วิกฤติสเปน-กาตาลุญญาเดือด หลังรัฐสภาแคว้นลงมติประกาศแยกตัวจากสเปนเปิดทางร่างกฎหมายใหม่ เจรจากับสเปนในฐานะรัฐเอกราชเสมอกัน คล้อยหลัง 45 นาที วุฒิสภาสเปนอนุมัติรัฐบาลกลางใช้มาตรา 155 ยึดอำนาจรัฐบาลท้องถิ่น นายกฯ สเปนประกาศปลดรัฐบาลและ ผบ.ตำรวจของแคว้นอีกราว 6 ชม. ต่อมา

(ล่าง)การ์เลส ปุกเดมอนด์ แถลงเรื่องการประกาศตัวเป็นเอกราชในรัฐสภากาตาลันเมื่อวันที่ 10 ต.ค. ที่ผ่านมา (ที่มา: Parliament de Catalunya)

BREAKING: Spanish flag removed at Catalan Government office in Girona after they declare independence from Spain. pic.twitter.com/aqEpHkTJl7

— Devin Sena (@DevinSenaUI) October 27, 2017

อาคารของรัฐบาลแคว้นกาตาลุญญา ที่เมืองกีโรนา ธงชาติสเปนถูกปลด และแทนที่ด้วยธงลา เอสเตลาดาของกาตาลุญญา

สำนักข่าวอินดิเพนเดนท์ของสหราชอาณาจักรรายงานว่า แคว้นกาตาลุญญาประกาศเอกราชจากราชอาณาจักรสเปนก่อนหน้ารัฐสภาสเปนจะประกาศรับรองให้รัฐบาลมาดริดยุบสภาท้องถิ่นแคว้นกาตาลุญญาแล้วดำเนินการบริหารแคว้นเอง

ล่าสุดมีรายงานเพิ่มเติมว่า มาริอาโน ราฮอย นายกรัฐมนตรีสเปนประกาศปลดรัฐบาลท้องถิ่นแคว้นกาตาลุญญาทั้งหมด รวมไปถึงผู้บัญชาการตำรวจแคว้นด้วย และประกาศให้มีการเลือกตั้งใหม่ในวันที่ 21 ธ.ค. นี้ หลังจากวุฒิสภาของสเปนได้อนุมัติให้บังคับใช้อำนาจตามกฎหมายมาตรา 155 แห่งรัฐธรรมนูญสเปน การบังคับใช้กฎหมายเกิดขึ้น 45 นาทีหลังรัฐสภากาตาลุญญาประกาศเอกราช แต่การประกาศปลดคณะรัฐบาลท้องถิ่นใช้เวลาอีกเกือบ 6 ชั่วโมงต่อมา

"เรามีเครื่องมือที่จะใช้ฟื้นฟูความปรกติทางกฎหมายอย่างสันติและเป็นกลางอย่างเพียงพอ" ราฮอยกล่าว

การลงคะแนนในรัฐสภาท้องถิ่นเกิดขึ้นหลังสัปดาห์แห่งความตึงเครียดระหว่างรัฐบาลท้องถิ่นแคว้นกาตาลุญญาและรัฐบาลกรุงมาดริด ผลการลงคะแนนในประเด็นการประกาศเอกราช มีผู้เห็นด้วย 70 เสียง ไม่เห็นด้วย 10 เสียง งดออกเสียง 2 เสียง จากสมาชิกทั้งหมดที่มีอยู่ในสภา 135 ที่นั่ง ทั้งนี้มีสมาชิกรัฐสภาฝ่ายค้านจำนวนหนึ่งได้เดินออกจากที่ประชุมก่อนหน้าจะมีการออกเสียงเป็นสัญลักษณ์ว่าประท้วง หลังคะแนนเสียงมีมติให้ประกาศเอกราชก็มีเสียงปรบมือกึกก้อง สมาชิกรัฐสภาจับมือและกอดกัน ภายนอกรัฐสภา ผู้คนที่เฝ้าดูการลงคะแนนเสียงในเมืองบาร์เซโลนาต่างแสดงความยินดีและเต้นกัน

มติการออกเสียงดังกล่าวนำไปสู่การเริ่มต้นกระบวนการแยกตัวที่ผู้นำแคว้นกาตาลุญญา การ์เลส ปุกเดมอนต์ ประกาศเอกราชในรัฐสภาแคว้นไปแล้วเมื่อ 10 ต.ค. ที่ผ่านมาแต่ได้ระงับการบังคับใช้เอาไว้ก่อนเพื่อเปิดให้มีการเจรจาระหว่างรัฐบาลสเปนและรัฐบาลแคว้น กระบวนการแยกตัวรวมไปถึงการร่างกฎหมายแคว้นกาตาลุญญาชุดใหม่และเปิดการเจรจาในสถานะที่เสมอกันกับสเปนเพื่อสร้างความร่วมมือระหว่างกัน

เมื่อวันพฤหัสที่ผ่านมาปุกเดมอนต์ปฏิเสธที่จะจัดการเลือกตั้งท้องถิ่นใหม่ซึ่งเป็นแนวทางที่ได้ถูกมองว่าเป็นวิธีการลดความตึงเครียดที่มีต่อรัฐบาลกลางได้ ประธานาธิบดีแคว้นกาตาลุญญากล่าวว่าไม่มีการการันตีว่ารัฐบาลสเปนจะหยุดยั้งการยึดอำนาจรัฐบาลท้องถิ่นตามกฎหมายมาตราที่ 155 แห่งรัฐธรรมนูญสเปน

ธง ลา เอสเตลาดา ของแคว้นกาตาลุญญา (ที่มา: commons.wikimedia.org)

ทันทีหลังจากผลการออกเสียงประกาศเอกราช มาเรียโน ราฮอย นายกรัฐมนตรีสเปนได้ทวีตในทวิตเตอร์ส่วนตัวให้ผู้คนอยู่ในความสงบ อย่างไรเสีย รัฐสภาสเปนได้ออกเสียงรับรองการบังคับใช้มาตรา 155 หลังจากแคว้นกาตาลุญญาลงคะแนนเสียงประกาศเอกราชไม่นาน มติของรัฐสภาสเปนมอบอำนาจให้รัฐบาลมาดริดปกครองแคว้นกาตาลุญญาแทนรัฐบาลท้องถิ่น ซึ่งจะเป็นการแทรกแซงแคว้นโดยรัฐบาลกลางในลักษณะนี้ครั้งแรก หลังบังคับใช้มาตรา 155 ราฮอยจะมีอำนาจในการปลดปุกเดมอนต์และคณะรัฐมนตรี

มาตรา 155 มีใจความว่า ถ้ารัฐบาลท้องถิ่นไม่สามารถรักษากฎหมายหรือบังคับใช้กฎหมายได้ รัฐบาลกลางสามารถยกเลิกการปกครองตนเองของแคว้นได้แล้วเข้ามาปกครองโดยตรง

สำนักข่าวบีบีซีของอังกฤษ รายงานว่า มาริอาโน ราฮอยกล่าวว่าเขาต้องการปลดปุกเดมอนต์ รองประธานาธิบดีและรัฐมนตรีของกระทรวงในแคว้น โดยเขาต้องการให้ “กฎหมาย ประชาธิปไตยและเสถียรภาพ” ได้รับการฟื้นฟูในกาตาลุญญา ทั้งยังกล่าวหาว่ารัฐบาลกาตาลันได้สร้างรอยร้าวให้กับสังคมและสถาบันครอบครัว มีคนที่ได้รับความเดือดร้อนจำนวนมาก และความไร้เสถียรภาพที่เกิดขึ้นได้ผลักไสธุรกิจออกไปจากแคว้น

มาริอาโน ราฮอย นายกฯ สเปน (ที่มา: วิกิพีเดีย)

“สิ่งที่ชาวกาตาลันต้องปกป้องตัวเองเอาไว้ไม่ใช่จากจักรวรรดินิยมสเปน แต่เป็นคนส่วนน้อยที่ประกาศว่าตัวเองเป็นเจ้าของแคว้นกาตาลุญญาในแบบที่ไม่มีน้ำอดน้ำทนแล้วกีดกันประวัติศาสตร์ วัฒนธรรม ความรู้สึกซึ่งเป็นมรดกของชุมชนต่างหาก” ราฮอยแถลงในรัฐสภาสเปนที่พรรคของราฮอยเป็นเสียงส่วนมาก และได้รับการตอบรับด้วยเสียงปรบมือ

ความขัดแย้งครั้งนี้มาจากการลงประชามติแยกตัวจากสเปนของแคว้นกาตาลุญญาเมื่อวันที่ 1 ต.ค. ที่ผ่านมา ศาลรัฐธรรมนูญสเปนตัดสินว่าการลงประชามติครั้งนี้ไม่ชอบด้วยรัฐธรรมนูญ โดนัลด์ ทัสค์ ประธานสภาสหภาพยุโรปเองก็กล่าวว่าประชามติครั้งนี้จะไม่ทำให้มีการเปลี่ยนแปลงอะไรสำหรับอียู และอียูจะติดต่อกับทางรัฐบาลมาดริดเท่านั้น

ผลประชามติตามมาด้วยเหตุการณ์ เมื่อ 10 ต.ค. ที่ผ่านมาปุกเดมอนด์ได้ลงนามในคำประกาศเอกราชไปแล้ว แต่ว่าเลื่อนการบังคับใช้ไปก่อนเป็นเวลาสองเดือนเพื่อเปิดทางให้มีการเจรจากับรัฐบาลกลาง ปุกเดมอนด์ยังกล่าวถึงการบังคับใช้มาตรา 155 ว่าเป็นการโจมตีสถาบันของแคว้นกาตาลุญญาอย่างร้ายแรงที่สุดนับตั้งแต่สมัยนายพลฟรานซิสโก ฟรังโกปกครองสเปนเมื่อ ค.ศ. 1939-1975 และเป็นการ “ปิดประตู” ใส่ความพยายามในการพูดคุย ทั้งนี้ รัฐบาลแคว้นกาตาลุญญายังไม่ล้มเลิกแผนการแยกตัวเป็นเอกราชและประกาศเลือกตั้งใหม่ก่อนที่มาตรา 155 จะถูกรับรองโดยรัฐสภาสเปน โดยโฆษกของรัฐบาลกาตาลันได้กล่าวว่ารัฐบาลจะ “สู้อย่างเต็มที่เพื่อปกป้องสถาบันที่ได้รับเลือกตั้งมาอย่างเป็นประชาธิปไตยแห่งกาตาลุญญา”

สถิติจากรัฐบาลกาตาลันระบุว่า วันประชามติเมื่อ 1 ต.ค. ที่ผ่านมามีผู้ออกไปลงคะแนนเสียงทั้งหมด 2.3 ล้านคน จากผู้มีสิทธิ์ออกเสียงทั้งสิ้น 5.3 ล้านคน คิดเป็นร้อยละ 43 อย่างไรก็ดี ความรุนแรงจากเจ้าหน้าที่ตำรวจสเปนที่พยายามขัดขวางไม่ให้คนไปออกเสียงทำให้สูญเสียเสียงโหวตไปถึง 7 แสน 7 หมื่นเสียง จากข้อมูลของกระทรวงสาธารณสุขสเปนระบุว่ามีผู้ได้รับบาดเจ็บมากกว่า 450 รายแล้ว จากการปะทะในหลายพื้นที่ทั่วแคว้นกาตาลุญญา กระทรวงกิจการภายในของสเปนระบุว่ามีเจ้าหน้าที่ตำรวจได้รับบาดเจ็บอย่างน้อย 11 ราย ในขณะที่ทางการท้องถิ่นของกาตาลันระบุว่ามีผู้บาดเจ็บมากกว่า 800 คน

รัฐบาลท้องถิ่นกาตาลันระบุว่า มีผู้มาออกเสียงเป็นจำนวน 2.26 ล้านคน ถือเป็นร้อยละ 42 ของผู้มีสิทธิ์ออกเสียง และผลประชามติครั้งนี้มีผู้ออกเสียงสนับสนุนการแยกตัวจากสเปนถึงร้อยละ 90 ถึงแม้จะถูกปิดกั้นการออกมาลงคะแนนเสียงด้วยไม้กระบองและกระสุนยาง รวมถึงการประกาศจากรัฐบาลกลางที่กรุงมาดริดว่าการประชามติไม่ถูกต้องตามรัฐธรรมนูญก็ตาม 

แปลและเรียบเรียงจาก

Catalan secession crisis deepens as Spain imposes direct rule after region declares independence, Independent, October 28, 2017

Catalonia declares independence as Spain prepares to impose direct rule, Independent, October 27, 2017

Catalan crisis: Spain PM Rajoy demands direct rule, BBC, October 27, 2017

หมายเหตุ:

-เมื่อเวลา 02.30 น. วันที่ 28 ต.ค. 60 มีการแก้ไขเรื่องเสียงลงมติเป็น 70 ต่อ 10 งดออกเสียง 2 จากที่มีอยู่ในสภากาตาลุญญา 135 ที่นั่ง

-มีการเพิ่มเนื้อหาในย่อหน้าที่ 2 และ 3 ตามความคืบหน้าของสถานการณ์ล่าสุดเมื่อรัฐบาลสเปนตัดสินปลดรัฐบาลท้องถิ่นเมื่อวันที่ 28 ต.ค. 60 เวลา 12.19 น.