เม็กซิโกกำลังจะมีเลือกตั้งประธานาธิบดีกันในปี 2561 ที่จะถึงนี้ หนึ่งในผู้ลงสมัครเป็นชนพื้นเมืองหญิงผู้ต่อสู้เพื่อสิทธิของชนพื้นเมือง สิ่งแวดล้อม และสิทธิสตรี ถึงแม้ว่าแนวทางต่อต้านทุนรุกคืบชุมชนของเธอจะไม่ได้รับความนิยมนักในการเมืองระดับสูงของเม็กซิกัน แต่การเลือกตั้งในหลายที่ก็เริ่มมีกระแสไม่ไว้ใจอำนาจนำดั้งเดิม รวมถึงเป้าหมายของเธอยังเน้นเพื่อให้กลุ่มชนพื้นเมืองได้มีส่วนร่วมกับประชาธิปไตยมากกว่าจะเน้นเรื่องคะแนนเสียง

 

11 มิ.ย. 2560 เป็นครั้งแรกในรอบ 145 ปี ที่เม็กซิโกมีผู้ลงสมัครเลือกตั้งเป็นหญิงชนพื้นเมือง เธอมีชื่อว่ามารีอา เดอ เฮซุส พาทริซิโอ หรือที่รู้จักในชื่อชนพื้นเมืองคือ "มารีชุย" เธอเป็นหมอชาวบ้านของชนพื้นเมืองนาฮัว อาศัยอยู่ทางตอนใต้ของรัฐฮาลิสโก ประเทศเม็กซิโก แต่สื่อวิทยุสาธารณะระหว่างประเทศ (PRI) ก็ระบุว่าสิ่งที่ทำให้เธอโดดเด่นออกมาจากผู้ลงสมัครเลือกตั้งรายอื่นๆ ไม่ใช่เพียงแค่การที่เธอเป็นผู้หญิงหรือการที่เธอเป็นชนพื้นเมืองเท่านั้น

 

พาทริซิโอไม่ได้มีพรรคการเมืองใดหนุนหลังแต่มีผู้สนับสนุนเป็นกลุ่มสภาชนพื้นเมืองแห่งชาติเม็กซิโก (Indigenous National Congress) ที่เป็นการรวมกลุ่มกันของหลายชนชาติและชนพื้นเมืองทั่วเม็กซิโก พาทริซิโอให้สัมภาษณ์ว่าเป้าหมายของเธอหลักๆ แล้วเป็นเรื่องของการมีส่วนร่วมทางการเมือง ชุมชนชนพื้นเมืองของเธอเผชิญอะไรหนักๆ มาหลายปีแล้วทำให้เธอคิดว่าต้องหาวิธีทำให้กลุ่มชนพื้นเมืองอยู่รอด

 

อย่างไรก็ตามพาทริซิโอก็ไม่แค่มุ่งหวังทำไปเพื่อชนพื้นเมืองเท่านั้นแต่ยังคำนึงถึงผลประโยชน์ของชาวเม็กซิกันจากทุกภาคส่วนของสังคมและพวกเขาจะร่วมกันเพื่อสามารถ "ทำลายระบบ" ที่ข่มเหงทำให้พวกเขาเข้าตาจน

 

พาทริซิโอยังได้รัการสนับสนุนจากกองทัพปลดปล่อยแห่งชาติซาปาติสตาที่เป็นขบวนการต่อต้านชื่อดังจากรัฐเชียปัสที่เคยเรียกร้องสิทธิให้กลุ่มชนพื้นเมืองมาก่อน ลักษณะการหาเสียงเชิงนโยบายของพาทริซิโอก็เป็นไปในทางสนับสนุนกลุ่มคนระดับล่างทั้งทางการเมือง สังคม และเศรษฐกิจของเม็กซิโกแบบเดียวกับซาปาติสตา คือการเน้นปรัชญาการบริหารระดับพื้นเมืองและแนวคิดแบบชุมชนนิยม แนวทางแบบนี้มาในช่วงที่กลุ่มชนพื้นเมืองกำลังต่อสู้เพื่อปกป้องผืนแผ่นดินตัวเองจากกลุ่มที่ต้องการหาผลประโยชน์จากทรัพยากรในผืนดินบรรพบุรุษของพวกเขา

 

มารีชุยมีบทบาทเป็นหมอชาวบ้านที่ใช้สมุนไพรในป่าและผืนดินของชนพื้นเมืองเพื่อรักษาผู้คนจึงเห็นความสำคัญของสิ่งแวดล้อม และมองว่าสิ่งแวดล้อมเป็นหัวใจสำคัญของวัฒนธรรมชนพื้นเมือง นอกจากนี้เธอยังเคยเข้าร่วมจัดตั้งกลุ่มสภาชนพื้นเมืองแห่งชาติเม็กซิโกซึ่งได้รับแรงบันดาลใจมาจากซาปาติสตาด้วย ในปี 2544 เธอเคยขึ้นพูดต่อหน้าสภานิติบัญญัติระดับชาติในเม็กซิโกซิตี้เกี่ยวกับสถานการณ์ของผู้หญิงชนพื้นเมืองทั้วประเทศซึ่งสมาชิกสภาส่วนใหญ่มักจะไม่ยอมเข้าประชุมเรื่องนี้

 

ตัวพาทริซิโอก็เรียกตัวเองว่าเป็น "โฆษก" มากว่า "ผู้แทน" เป็นการสะท้อนลักษณะส่งคนที่ผู้คนที่ส่วนร่วมกันทั้งหมดในชุมชนแทนลักษณะแบบพรรคการเมืองแบบดั้งเดิม นอกจากนี้ยังนำปรัชญาแบบของสภาชนพื้นเมืองที่เน้นการรวมกลุ่มมากกว่าเน้นตำแหน่งของคนๆ เดียว และเน้นการทำงานจากระดับล่างแต่ไม่เน้นการปีนขึ้นไปอยู่เหนือคนอื่น

 

เบตตินา ครูซ สมาชิกกลุ่มสภาชนพื้นเมืองซึ่งเป็นชาวบินนีซาบอกว่าพวกเขาไม่ได้เน้นการได้รับคะแนนเสียง แต่ต้องการใช้เวทีเลือกตั้งเป็นฐานในการจัดตั้งรากหญ้าทั่วประเทศ และต้องการเอาตัวเองเข้าไปมีส่วนร่วมทางการเมืองโดยมีข้อเสนอการกอบกู้ประเทศและอารยธรรมจากความเสียหายทั้งหลายที่มีคนเคยก่อไว้

 

ท่ามกลางการเคลื่อนไหวต่อต้านการยึดครองพื้นที่ของชนพื้นเมืองโดยกลุ่มรัฐบาลเพื่อสร้างอาคารลำเลียงหรือให้อนุญาตการทำเหมืองโดยไม่ถามคนในพื้นที่ ทำให้การรณรงค์หาเสียงของพวกเขาแสดงการต่อต้านทุนนิยมอย่างเปิดเผยซึ่งมีความสำคัญเพราะถึงแม้ว่าที่ผ่านมาการต่อต้านทุนนิยมจะไม่ได้รับความนิยมนักในการเมืองระดับบนของเม็กซิโก แต่เมื่อดูจากเทรนด์ความไม่พอใจในการเลือกตั้งหลายที่ในโลกเมื่อไม่นานมานี้แล้ว การหาเสียงต้านทุนนิยมก็อาจจะไม่ถึงขั้นเป็นไม่ไม่ได้เสียทีเดียว

 

มีนักวิเคราะห์หลายคนมองว่าการเลือกตั้งที่จะมีขึ้นในเม็กซิโกปี 2561 ฝ่ายซ้ายของเม็กซิกันอย่าง อังเดรส มานูเอล โลเปซ โอบราดอร์ อาจจะมาแรง หลังจากที่พรรคโมเรนาของเขากลายเป็นข่าวใหญ่ในการลงคะแนนระดับรัฐเมื่อปี 2559 นอกจากนี้เมื่อประเมินการที่ชาวเม็กซิกันออกไปใช้สิทธิเลือกตั้งน้อยเพียง 1 ใน 3 รวมถึงโหวตเพื่อประท้วงด้วยการทำบัตรเสียจำนวนมากแล้ว ก็เป็นไปได้ที่คนกลุ่มนี้อาจจะมาลงคะแนนให้พรรคที่ไม่เป็นกระแสหลักมากขึ้น

 

 

 

 

 

Mexico has its first indigenous woman candidate for president, PRI, 02-06-2017