จากการเปิดโปงข้อมูลธุรกรรมครั้งใหญ่ล่าสุด "พาราไดซ์ เปเปอร์ส" (Paradise Papers) พบว่าลูกเขยของโดนัลด์ ทรัมป์ มีส่วนเกี่ยวข้องกับดีลรัสเซียลงทุนสื่อโซเชียลเน็ตเวิร์กในสหรัฐแบบอ้อมๆ - บริษัทอย่างไนกี้หลบเลี่ยงภาษีหลายรูปแบบ - ที่ปรึกษาของจัสติน ทรูโด นายกรัฐมนตรีแคนาดามีเอี่ยวในบริษัทสินเชื่อหนีภาษีที่เกาะเคย์แมน

หน้ารายงานข่าวพาราไดซ์ เปเปอร์สของ ICIJ (ที่มา: ICIJ)

มีการแฉรอบล่าสุดในชื่อชุดเอกสารว่า "พาราไดซ์ เปเปอร์ส" (Paradise Papers) ที่เปิดโปงเรื่องอิทธิพลของบรรษัทยักษ์ใหญ่และเศรษฐีที่ร่ำรวยในแวดวงเอกชนที่มีผลต่อการเมืองในระดับโลก รวมถึงกรณีที่บรรษัทระดับโลกหาวิธีหลีกเลี่ยงภาษีด้วยวิธีการตกแต่งบัญชีในวิธีที่ต่างไปจากเดิมมากขึ้นเรื่อยๆ

เอกสาร "พาราไดซ์ เปเปอร์ส" จำนวนราว 13.4 ล้านชิ้นยังเปิดโปงการเมืองของประเทศมหาอำนาจ เช่น ความเกี่ยวข้องกันระหว่างรัสเซีย กับรัฐมนตรีกระทรวงพาณิชย์ของประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ เรื่องที่ญาติของทรัมป์เองก็มีส่วนเอี่ยวกับการทำธุรกรรมลงทุนโซเชียลเน็ตเวิร์กสหรัฐฯ จากรัสเซียแบบอ้อมๆ ความเกี่ยวข้องระหว่างหัวหน้าฝ่ายระดมทุนให้นายกรัฐมนตรีจัสติน ทรูโด กับบริษัทสินเชื่อหนีภาษี และผลประโยชน์นอกอาณาเขตของพระราชินีแห่งอังกฤษ รวมถึงการแฉนักการเมืองต่างๆ มากกว่า 120 คน ทั่วโลก

สมาคมผู้สื่อข่าวสืบสวนสอบสวนนานาชาติ (The International Consortium of Investigative Journalists หรือ ICIJ) ระบุว่า สื่อเยอรมัน "ซุดดอยต์เซอ ไซตุง" ได้รับเอกสารรั่วไหลดังกล่าวมาจากบริษัทที่ให้บริการเกี่ยวกับธุรกรรมนอกประเทศ 2 แห่ง รวมถึงจากการจดทะเบียนของบรษัท 19 แห่ง ที่อยู่ภายใต้การพิจารณาของรัฐบาลที่เกี่ยวข้องทำให้เป็นเส้นทางไปสู่การทำธุรกรรมมืด เอกสารเหล่านี้มีการแชร์ต่อให้กับนักข่าว 380 ราย ใน 67 ประเทศ รวมถึง ICJI เองและมีการนำเสนอในสื่อเช่นเดอะการ์เดียน

หนึ่งในประเด็นที่เอกสารเหล่านี้ระบุถึงคือการที่วิลเบอร์ รอสส์ รัฐมนตรีกระทรวงพาณิชย์ของสหรัฐฯ ผู้เป็นเศรษฐีหุ้นนอกตลาด มีหุ้นอยู่ในบริษัทนำเข้า-ส่งออก เขาได้รับรายได้มากกว่า 68 ล้านดอลลาร์ในปี 2557 จากบริษัทพลังงานที่มีเจ้าของร่วมเป็นน้องเขยของประธานาธิบดีวลาดิเมียร์ ปูติน ของรัสเซีย นอกจากนี้ผู้ที่เกี่ยวข้องกับรัฐบาลทรัมป์มากกว่าสิบคนต่างก็มีส่วนเกี่ยวข้องกับบริษัทนอกประเทศไม่ว่าจะเป็นที่ปรึกษาในรัฐบาล คณะรัฐมนตรี หรือผู้บริจาครายใหญ่ให้ทรัมป์

การมีธุรกรรมลับในต่างประเทศถือเป็นอุปสรรคต่อเรื่องความโปร่งใสทั้งในแง่ของการหลบเลี่ยงภาษีที่ยากจะสืบค้นร่องรอยเจ้าของที่แม้จริง อีกทั้งยังเอื้อต่อการดึงดูดการฟอกเงิน การขนส่งยาเสพติด การเล่นพรรคเล่นพวก

บรูค แฮร์ริงตัน ศาตราจารย์ด้านการจัดการความมั่งคั่งจากวิทยาลัยธุรกิจโคเปนเฮเกนกล่าวว่าบริษัทการค้านอกประเทศเช่นนี้ยังเป็นการทำให้คนจนจนลงกว่าเดิม ถือเป็นการทำให้ปัญหาความไม่เท่าเทียมด้านความมั่งคั่งเลวร้ายลง เปิดโอกาสให้เศรษฐีใหญ่จำนวนไม่กี่คนทำอะไรนอกกฎหมายได้ขณะที่สร้างผลประโยชน์ให้ตัวเองโดยไม่ถูกจำกัด

การเปิดโปงครั้งล่าสุดนี้ยังเป็นการขยายผลจากกรณีการเปิดโปงเอกสารลับ "ปานามา เปเปอร์ส" ในปี 2559 จากการสืบสวนสอบสวนของ ICIJ และสื่ออื่นๆ ที่เข้าร่วม โดยมีกรณีที่ลงรายละเอียดมากที่สุดคือบันทึกของบรรษัทกฎหมายอย่าง Appleby และบริษัทช่วยเหลือด้นธุรกรรมของยรรษัทข้ามชาติอย่าง Estera

ในกรณีของ Appleby นั้นมีบันทึกต่างๆ ตั้งแต่ปี 2493 ถึงปี 2559 ระบุถึงบรรษัทและบุคคลอย่างน้อย 31,000 รายจากประเทศต่างๆ เช่น สหราชอาณาจักร, จีน, สหรัฐฯ และแคนาดา มีการเชื่อมโยงไปยังประเทศต่างๆ 180 ประเทศ โดยมีสำนักงานในสถานที่อย่างเบอร์มิวดา, ฮ่องกง, เซี่ยงไฮ้, หมู่เกาะบริติชเวอร์จิน และที่อื่นๆ

ถึงแม้ Appleby จะแถลงต่อการสืบสวนของ ICIJ ในครั้งนี้ว่าไม่มีหลักฐานว่าพวกเขาทำอะไรผิดและพวกเขามีการตรวจสอบอย่างมีมาตรฐานอย่างสม่ำเสมอ แต่จากเอกสารก็ระบุถึงกรณีที่พวกเขาทำธุรกรรมให้กับลูกค้ากลุ่มเสี่ยงๆ จากอิหร่าน, รัสเซีย และลิเบีย มีเรื่องการตรวจสอบบัญชีของรัฐบาลที่ล้มเหลวจนเกิดช่องโหว่ในกระบวนการต้านการฟอกเงิน และเคยถูกฟ้องร้องอย่างลับๆ จากผู้ตรวจสอบการเงินของเบอร์มิวดา

มีอีกหลายเรื่องที่เอกสารเหล่านี้เปิดโปงออกมา เช่น เรื่องของพระราชินีอลิซาเบธของอังกฤษที่มีการใช้เงินจากสำนักงานทรัพย์สินลงทุนในกองทุนเคย์แมนไอส์แลนด์หลายล้านปอนด์ และเงินบางส่วนก็ถูกใช้ไปกับธุรกิจห้างร้านที่ถูกวิจารณ์เรื่องการเอารัดเอาเปรียบครอบครัวคนจนและคนที่ขาดโอกาส

ยังมีกรณีที่ สตีเฟน บรอนฟ์แมน หัวหน้าฝ่ายระดมทุนและที่ปรึกษาของจัสติน ทรูโด นายกรัฐมนตรีแคนาดา เป็นผู้จัดการบริษัทสินเชื่อหนีภาษีในเคย์แมนไอส์แลนด์ แม้กระทั่งบริษัทเครื่องกีฬาชื่อดังอย่างไนกี้พาราไดซ์เปเปอร์สก็ให้ข้อมูลว่าไนกี้มีการหาวิธีเลี่ยงภาษีด้วยการโยกย้ายเงินข้ามประเทศหลายรูปแบบ

ในกรณีของ โดนัลด์ ทรัมป์ เอกสารของ Appleby ก็เผยให้เห็นว่าวิลเบอร์ รอสส์ รัฐมนตรีพาณิชย์ของรัฐบาลทรัมป์อาศัยชื่อบริษัทในเคย์แมนไอส์แลนด์หลายแห่งในการจัดการด้านการเงินกับบริษัทนาวิเกเตอร์โฮลด์ดิงส์ซึ่งเป็นบริษัทนำเข้า-ส่งออก มีลูกค้ารายใหญ่เป็นบริษัทพลังงานซิเบอร์ที่มีเจ้าของคือคิริลล์ ชามาลอฟ ลูกเขยของปูติน และเกนนาดี ทิมเชงโก เศรษฐีสหรัฐฯ ที่รัฐบาลสหรัฐฯ เคยประกาศคว่ำบาตรในปี 2557 เนื่องจากเห็นว่าเขามีส่วนเกี่ยวข้องกับปูติน

แดเนียล ฟรายด์ ผู้เชี่ยวชาญเรื่องรัสเซียที่เคยทำงานให้กับกระทรวงการต่างประเทศสหรัฐฯ ทั้งในยุคสมัยรัฐบาลรีพับลิกันและเดโมแครตกล่าวว่าซิเบอร์เป็นบริษัทที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับระบบพวกพ้องเส้นสาย ในขณะที่โฆษกของรอสส์กล่าวว่ารอสส์ไม่เคยพบชามาลอฟเป็นการส่วนตัวและไม่ได้ดำรงตำแหน่งประธานบอร์ดในช่วงที่นาวิเกเตอร์เริ่มทำธุรกิจกับซิเบอร์

นอกจากนี้ยังมีกรณีที่พบว่าสื่อโซเชียลมีเดียอย่างเฟซบุ๊กและทวิตเตอร์ต่างก็ได้รับเงินลงทุนหลายร้อยล้านดอลลาร์ที่มีส่วนเกี่ยวโยงย้อนไปถึงบริษัทการเงินที่มีส่วนเกี่ยวข้องกับรัฐบาลรัสเซีย 2 แห่ง โดยผ่านทาง ยูริ มิลเนอร์ นักลงทุนเทคโนโลยีผู้ที่ถือหุ้นบริษัทเดียวกับ จาเรด คุชเนอร์ ลูกเขยของทรัมป์และและที่ปรึกษาระดับสูงของทำเนียบขาว

เอกสารลับเหล่านี้ยังเปิดเผยถึงเรื่องน่าสนใจอื่นๆ เช่น กรณีที่สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ซื้อเครื่องบินสอดแนมโดยอาศัยการทำธุรกรรมกับบริษัทนอกประเทศ บริษัทที่มีเจ้าของเป็นวิศวกรชาวแคนาดาพยายามสร้างปืน "ซูเปอร์กัน" ให้กับซัดดัม ฮุสเซน เผด็จการอิรัก และบริษัทในเบอร์มิวดาของนักบวชเม็กซิกันที่ก่อตั้งนิกายย่อยของศาสนาคริสต์คาทอลิค "ลีเจียนแนร์ออฟไครสต์" ที่ต่อมามีเรื่องอื้อฉาวเกี่ยวกับการล่วงละเมิดทางเพศเด็ก

เรียบเรียงจาก

Offshore Trove Exposes Trump-Russia Links And Piggy Banks Of The Wealthiest 1 Percent, ICIJ, 05-11-2017

What are the Paradise Papers and what do they tell us?, The Guardian, 05-11-2017

Russia funded Facebook and Twitter investments through Kushner associate, The Guardian, 05-11-2017