต่อไปอีกก็ค่อยว่ากัน

“หากเปิดโอกาสให้สถานีวิทยุชุมชนจัดรายการได้ตามปกติในช่วงเดือนรอมฎอนนี้ ผมก็เชื่อว่าจะได้รับการสนับสนุนจากประชาชนในพื้นที่อย่างมาก แต่ถ้ายังไม่อนุญาต ประชาชนก็จะรู้สึกไม่ดีกับรัฐได้อีก”

นายหะซัน กล่าวว่า แม้ว่าสถานีวิทยุปกติไม่ได้ถูกสั่งปิดเหมือนสถานีวิทยุชุมชน แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าประชาชนจะหันไปฟังสถานีวิทยุปกติทั้งของรัฐและเอกชนมากขึ้น อาจเป็นเพราะคนในพื้นที่เห็นว่า สถานีวิทยุเหล่านั้นไม่ได้จัดรายการที่ตรงกับบริบทของพื้นที่ โดยเฉพาะในช่วงเดือนรอมฎอน เพราะมักมีรายการบันเทิงหรือรายการเพลงอยู่ในช่วงที่ประชาชนต้องประกอบศาสนกิจ ซึ่งคนมุสลิมไม่ต้องการฟังรายการแบบนี้ในช่วงเดือนรอมฎอน

นายหะซัน เล่าด้วยว่า โดยปกติสถานีวิทยุสาธารณะมัสยิดกลางประจำจังหวัดยะลา ซึ่งเป็นสถานีวิทยุชุมชนศาสนามีรายการเกี่ยวกับศาสนาเป็นหลัก นอกจากนี้มีรายการสุขภาพ สตรี การศึกษา รายการข่าวและประชาสัมพันธ์ชุมชน แต่เมื่อถึงช่วงเดือนรอมฎอนก็จะเน้นรายการศาสนามากขึ้น และจะมีผู้ฟังมากขึ้นด้วย ซึ่งวัดจากสายโทรศัพท์ที่เข้ามาในรายการที่มีจำนวนมากพอสมควร เพราะเป็นสถานีวิทยุที่ดำเนินการโดยชุมชน จึงทำให้คนฟังรู้สึกใกล้ชิดกับพวกเขามาก

นางซำซียะห์ มะและเด็ง

เป็นช่วงเวลากระตุ้นคนทำความดี

เช่นเดียวกับนางซำซียะห์ มะและเด็ง หรือ มะเงาะห์ยะห์ หัวหน้าสถานีวิทยุชุมชนเสียงดรุณศาสน์ อ.สายบุรี จ.ปัตตานี กล่าวว่า สถานีวิทยุชุมชนเสียงดรุณศาสน์ก็ปิดสถานีตามคำสั่งของ คสช.เช่นกัน โดยปกติในเดือนรอมฎอนทางสถานีจะเน้นเรื่องศาสนาเป็นหลักเช่นกัน เพราะเป็นช่วงที่คนสนใจเรื่องศาสนา ซึ่งปกติเสียงดรุณศาสน์เป็นสถานีวิทยุเพื่อการศึกษา ออกอากาศเฉพาะช่วง 13.30 – 15.30 น. และ 20.30 – 22.30 น. แต่ในช่วงเดือนรอมฎอนที่ผ่านมาจะเปิดรายการเพิ่มในช่วงเย็นไปจนถึงเวลาละศีลอด ส่วนใหญ่จะเป็นการสอนศาสนาและเปิดเสียงอัลกุรอาน

มะเงาะห์ยะห์ กล่าวว่า ช่วงเดือนรอมฎอนเป็นช่วงที่สามารถทำความเข้าใจเรื่องศาสนาได้มากที่สุด จะช่วยให้คนเกิดความสำนึกในศาสนา ยิ่งจัดรายการก็จะยิ่งทำให้คนอยากประกอบศาสนกิจมากขึ้น ซึ่งเป็นเรื่องจำเป็นมากสำหรับมุสลิม แต่ถ้าในช่วงนั้นไม่สามารถเปิดสถานีได้ ก็จะทำให้รู้สึกเหงาๆ บรรยากาศทางศาสนาจะไม่เหมือนที่ผ่านมา และสังคมก็น่าสงสาร เพราะไม่มีคนช่วยกระตุ้นในเรื่องการประกอบคุณงามความดี

สำรวจรายชื่อวิทยุชุมชนชายแดนใต้
จ.ปัตตานี 19 สถานี

จ.ยะลา 22 สถานี

จ.นราธิวาส 12 สถานี

4 อำเภอใน จ.สงขลา