หมายเหตุประเพทไทย #191 หนังสือแสดงกิจจานุกิจเข้าข่ายสารานุกรมแค่ไหน?

Submitted on Sun, 2018-01-07 21:39

หมายเหตุประเพทไทย สัปดาห์นี้ศิริพจน์ เหล่ามานะเจริญ และชานันท์ ยอดหงษ์ พูดถึง "หนังสือแสดงกิจจานุกิจ" ของเจ้าพระยาทิพากรวงศ์มหาโกษาธิบดี (ขำ บุนนาค) ซึ่งตีพิมพ์ช่วงปลายสมัยรัชกาลที่ 4 เมื่อ พ.ศ. 2410 หรือกว่า 150 ปีมาแล้ว นับว่าถือกำเนิดขึ้นในห้วงที่มีการขยายตัวของสิ่งพิมพ์และวิทยาการตะวันตกในสยาม

หนังสือแสดงกิจจานุกิจมีความน่าสนใจตรงที่เป็นความพยายามของชนชั้นนำในสยามในการโต้แย้งความรู้และความเป็นสมัยใหม่ที่เริ่มแพร่ขยายเข้ามาโดยชาวตะวันตก อย่างไรก็ตามอาจจะห่างไกลจากการเป็น "สารานุกรม" และหนังสือ "วิทยาศาสตร์" เล่มแรกของไทย ด้วยเนื้อหาของหนังสือเป็นไปในทางผูกแนวคิดพุทธศาสนาไปในทางวิทยาศาสตร์มากกว่า