เครือข่ายภาคประชาสังคมที่ดำเนินงานรณรงค์ยกเลิกโทษประหารชีวิตในประเทศไทย เนื่องในโอกาสวันยุติโทษประหารสากล

“เรียกร้องให้ประเทศไทยกำหนดโทษจำคุกตลอดชีวิตเป็นโทษสูงสุดตามกฎหมาย”

โดยที่สหประชาชาติประกาศให้วันที่ 10 ตุลาคมของทุกปีเป็นวันยุติโทษประหารสากล “World Day Against the Death Penalty”  ปีนี้เป็นปีที่ 15 ที่นานาชาติต้องการให้โลกปลอดจากการลงโทษประหารชีวิต ขณะนี้ทั่วโลกมี 141 ประเทศ ที่ได้ยกเลิกโทษประหารในทางกฎหมายและในทางปฏิบัติ โดยหันมาใช้โทษจำคุกตลอดชีวิตเป็นโทษสูงสุดแทนการประหารชีวิต ส่วนประเทศไทยยังคงดำรงโทษประหารไว้ในทางกฎหมาย แม้ว่าจะไม่มีการระบุไว้ในรัฐธรรมนูญและไม่ได้มีการลงโทษประหารชีวิตในทางปฏิบัติมา 8 ปีแล้วก็ตาม

ในการประชุมร่วมกันของเครือข่ายองค์กรภาคประชาสังคมในประเทศไทยที่สนับสนุนการยกเลิกโทษประหารชีวิต  ซึ่งจัดขึ้นเมื่อวันที่ 6 ตุลาคม 2560 ที่โรงแรมเดอะสุโกศล กรุงเทพมหานคร นำโดยสมาคมสิทธิเสรีภาพของประชาชน องค์การแอมเนสตี้ อินเตอร์เนชั่นแนล ประเทศไทย และมูลนิธิผสานวัฒนธรรม เห็นพ้องกันว่าการแก้ปัญหาสังคมด้วยการลงโทษประหารผู้กระทำผิดเป็นการแก้ปัญหาที่ปลายเหตุ การดำรงไว้ซึ่งโทษประหารจะทำให้คนในสังคมเข้าใจผิดคิดว่าการใช้ความรุนแรงคือทางออกอย่างเดียวในการแก้ปัญหาอาชญากรรม และคิดว่าการประหารชีวิตสามารถสร้างความยุติธรรมให้ผู้ถูกกระทำหรือเหยื่อของอาชญากรรม รวมทั้งจะสามารถป้องปรามการค้ายาเสพติด และอาชญากรรมอื่นๆได้

เครือข่ายฯ เชื่อว่าโทษประหารชีวิต เป็นการกระทำความรุนแรงที่โหดร้าย ป่าเถื่อนไร้มนุษยธรรม และละเมิดศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ การยอมรับการประหารชีวิตเท่ากับรัฐส่งเสริมและสร้างความชอบธรรมให้สังคมใช้ความรุนแรงในการแก้ปัญหาและเห็นว่าการใช้โทษจำคุกตลอดชีวิตผู้กระทำผิดอาชญากรรมที่ร้ายแรงเป็นโทษที่จำกัดสิทธิและเสรีภาพเกือบทุกด้านของผู้กระทำผิดถือเป็นการลงโทษที่สามารถป้องปรามอาชญากรรมและได้สัดส่วนกับความผิดอาญาทุกประเภทแล้วและหากใช้โทษจำคุกอย่างมีประสิทธิภาพจะทำให้สังคมไทยตระหนักถึง คุณค่าแห่งชีวิต และศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ไม่หันกลับไปใช้วิธีการรุนแรงได้อย่างแท้จริง

นอกจากนั้น เครือข่ายฯ เชื่อว่า ในความเป็นจริงทุกๆ สังคม ย่อมมีความผิดพลาดในกระบวนการยุติธรรมทางอาญาเกิดขึ้นได้ทุกขั้นตอนไม่ว่าประเทศนั้นจะมีความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี ด้านนิติวิทยาศาสตร์ หรือจะมีระบอบกฎหมายที่มีความรัดกุมในการคุ้มครองผู้กระทำผิดอย่างไรก็ตาม การใช้โทษประหารกับผู้บริสุทธิ์ที่อาจจะเกิดขึ้นจากความผิดพลาดในกระบวนการแม้โดยไม่ตั้งใจถือว่าเป็นการฆ่าผู้บริสุทธิ์โดยเงื้อมมือของกฎหมาย สิ่งเหล่านี้เกิดขึ้นครั้งแล้วครั้งเล่าในสังคมไทยที่ผ่านมาโดยที่ไม่สามารถแก้ไขเปลี่ยนแปลงโทษได้ภายหลัง ดังนั้นการเปลี่ยนจากโทษประหารชีวิตเป็นโทษจำคุกตลอดชีวิตทำให้ผู้บังคับใช้กฎหมายและตุลาการสามารถเยียวยาแก้ไขความผิดพลาดซึ่งอาจจะมีขึ้นได้

ขณะเดียวกันประเทศไทยยังขาดกลไกที่มีประสิทธิภาพอย่างเพียงพอ ที่จะประกันการทำงานของเจ้าหน้าที่ในกระบวนการยุติธรรมให้มีความ โปร่งใส ไม่ลำเอียง ไม่ถูกแทรกแซง หรือไม่มีผลประโยชน์ทับซ้อน ปัจจัยดังกล่าวส่งผลต่อกระบวนการยุติธรรม และชะตากรรมของผู้ถูกกล่าวหา ควรจะต้องมีการปฏิรูประบอบการดำเนินคดีโดยให้มีการตรวจสอบหรือถ่วงดุลในหลายขั้นตอนเพื่อไม่ให้เกิดการผิดพลาด ดังที่เกิดขึ้นกับผู้บริสุทธิ์มาแล้ว

เมื่อรัฐบาลมีนโยบายชัดเจนที่จะยกเลิกโทษประหารชีวิตและในช่วงเวลาที่ผ่านมากว่า 8 ปี ไทยไม่มีการประหารชีวิตในทางปฏิบัติ จึงเห็นด้วยว่ารัฐบาลไทย ควรจะกล้าเปลี่ยนแปลงประเทศไปสู่ประเทศที่เลิกใช้โทษประหารโดยใช้ โทษจำคุกตลอดชีวิตแทน

ด้วยเหตุผลข้างต้น เครือข่ายภาคประชาสังคมที่สนับสนุนการยกเลิกโทษประหารชีวิตมีถ้อยแถลงดังนี้

1. สนับสนุนรัฐบาล โดยกระทรวงยุติธรรม ที่มีแผนสิทธิมนุษยชนแห่งชาติฉบับที่ 3 (พ.ศ. 2557-2561) กำหนดแผนปฏิบัติการเพื่อนำสู่การยกเลิกโทษประหารอย่างค่อยเป็นค่อยไปอย่างเป็นระบบ โดยกำหนดให้มีการทบทวนโทษประหารชีวิตในความผิดต่างๆ การประกาศการพักใช้โทษประหารชีวิต และกำหนดให้มีการเปลี่ยนแปลงโทษประหารชีวิตทุกฐานความผิดเป็นโทษจำคุกตลอดชีวิตภายในปี พ.ศ. 2561 และเรียกร้องให้หน่วยงานต่างๆ ได้นำแผนดังกล่าวนำไปใช้ปฏิบัติอย่างจริงจังเพื่อให้สัมฤทธิผลตามกรอบเวลา

2. สนับสนุนประเทศไทยยืนยันพันธกรณีระหว่างประเทศตามปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนและภายใต้สนธิสัญญาสิทธิมนุษยชนที่ประเทศไทยเป็นภาคีในการคุ้มครองสิทธิในชีวิตของบุคคล และยืนยันคำมั่นที่รัฐบาลไทยให้ไว้กับนานาชาติที่ให้พิจารณาเปลี่ยนโทษประหารชีวิตเป็นโทษจำคุกตลอดชีวิตในการประชุมคณะมนตรีสิทธิมนุษยชนเพื่อพิจารณารายงานสถานการณ์สิทธิมนุษยชนทั่วไป (หรือกระบวนการUniversal Periodical Review) ในเดือนพฤษภาคม 2560 และกระตุ้นให้รัฐบาลโดยหน่วยงานต่างๆ ที่รับผิดชอบได้ดำเนินการตามคำมั่นอย่างจริงจัง

3. สนับสนุนการพักใช้โทษประหารชีวิตและคาดหวังอย่างยิ่งว่ารัฐบาลจะดำเนินการพักใช้โทษประหารต่อไปทั้งนี้เพื่อผลักดันให้ไทยได้รับการรับรองสถานะว่าเป็นประเทศที่ไม่มีโทษประหารชีวิตในทางปฏิบัติ (Moratorium)  เพื่อนำไปสู่การยกเลิกในทางกฎหมาย (Abolition) ในที่สุด

แถลง ณ วันที่ 10 ตุลาคม 2560