ถึงแม้พระราชดำรัสในวาระะครบรอบ 70 ปี ประเทศญี่ปุ่นพ่ายแพ้ในสงครามโลกครั้งที่ 2 ของสมเด็จพระจักรพรรดิอะกิฮิโตะจะถูกมองว่ามี "ความสำนึกผิด" มากกว่าของนายกรัฐมนตรี แต่ทางการสหรัฐฯ ยังยอมรับถ้อยแถลงของญี่ปุ่นและชื่นชมในตัวอย่างด้านการพัฒนาสันติภาพและประชาธิปไตย

18 ส.ค. 2558 สื่อเดอะการ์เดียนนำเสนอข่าวสมเด็จพระจักรพรรดิอะกิฮิโตะทรงมีพระราชดำรัสในวาระครบรอบ 70 ปี ประเทศญี่ปุ่นพ่ายแพ้ในสงครามโลกครั้งที่ 2 โดยมีการแสดง "ความสำนึกผิดอย่างยิ่ง" ต่อการกระทำของญี่ปุ่นในสงคราม

มีการนำเรื่องนี้มาเปรียบเทียบกับคำแถลงของนายกรัฐมนตรีชินโซ อาเบะ ที่กล่าวว่าเขารู้สึก "เจ็บปวดอย่างมาก" จากสิ่งที่ญี่ปุ่นเคยทำไว้ในช่วงสงคราม แตอาเบะก็กล่าวว่าคนในรุ่นถัดไปไม่ควรจะต้องมาคอยขอโทษในเรื่องที่ถือเป็นความผิดพลาดในอดีตอีก โดยรัฐบาลจีนและเกาหลีใต้ยังคงแสดงท่าทีว่าคำแถลงของอาเบะยังไม่เป็นที่น่าพอใจสำหรับพวกเขา

ทางด้านสมเด็จพระจักรพรรดิอะกิฮิโตะ มีพระบิดาคือจักรพรรดิฮิโระฮิโตะ หนึ่งในผู้มีส่วนทำให้ญี่ปุ่นอยู่ภายใต้ระบอบทหารและชาตินิยมจัด รวมถึงเป็นส่วนหนึ่งที่นำญี่ปุ่นเข้าสู่สงครามโลกครั้งที่ 2 ซึ่งจักรพรรดิอะกิฮิโตะทรงมีพระราชดำรัสว่า "เมื่อมองไปในอดีตด้วยความสำนึกผิดอย่างยิ่งต่อสงครามที่เกิดขึ้นแล้ว ข้าพเจ้าก็ขอภาวนาให้อย่าได้มีโศกนาฏกรรมสงครามเกิดขึ้นซ้ำอีกเลย และตัวข้าพเจ้าเองร่วมกับประชาชนของข้าพเจ้าขอแสดงความเสียใจอย่างสุดซึ้งต่อผู้ที่เสียชีวิตจากการสู้รบและถูกย่ำยีในสงคราม และขอภาวนาให้โลกมีแต่สันติสุข และขอให้ประเทศของพวกเราจงเจริญรุ่งเรืองต่อไป"

เดอะการ์เดียนระบุว่าถึงแม้จะมีผู้ตีความได้ว่าพระราชดำรัสของพระจักรพรรดิมีท่าทีสำนึกผิดมากกว่าคำแถลงของอาเบะ แต่อาเบะก็เคยแสดงความเสียใจในเรื่องสงครามมาก่อนและมักจะคอยเตือนให้ชาวญี่ปุ่นอย่าลืมว่าคนในเอเชียหลายล้านคนเคยทนทุกข์ในช่วงสงครามโลก อีกทั้งยังพยายามฟื้นคืนความสัมพันธ์ระหว่างญี่ปุ่นกับอดีตประเทศที่ถูกกระทำในสงคราม

หลังสงครามโลกครั้งที่สองจบลง สหรัฐฯ เป็นผู้เสนอรัฐธรรมนูญที่ทำให้องค์จักรพรรดิญี่ปุ่นเป็นผู้นำเชิงสัญลักษณ์และห้ามยุ่งเกี่ยวทางการเมืองรวมถึงการมีพระราชดำรัสทางการเมือง เดอะการ์เดียนระบุว่าในงานที่บุโดคังเมื่อวันเสาร์ที่ผ่านมา (15 ส.ค.) จักรพรรดิอะกิฮิโตะทรงระมัดระวังในการใช้คำเพื่อสื่อถึงความ

ถึงแม้ว่าจีนและเกาหลีใต้จะยังคงไม่พอใจถ้อยแถลงของอาเบะและบอกว่าญี่ปุ่นพยายามเปลี่ยนแปลงเรื่องราวช่วงสงครามให้ญี่ปุ่นดูดีขึ้น แต่ทางการสหรัฐฯ ก็ยอมรับคำแถลงของนายกรัฐมนตรีญี่ปุ่นและบอกว่าการพัฒนาหลังสงครามของญี่ปุ่นถือเป็นต้นแบบให้กับประเทศอื่นๆ

โดยเน็ด ไพรซ โฆษกสภาความมั่นคงแห่งชาติสหรัฐฯ กล่าวว่า ตลอด 70 ปีที่ผ่านมาญี่ปุ่นได้แสดงให้เห็นการปฏิบัติตามพันธะผูกมัดด้านสันติภาพ ประชาธิปไตย และหลักนิติธรรม ประวัติของพวกเขาถือเป็นแบบอย่างให้กับประเทศอื่นๆ

เรียบเรียงจาก

Japan's emperor strikes more apologetic tone than Abe over second world war, The Guardian, 15-08-2015
http://www.theguardian.com/world/2015/aug/15/japans-emperor-strikes-more-apologetic-tone-than-abe-over-second-world-war

ข้อมูลเพิ่มเติมจาก

ประวัติจักรพรรดิ ฮิโระฮิโตะ จาก History.com
http://www.history.com/topics/world-war-ii/hirohito