นโยบายเปิดรับผู้อพยพเป็นประเด็นท้าทายต่อการปกครองส่วนท้องถิ่น  โดยรัฐบาลท้องถิ่นต้องเผชิญปัญหาแบบที่ไม่เคยประสบมาก่อนจากวิกฤตการณ์หลั่งไหลเข้ามาของผู้อพยพ  ภายใต้โครงสร้างการดำเนินนโยบายเกี่ยวกับผู้อพยพของเยอรมนีที่มีลักษณะการสั่งการจากบนลงล่าง (top-down) ซึ่งถูกบังคับใช้มาเป็นระยะเวลานานและไม่สอดรับกับสถานการณ์ที่เปลี่ยนแปลงไป  รัฐบาลท้องถิ่นจึงต้องจัดการกับปัญหาผู้อพยพ พร้อมกับการรับมือกับปัญหาความรู้สึกของประชาชนในพื้นที่ที่ถือว่าเป็นหน้าที่หลักขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น

ปรากฏการณ์การหลั่งไหลของผู้อพยพจำนวนมากในเยอรมนีเป็นประเด็นท้าทายต่อการปกครองส่วนท้องถิ่นของประเทศ แม้ว่าเยอรมนีจะเผชิญกับการเข้ามาของผู้อพยพตั้งแต่ช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่สอง แต่ก็แตกต่างจากสถานการณ์ในปัจจุบัน  ในอดีตเยอรมนีต้องการแรงงานอพยพจำนวนมาก เนื่องจากการเติบโตทางเศรษฐกิจของประเทศ[1]  แต่ในช่วงระยะเวลาไม่นานมานี้ เมื่อยุโรปกำลังประสบกับวิกฤตผู้ลี้ภัยที่ต้องให้ความช่วยเหลือด้านมนุษยธรรมกับพวกเขา สหภาพยุโรปเองก็ต้องหามาตรการจัดการกับปัญหา  เยอรมนีในฐานะประเทศสมาชิกสนับสนุนการปกป้องผู้อพยพเหล่านั้นผ่าน “นโยบายเปิดรับผู้อพยพ”  ในช่วงปี 2015 ถึง 2016 เยอรมนีได้รับผู้ลี้ภัยมากกว่าหนึ่งล้านคน  ซึ่งผู้อพยพส่วนใหญ่เป็นผู้ที่ลี้ภัยสงครามและความยากจนในตะวันออกกลางและแอฟริกา ดังนั้นพวกเขาจึงมีความแตกต่างทางด้านวัฒนธรรม สังคม และเศรษฐกิจจากผู้คนในท้องถิ่น นอกจากการช่วยเหลือในความจำเป็นพื้นฐานแล้ว แต่ในระยะยาวจะทำอย่างไรให้พวกเขาหลอมรวมเข้าเป็นสมาชิกของสังคมที่รับพวกเขา ซึ่งถือเป็นความรับผิดชอบหลักของรัฐบาลท้องถิ่น ดังนั้นปรากฏการณ์คลื่นผู้ลี้ภัยจำนวนมากจึงเป็นปรากฏการณ์ที่ท้าทายต่อการปกครองส่วนท้องถิ่น ในขณะที่ต้องรับผิดชอบต่อหน้าที่หลักในการให้บริการสาธารณะกับประชาชนในพื้นที่ ส่วนท้องถิ่นก็ต้องช่วยเหลือผู้อพยพอย่างมีประสิทธิภาพด้วย  รวมทั้งการจัดการกับกระแสต่อต้านผู้อพยพของคนในพื้นที่และปัญหากับรัฐบาลระดับต่าง ๆ ในการดำเนินนโยบายภายใต้โครงสร้างสหพันธรัฐ  ในงานนี้จึงมุ่งศึกษาผลกระทบการดำเนินงานและการปรับตัวของรัฐบาลท้องถิ่นต่อนโยบายผู้อพยพ ซึ่งมีข้อถกเถียงที่ว่า สำหรับนโยบายผู้อพยพองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในฐานะผู้บังคับใช้กฎหมายหรือนโยบายไม่เพียงพอ แต่สิ่งที่สำคัญคือการเข้าไปมีส่วนร่วมในการกำหนดนโยบายด้วยและรักษาความเป็นอิสระของท้องถิ่นเพื่อสนับสนุนประชาธิปไตยอย่างแท้จริง  

งานชิ้นนี้เริ่มจากภาระหน้าที่ของรัฐบาลท้องถิ่นต่อนโยบายการช่วยเหลือผู้อพยพ  ปัญหาจากระบบการดำเนินงานในการถ่ายโอนหน้าที่ถึงท้องถิ่นเป็นเช่นไร ต่อมาจะชี้ให้เห็นผลกระทบที่องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นต้องเผชิญตามมาจากการดำเนินนโยบายเพื่อทบทวนความเป็นอิสระของท้องถิ่นหลังการดำเนินนโยบายที่กำหนดมาจากรัฐบาลที่อยู่เหนือกว่า

คนทั่วไปมักเข้าใจว่า หน้าที่การช่วยเหลือผู้อพยพหลังรับพวกเขาเข้ามาเป็นหน้าที่ของรัฐบาลระดับสหพันธรัฐ และการจัดการขององค์กรเหนือรัฐอย่างสหภาพยุโรป ในความเป็นจริงแล้ว องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในเทศบาลและเมืองต่าง ๆ เป็นหน่วยงานที่ต้องรับผิดชอบในส่วนนี้มากที่สุด ซึ่งขอบเขตการทำหน้าที่กว้างมาก หลังจากรัฐบาลสหพันธรัฐอนุญาตให้ผู้อพยพตั้งถิ่นฐานภายในประเทศแล้ว ผู้อพยพจะต้องเข้าสู่กระบวนการ “การบูรณาการทางสังคม” (social integration) เพื่อหลอมรวมพวกเขาเข้ากับสังคมใหม่ แม้ว่ากระบวนการนี้ต้องอาศัยการประสานงานระหว่างรัฐบาลระดับต่าง ๆ ทั้งรัฐบาลกลาง รัฐบาลมลรัฐ และองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น แต่หน่วยงานหลัก คือ องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น[2]  

รัฐบาลท้องถิ่นต้องรับผิดชอบกระบวนการบูรณาการทางสังคมทั้งในระยะสั้นและระยะยาว   สำหรับการบูรณาการในระยะสั้น ส่วนท้องถิ่นต้องจัดทำลงทะเบียนผู้อพยพ จัดหาแหล่งที่พักอาศัยชั่วคราว และการช่วยเหลือสิ่งที่จำเป็นพื้นฐานต่าง ๆ  ส่วนในระยะยาว รัฐบาลท้องถิ่นต้องทำให้ผู้อพยพมีสำนึกความเป็นเจ้าของ (Sense of Belonging) มีความรู้สึกเป็นส่วนหนึ่งของชุมชนเพื่อให้พวกเขาสามารถพึ่งพาตนเองได้[3]  นอกจากการจัดหาที่อยู่อาศัยแล้ว ยังมีการจัดโครงการสอนภาษาและวัฒนธรรมเยอรมัน สำหรับผู้อพยพวัยแรงงานก็มีการฝึกทักษะแรงงาน ส่วนผู้อพยพวัยเด็กก็จะได้รับการศึกษาเช่นเดียวกับพลเมืองเยอรมัน นอกจากนี้รัฐบาลท้องถิ่นต้องทำให้ผู้อพยพเข้าถึงบริการสาธารณะและจัดกิจกรรมสร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างคนท้องถิ่นให้ผู้อพยพได้ทำร่วมกับผู้คนท้องถิ่น เช่น การจัดตั้งชมรมกีฬา โครงการเยี่ยมเยียนเพื่อนบ้าน  เป็นต้น[4]  หน้าที่เหล่านี้ถือเป็นหน้าที่หลัก ๆ แต่เนื่องจากโครงสร้างระบบสหพันธรัฐของเยอรมนี นโยบายการช่วยเหลือผู้อพยพของเยอรมนีไม่มีความเป็นหนึ่ง ความแตกต่างด้านกฎหมายของแต่ละมลรัฐ จึงทำให้การดำเนินงานแต่ละที่แตกต่างกัน

หากพิจารณาด้านภารกิจและอำนาจหน้าที่ของส่วนท้องถิ่น  องค์การปกครองส่วนท้องถิ่นมีหน้าที่หลักคือการให้บริการสาธารณะแก่พลเมืองแต่ละเขตพื้นที่ของตน จะพบว่าการบูรณาการทางสังคมผู้อพยพเป็นส่วนขยายจากภารกิจเดิมที่กำหนดจากรัฐบาลกลางและมลรัฐ  แต่เนื่องจากรัฐธรรมนูญหรือที่เรียกว่ากฎหมายพื้นฐานได้รับประกันอำนาจอิสระขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (local autonomy) กำหนดให้ “สิทธิและความรับผิดชอบในการจัดการภารกิจหน้าที่ของตนอยู่ภายใต้กรอบกฎหมายบัญญัติ”[5] ส่วนท้องถิ่นมีอิสระพอสมควรในการดำเนินนโยบาย ตัวอย่างเขตเทศบาล Neukölln ในนครรัฐเบอร์ลิน มีนโยบายบูรณาการผู้ลี้ภัยที่มีชื่อว่า “Refugees welcome” เป็นดึงภาคส่วนอื่นนอกจากหน่วยงานของรัฐให้เข้ามามีส่วนร่วมในทุก ๆ ด้าน เช่น องค์กรภาคประชาสังคม หน่วยธุรกิจ อาสาสมัคร เป็นต้น มีการจัดตั้งสำนักงานที่ประสานงานภาคส่วนต่าง ๆ การรับอาสาสมัครในการสอนภาษาให้กับผู้อพยพ อีกทั้งยังได้รับความร่วมมือจากภาคธุรกิจในการรับผู้อพยพทำงาน[6]  ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งที่ช่วยให้ผู้อพยพสามารถหลอมรวมเข้ากับสังคมได้เร็ว ถือว่าประสบความสำเร็จในระดับหนึ่ง อย่างไรก็ตามส่วนท้องถิ่นยังต้องเผชิญข้อจำกัดอื่น ๆ     

เยอรมนีมีระบบโควตาผู้อพยพเฉพาะหรือที่เรียกว่า “Königsteiner Schlüssel” ซึ่งเป็นระบบกระจายผู้อพยพไปยัง 16 มลรัฐ เพื่อแบ่งภาระดูแลผู้อพยพอย่างเท่าเทียมกัน โดยพิจารณาศักยภาพของแต่ละมลรัฐ แต่ละมลรัฐจึงรับจำนวนผู้อพยพไม่เท่ากัน โดยใช้เกณฑ์รายได้การเก็บภาษีของมลรัฐ ซึ่งพิจารณาเป็น 2 ใน 3 ของจำนวนผู้อพยพ และพิจารณาส่วนที่เหลือจากจำนวนประชากร[7] ดังนั้นมลรัฐขนาดใหญ่และเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจจึงต้องรับภาระมากเช่นกัน จากข้อมูลทางสถิติของสำนักงานกลางเพื่อการอพยพและผู้ลี้ภัย (Federal Office for Migration and Refugees - BAMF) ในปี 2016 มลรัฐที่ได้รับโควตามากที่สุดได้แก่ มลรัฐ North Rhine-Westphalia 21.14 เปอร์เซ็นต์จากจำนวนผู้ลี้ภัยทั้งหมด ส่วนนครรัฐ Bremen เป็นมลรัฐที่ได้รับโควตาผู้ลี้ภัยน้อยที่สุด 0.95 เปอร์เซ็นต์ ในแต่ละมลรัฐก็ใช้หลักการเดียวกันในการกระจายให้กับเมืองและเทศบาลต่าง ๆ ในมลรัฐของตน แม้ว่าเยอรมนีใช้ระบบโควตา Königsteiner เป็นระยะเวลามากกว่า 20 ปีแล้ว[8] แต่ระบบนี้ไม่สอดคล้องกับสถานการณ์ในปัจจุบัน ซึ่งรัฐบาลท้องถิ่นต้องเผชิญกับปัญหาใหม่ ๆ  เช่น ทัศนคติของผู้คนในชุมชน ศักยภาพและทรัพยากรของส่วนท้องถิ่น เป็นต้น   โครงสร้างลักษณะการสั่งการจากบนลงล่าง (top-down) ที่ส่วนท้องถิ่นไม่ได้มีส่วนร่วมในการตัดสินใจทำให้เกิดปัญหาภายในท้องถิ่นตามมา

แต่ละท้องถิ่นนั้นเผชิญปัญหาแตกต่างกัน บางท้องถิ่นต้องเผชิญกับแรงกดดันของประชาชนในพื้นที่ ขณะที่บางท้องถิ่นประสบกับปัญหาขาดแคลนทรัพยากร แต่ปัญหาที่มีร่วมกันส่วนใหญ่ คือ ความสำเร็จในการบูรณาการผู้อพยพในแต่ละพื้นมีอัตราที่ต่ำ มีผู้อพยพจำนวนมากไม่ผ่านเกณฑ์วัดระดับภาษาและทักษะการทำงาน ทำให้ส่วนท้องถิ่นยังต้องดูแลผู้อพยพส่วนนี้จนกว่าจะสามารถบูรณาการได้ ซึ่งทำให้ส่วนท้องถิ่นต้องรับภาระค่าใช้จ่ายที่เพิ่มขึ้น[9] ส่วนปัญหาภายในท้องถิ่น บางเมืองชุมชนต้อนรับผู้อพยพเป็นอย่างดี เช่นเมืองส่วนใหญ่ในนครรัฐ Hamburg แต่บางเมืองก็ประสบปัญหาการต่อต้านจากประชาชน โดยเฉพาะเมืองที่เกิดปัญหาอาชญากรรมต่าง ๆ เป็นพื้นที่ที่มีความตึงเครียดระหว่างคนในพื้นที่กับผู้อพยพสูง จึงนำไปสู่การใช้ความรุนแรงและการปะทะระหว่างผู้ต่อต้านและฝั่งสนับสนุนผู้อพยพ ตัวอย่างกรณีเมือง Cottbus ทางตอนใต้ของมลรัฐ Brandenburg ซึ่งเป็นเมืองที่มีประชากร 100,000 คน และมีผู้ลี้ภัยทั้งหมดจำนวน 3,000 คน ในช่วงต้นปี 2018 เกิดเหตุการณ์ชาวเยอรมันทำร้ายผู้ลี้ภัยในแหล่งที่พัก และต่อมาก็เกิดเหตุการณ์ผู้ลี้ภัยใช้มีดแทงชาวเยอรมันจนเสียชีวิต เจ้าหน้าที่ท้องถิ่นได้รับแรงกดดันจากคนในท้องที่  สภาท้องถิ่นจึงตัดสินใจสั่งห้ามรับผู้อพยพเพิ่มชั่วคราวและขับไล่ครอบครัวผู้ลี้ภัยที่ก่อเหตุออกไปจากเมือง[10] หรือกรณีด้านการขาดแคลนทรัพยากรในการบูรณาการทำให้สภาท้องถิ่นตัดสินใจยุติรับผู้อพยพใหม่ กรณีเทศบาล Freiberg ของมลรัฐ Saxony  ซึ่งมีผู้อพยพประมาณ 2,000 คน ซึ่งคิดเป็น 5 เปอร์เซ็นต์ของประชากรทั้งหมด สภาเทศบาลได้มีการปรึกษาหารือเรื่องเทศบาลควรจะหยุดรับผู้อพยพเข้ามาในเมืองเป็นระยะเวลา 2 ปีหรือไม่ แม้ว่าผู้อพยพเหล่านั้นจะได้รับการอนุญาตจากรัฐบาลกลางก็ตาม  ซึ่งนายกเทศมนตรีให้เหตุผลไว้ว่า “ปริมาณผู้อพยพในเมืองมีจำนวนเกินศักยภาพที่ท้องถิ่นจะรองรับได้ โดยเฉพาะด้านการศึกษาที่โรงเรียนและบุคลากรไม่เพียงพอ”[11] และยังมีอีกหลายเมืองที่ทยอยยุติการรับผู้อพยพใหม่เพิ่ม โดยอ้างเหตุผลเรื่องจำนวนประชากรมากเกินไปและประสิทธิภาพการบูรณาการผู้ลี้ภัยที่อยู่ในเมือง ณ ขณะนั้น[12]

อย่างไรก็ตาม รัฐบาลท้องถิ่นส่วนใหญ่ก็พยายามเรียกร้องให้รัฐบาลระดับอื่นและสหภาพยุโรปเข้ามาดูแลเป็นระยะ ๆ   เนื่องจากการบูรณาการทางสังคมและการดูแลผู้อพยพต้องใช้ทรัพยากรและงบประมาณจำนวนมาก  แม้ว่าจะได้รับงบประมาณมาบางส่วนแต่ไม่ครอบคลุมต่อค่าใช้จ่ายทั้งหมด จึงทำให้รัฐบาลท้องถิ่นต้องนำรายได้ภาษีของตนเองและงบประมาณของตนที่จะใช้ในส่วนการบริการประชาชนมาใช้ จากการสำรวจ Berlin Journal “Refugee Integration: Challenges for German Municipalities” ที่ได้สุ่มตัวอย่างมา 300 เมืองในปี 2016 พบว่า 29 เปอร์เซ็นต์ของเทศบาลกำลังเผชิญกับปัญหาหนี้สิน ซึ่งรวมแล้วมากกว่า 1.1 พันล้านยูโรจากการดำเนินงานผู้อพยพ  นอกจากนี้ในแต่ละมลรัฐการจัดการด้านงบประมาณแตกต่างกัน ซึ่งบางมลรัฐก็ให้ความช่วยเหลือรัฐบาลท้องถิ่น งบประมาณต่อผู้อพยพหนึ่งคนประมาณ 670 ยูโร ขณะที่บางมลรัฐ อย่างมลรัฐ Bavaria ให้รัฐบาลท้องถิ่นรับผิดชอบค่าใช้จ่ายของตัวเอง[13]  และโดยเฉลี่ยแล้วเงินสนับสนุนค่าใช้จ่ายที่รัฐบาลกลางให้กลับส่วนท้องถิ่นครอบคลุมค่าใช้จ่ายการบูรณาการทางสังคม 40 เปอร์เซ็นต์เท่านั้น[14] ดังนั้นส่วนท้องถิ่นในฐานะผู้นำนโยบายหรือกฎหมายของรัฐบาลที่อยู่เหนือกว่าไปบังคับใช้ให้เกิดขึ้นจริง อีกทั้งหน้าที่นี้เป็นส่วนเพิ่มเติมจากภารกิจหน้าที่เดิม กลับไม่ได้รับการสนับสนุนให้ท้องถิ่นมีงบประมาณสำหรับค่าใช้จ่ายเพียงพอที่จะดำเนินงานได้อย่างมีประสิทธิภาพและอิสระ และยังต้องนำรายได้ของตนมาใช้โดยที่ส่วนท้องถิ่นไม่ได้มีส่วนร่วมในการออกแบบนโยบาย ตามนิยามการปกครองท้องถิ่นของ Hedley Marshall ว่า “การจัดการปกครองท้องถิ่นต้องมีความเป็นอิสระในการเก็บภาษีและการกำหนดงบประมาณ”[15] แต่ระบบการดำเนินงานนโยบายผู้อพยพ ณ ขณะนี้กำลังเข้าไปจำกัดความเป็นอิสระของท้องถิ่น เมื่อนำรายได้มาใช้จ่ายส่วนดูแลผู้อพยพก็ทำให้รัฐบาลมีอิสระในการตัดสินใจที่จะนำเงินไปใช้ส่วนอื่นสำหรับท้องถิ่นน้อยลง

ปัญหาการรับมือผู้อพยพที่ท้องถิ่นกำลังเผชิญ หากพิจารณาโครงสร้างความสัมพันธ์ของหน่วยงานของรัฐ (Intergovernmental Relations) ของสหพันธรัฐเยอรมนี ปัญหามาจากแบบแผนความสัมพันธ์เชิงอำนาจที่ตายตัว  ตามแบบแผนความสัมพันธ์ ซึ่งองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นมี 2 สถานะ ในฐานะการปกครองส่วนท้องถิ่น ที่มีอำนาจในการริเริ่มโครงการเองได้และตัดสินใจได้อย่างอิสระ และฐานะเจ้าหน้าที่ของรัฐ ซึ่งบังคับใช้กฎหมายหรือนโยบายของมลรัฐและรัฐบาลกลาง[16] แม้ว่าการดำเนินงานนโยบายผู้อพยพต้องอาศัยความร่วมมือทุกรัฐบาล แต่รัฐบาลท้องถิ่นเป็นเพียงผู้บังคับนโยบาย ส่วนรัฐบาลกลางและสหภาพยุโรปเป็นผู้กำหนดนโยบายที่ต้อนรับผู้อพยพ แต่ก็ไม่มีมาตรการที่มีประสิทธิภาพเพียงพอที่จะช่วยบรรเทาหรือป้องกันปัญหา แม้ว่าคณะกรรมาธิการยุโรป (European Council) มีการจัดแผนระบบโควตาในการรับผู้อพยพตามขนาดเศรษฐกิจของประเทศสมาชิก[17] แต่ไม่มีการสร้างแรงจูงใจในการเปิดรับผู้อพยพและงบประมาณในการสนับสนุนแต่ละประเทศแต่ละท้องถิ่นไม่เพียงพอ เพราะฉะนั้นทั้งรัฐบาลสหพันธรัฐและสหภาพยุโรปเป็นผู้ขับเคลื่อนนโยบายนี้มากที่สุด แต่รัฐบาลท้องถิ่นต้องเผชิญปัญหามากที่สุด

นอกจากนี้สหภาพยุโรปมีกฎระเบียบการจัดการผู้อพยพของประเทศสมาชิกหรือที่เรียกว่า “ระเบียบดับลิน” (Dublin Regulation) ซึ่งประเทศแรกที่ผู้อพยพเข้ามาในสหภาพยุโรปต้องรับผิดชอบดำเนินการคำร้องขอลี้ภัย แต่ในช่วงวิกฤตผู้อพยพ 2015 ประเทศที่ผู้อพยพมักเข้ามาอย่างกรีซและอิตาลีก็ไม่มีศักยภาพพอที่จะสามารถให้การคุ้มครองผู้อพยพได้ทั้งหมด เยอรมนีจึงแสดงความช่วยเหลือโดยระงับการบังคับใช้ระเบียบดับลินชั่วคราวและประกาศใช้นโยบายเปิดประตู (Open door Policy)[18]  ซึ่งดึงดูดให้ผู้อพยพหลั่งไหลเข้าสู่เยอรมนีเป็นจำนวนมาก การดำเนินนโยบายเช่นนี้ทำให้รัฐบาลท้องถิ่นต้องเผชิญปัญหาทั้งความไม่พร้อมในการรับมือกับผู้อพยพจำนวนมากในช่วงแรก และในระยะยาวเองรัฐบาลกลางก็ไม่ได้ช่วยแบ่งเบาภาระหน้าที่ของรัฐบาลท้องถิ่นมากนัก แต่เน้นการแก้ปัญหาในระดับสหภาพยุโรป อย่างเช่นการกลับไปใช้ระเบียบดับลิน  ดังนั้นเมื่อรัฐบาลเยอรมนีไม่สามารถแก้ไขปัญหาให้กับท้องถิ่นได้ ส่วนท้องถิ่นจึงต้องใช้ความเป็นอิสระของท้องถิ่นเองในการแก้ไขปัญหา ซึ่งสะท้อนจากเหตุการณ์ที่ส่วนท้องถิ่นในเมืองต่าง ๆ มีคำสั่งระงับการรับผู้อพยพ ถึงแม้ว่าในบางเมืองอย่างเมือง Cottbus นายกเทศมนตรีของเมืองนั้นมาจากพรรคคริสเตียนเดโมแครต (Cristian Democratic Union - CDU)[19] ซึ่งเป็นพรรคเดียวกันกับนายกรัฐมนตรี แต่ท้ายที่สุดผู้นำท้องถิ่นก็ต้องคำนึงถึงผู้คนในพื้นที่มากกว่าผลประโยชน์ของพรรค

การช่วยผู้อพยพซึ่งเป็นผู้ที่หนีจากความโหดร้ายภายในประเทศของตนในฐานะเพื่อนมนุษย์ เป็นการส่งเสริมคุณค่าของประชาธิปไตย นอกจากนี้ความเป็นพหุสังคมจะช่วยให้เรียนรู้ที่จะอยู่ร่วมกันถือเป็นโรงเรียนสอนประชาธิปไตยให้กับคนท้องถิ่นได้อย่างดี อย่างไรก็ตามปัญหาที่ท้องถิ่นเยอรมนีกำลังเผชิญนั้นก็มาจากการไม่ได้มีส่วนร่วมของท้องถิ่นตั้งแต่การกำหนดนโยบายตั้งแต่แรก ระบบโควตา Königsteiner ที่ไม่ได้ทำให้ส่วนท้องถิ่นมีส่วนร่วมในการกำหนดจำนวนผู้อพยพที่จะรับและปัญหาทางการเงินที่ทำให้ไม่สามารถทำหน้าที่ทั้งสองอย่างมีประสิทธิภาพได้พร้อมกัน  ซึ่งสร้างความรู้สึกให้กับคนท้องถิ่น “รัฐบาลไม่ว่าระดับไหนทำเพื่อผู้อพยพ ไม่ใช่เพื่อพวกเขาเอง”[20]  เห็นได้จากการเลือกตั้งในระดับท้องถิ่นและระดับชาติที่พรรค Alternative for Germany หรือ AfD ซึ่งเป็นพรรคขวาจัดที่มีนโยบายต่อต้านผู้อพยพมีที่นั่งในสภาเพิ่มมากขึ้น  แม้ว่าตลอดระยะเวลารัฐบาลเยอรมนีพยายามจะรับมือกับความรู้สึกของประชาชนภายในประเทศ  โดยพยายามลดการดึงดูดผู้อพยพเข้ามาภายในประเทศเพิ่มขึ้น โดยเฉพาะผ่านการสนับสนุนนโยบายระดับสหภาพยุโรป เช่น เรียกร้องให้ประเทศอื่นในกลุ่มสหภาพยุโรปรับผู้อพยพเพิ่ม อย่างไรก็ตามปัญหาที่มีอยู่เดิมกลับไม่ได้รับการแก้ไขอย่างจริงจัง  แม้ว่าในระดับท้องถิ่น รัฐบาลเพิ่มงบประมาณให้กับส่วนท้องถิ่นมีกองทุนฉุกเฉินสำหรับเมืองต่าง  ๆ  แต่มันเป็นการแก้ไขในระยะสั้นเท่านั้น ท้ายที่สุดแล้วก็ไม่เพียงพอ[21]  ในมุมมองของประชาชน  ผลการดำเนินงานของส่วนท้องถิ่นซึ่งเป็นหน่วยงานรัฐที่ใกล้ชิดกับพวกเขาก็สะท้อนถึงการดำเนินงานของรัฐบาลสหพันธรัฐด้วย  การหันกลับมาดูความต้องการของประชาชนส่วนใหญ่ที่ต้องการให้มีการพูดคุยกับปัญหาที่เกิดขึ้นอย่างจริงจัง[22] และปัญหาที่รัฐบาลท้องถิ่นกำลังเผชิญจึงเป็นสิ่งที่จำเป็น

สรุปได้ว่า ประเด็นผู้อพยพเป็นประเด็นท้าทายของเยอรมนี โดยเฉพาะองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นที่เป็นองค์กรที่ตอบสนองกับประชาชนในพื้นที่มากที่สุด ซึ่งต้องจัดการปัญหาทั้งในพื้นที่และความสัมพันธ์ระหว่างรัฐบาลต่าง ๆ ในแต่ละพื้นที่ก็เผชิญปัญหาแตกต่างกันออกไปและนำไปสู่รูปแบบในการแก้ปัญหาต่างกันด้วย ประเด็นผู้อพยพจะทำให้ประชาชนท้องถิ่นสามารถเรียนรู้หลักประชาธิปไตยได้เป็นอย่างดี หากให้ส่วนท้องถิ่นได้เข้าไปมีส่วนร่วมในการกำหนดนโยบายกับรัฐบาลกลางและสหภาพยุโรปด้วย