หลังการเสียชีวิตของ หลิวเสี่ยวโป นักกิจกรรมต่อต้านรัฐบาลจีนคนสำคัญ ศูนย์วิจัยในต่างประเทศทำการทดสอบ พบว่าโซเชียลมีเดียและโปรแกรมสนทนาของจีนมีการบล็อกชื่อของหลิวเสี่ยวโปรวมถึงคำที่เกี่ยวข้องกับตัวเขา รวมถึงบล็อกรูปภาพในโปรแกรมแชทด้วย

 

 

 

17 ก.ค. 2560 หลังจากการเสียชีวิตของ หลิวเสี่ยวโป นักเรียกร้องประชาธิปไตยและสิทธิมนุษยชนในจีนที่เคยได้รับเสนอชื่อเข้ารับรางวัลโนเบลสาขาสันติภาพ มีหลายคนตั้งข้อสังเกตว่าทางการจีนพยายามเซนเซอร์การพูดถึงหลิวเสี่ยวโป รวมถึงคำอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องกับเรื่องการเสียชีวิตของเขา ทางซิติเซนแล็บ ซึ่งเป็นศูนย์วิจัยของวิทยาลัยกิจการนานาชาติแห่งมุงค์ มหาวิทยาลัยแห่งโตรอนโต ได้ทำการทดลองในเรื่องการเซนเซอร์ของรัฐบาลจีน พบว่ามีการเซนเซอร์การพูดถึงหลิวเสี่ยวโปอยู่จริง

 

หลิวเสี่ยวโปเสียชีวิตจากโรคมะเร็งระยะสุดท้ายขณะอยู่ในการคุมขังโดยทางการจีน ก่อนหน้านี้เมื่อเดือนที่แล้วทางการจีนเพิ่งเปิดเผยว่าหลิวเสี่ยวโปเป็นโรคมะเร็งและส่งตัวไปรับการรักษาในโรงพยาบาลแห่งหนึ่งทั้งๆ ที่เขาป่วยมาก่อนหน้านี้แล้ว จนกระทั่งหลิวเสี่ยวโปเสียชีวิตท่ามกลางการประณามของนานาชาติในเรื่องที่จีนไม่ยอมให้เขาได้ไปรักษาตัวที่ต่างประเทศ

 

เรื่องราวการเสียชีวิตของหลิวเสี่ยวโปมีการนำเสนอทั่วไปในสื่อนอกประเทศจีน แต่ในจีนเองมีการเซนเซอร์คำบางคำที่เกี่ยวข้องกับหลิวเสี่ยวโปในโปรแกรมแช็ตและโซเชียลมีเดียต่างๆ จากจีน ไม่ว่าจะเป็นวีแช็ต (WeChat) หรือเว่ยป๋อ (Weibo) จากเดิมที่บริการสื่อสารเหล่านี้สั่งห้ามพูดถึงหลิวเสี่ยวโปอยู่แล้ว แต่ก็มีการเซนเซอร์หนักขึ้นหลังการเสียชีวิต

 

ซิติเซนแล็บทดสอบพบว่าจีนบล็อกชื่อหลิวเสี่ยวโปในวีแช็ตทั้งภาษาจีนแบบตัวอักขระจีนแผ่นดินใหญ่และจีนแผ่นดินใหญ่ รวมถึงภาษาอังกฤษด้วย นอกจากนี้ยังเป็นครั้งแรกที่มีการห้ามส่งภาพผ่านแช็ต ส่วนโซเชียลมีเดียจีนอย่างเว่ยป๋อสั่งห้ามการค้นหาชื่อหลิวเสี่ยวโปทั้งภาษาจีนและภาษาอังกฤษและเพิ่มการเซนเซอร์ถึงขั้นห้ามค้นหาชื่อ "เสี่ยวโป" เปล่าๆ อย่างไรก็ตามซิติเซนแล็บสันนิษฐานว่าการเซนเซอร์เหล่านี้ก็ไม่ทำให้ผู้ใช้เลิกสนใจเกี่ยวกับเรื่องของหลิวเสี่ยวโปได้ แต่จะพยายามหาคีย์เวิร์ดอื่นๆ ในการต้นหาเนื้อหาที่เกี่ยวกับหลิวเสี่ยวโปต่อไป

 

ไม่เพียงแค่ชื่อของหลิวเสี่ยวโปเท่านั้นซิติเซนแล็บยังรายงานอีกว่ามีการเซนเซอร์คำที่เกี่ยวข้องกับหลิวเสี่ยวโปอย่างคำว่า "กฎบัตร 08" ซึ่งเป็นแถลงการณ์ต่อต้านรัฐบาลพรรคคอมมิวนิสต์จีน เรียกร้องประชาธิปไตยที่ทำให้หลิวเสี่ยวโปถูกจับกุมเพราะถูกกล่าวหาว่ามีส่วนเกี่ยวข้องกับแถลงการณ์นี้ ซิติเซนแล็บระบุว่าการเสียชีวิตของหลิวเสี่ยวโปกลายเป็นสิ่งที่อ่อนไหวทางการเมืองสำหรับพรรคคอมมิวนิสต์จีนเทียบกับการเสียชีวิตของหูเย่าปัง อดีตผู้นำพรคคอมมิวนิสต์จีนซึ่งการเสียชีวิตของเขาเป็นหนึ่งในชนวนให้เกิดการประท้วงที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน

 

อย่างไรก็ตาม จากการสำรวจคำสำคัญต่างๆ ที่รัฐบาลจีนห้ามค้นหา ซิติเซนแล็บพบว่ารัฐบาลจีนรู้สึกอ่อนไหวมาตั้งแต่เรื่องการป่วยของหลิวเสี่ยวโปแล้ว พวกเขาพยายามควบคุมการบรรยายเรื่องราวการป่วยของหลิวเสี่ยวโปมาตลอด มีการควบคุมการเข้าพบหลิวเสี่ยวโปเป็นการส่วนตัวอย่างเข้มงวดและไม่ยอมให้ไปรักษาตัวต่างประเทศ

 

จากการทดสอบของซิติเซ่นแล็บยังพบว่า นอกจากการบล็อกข้อความแล้ว ทางการจีนยังบล็อกการโพสต์รูปของหลิวเสี่ยวโปด้วยไม่ว่าเป็นรูปถ่ายหรือรูปที่เป็นเรื่องราวเกี่ยวข้องกับตัวเขาอย่างรูปการ์ตูนของเก้าอี้ว่างเปล่าที่ผู้วาดต้องการสื่อถึงการที่หลิวเสี่ยวโปไม่ได้มีโอกาสไปเข้าร่วมงานประกาศผลรางวัลโนเบล

 

ซิติเซนแล็บสรุปว่าจากงานศึกษาก่อนหน้านี้และเอกสารคำสั่งที่รั่วไหลของทางการจีนทำให้พบว่าผู้ให้บริการโซเชียลมีเดียในจีนถูกกดดันจากรัฐบาลหนักขึ้นให้ต้องเซนเซอร์เหตุการณ์ที่ดูอ่อนไหวต่อรัฐบาลหรือเป็นการวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลรวมถึงในกรณีของหลิวเสี่ยวโปด้วย พวกเขายังวิเคราะห์อีกว่าเหตุที่ทางการจีนแบนเรื่องนี้เพราะทางการจีนกลัวว่าอาจจะมีการเคลื่อนไหวรวมตัวกันของประชาชน ขณะเดียวกันก็เป็นการพยายามรักษาหน้าตาของเจ้าหน้าที่ทางการจีนที่ไม่อยากอับอายเพราะเรื่องนี้ด้วย

 

 

REMEMBERING LIU XIAOBO : Analyzing censorship of the death of Liu Xiaobo on WeChat and Weibo, The Citizen Lab, 16 Jul. 2017