ปม 'ระเบียบคลังใหม่ว่าด้วยการจ้างพนักงาน' รมว.สาธารณสุข นำทีมถก รมว.คลัง 31 พ.ค.นี้ ด้าน'แพทย์ชนบท' ลั่นต้องยกเลิก และแก้ระเบียบเงินบำรุง สธ. ข้อ 10 ถึงจะงดชุมนุม 1 มิ.ย.นี้ นักวิจับสิทธิแรงงานเปิดประเด็นสวัสดิการลูกจ้างชั่วคราวภาครัฐที่หายไปจากกระแส

สำหรับกรณีมีกระแสข่าวถูกฝ่ายปกครองกดดันเรื่องการปลดป้ายคัดค้าน และห้ามมาชุมนุมในวันที่ 1 มิ.ย.นี้ ประธานชมรมแพทย์ชนบท กล่าวว่า มีบางรพ.ที่มีทหารไปเจรจา ส่วนตนได้รับการเจรจาทางโทรศัพท์ ก็ไม่เป็นไร ไม่ให้ขึ้นป้ายหน้ารพ.เราก็ย้ายไปขึ้นป้ายหน้าห้องผู้ป่วยนอกแทน

 

เมื่อวันที่ 28 พ.ค.ที่ผ่านมา สำนักข่าวไอเอ็นเอ็น รายงานว่า พล.ท.สรรเสริญ แก้วกำเนิด โฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี เปิดเผยภายหลังการประชุมคณะรัฐมนตรีว่า ที่ประชุมเห็นชอบร่างกฎกระทรวงกำหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ เงื่อนไข และอัตราการจ่ายประโยชน์ทดแทนในกรณีสงเคราะห์บุตร ตามที่กระทรวงแรงงานเสนอ โดยสาระสำคัญ คือ ปรับเพิ่มการจ่ายผลประโยชน์ให้ผู้ประกันตน จากเดิมเดือนละ 400 บาทต่อบุตร 1 คน ปรับเป็น 600 บาทต่อบุตร 1 คน ให้มีผลย้อนหลังตั้งแต่ 1 ม.ค.61 และปรับเพิ่มจำนวนบุตรจากเดิม 2 คน อายุไม่เกิน 6 ปี เป็นบุตร 3 คน อายุไม่เกิน 6 ปี โดยให้มีผลย้อนหลังถึง 20 ต.ค.58

 

ส่วนกรณีที่กรมบัญชีกลางได้ออกระเบียบกระทรวงการคลังว่าด้วยการจ้างพนักงานหรือลูกจ้างโดยใช้จ่ายจากเงินนอกงบประมาณปี 2561 เช่น กระทรวงสาธารณสุขอาจมีรายได้จากการเปิดคลินิกนอกเวลาแล้วนำรายได้ดังกล่าวไปจ้างพนักงาน หรือลูกจ้างชั่วคราว ต่อจากนี้ไประเบียบฯ ขอให้หน่วยงานราชการพึงหลีกเลี่ยงที่จะดำเนินการในลักษณะดังกล่าว แต่หากหน่วยงานใดได้ดำเนินการไปก่อนที่ระเบียบฯ จะออกมาก็ให้ยุบเลิกตำแหน่งดังกล่าวเมื่อหมดสัญญา แต่หากมีความจำเป็นขอให้ไปทำความตกลงกับกระทรวงการคลังก่อน

 

ทั้งนี้ เรื่องดังกล่าวไม่ส่งผลกระทบต่อบุคลากรด้านสาธารณสุข ซึ่งข้อมูลเมื่อวันที่ 1 มี.ค.61 มีลูกจ้างที่เป็นแพทย์ 181 อัตรา, ทันตแพทย์ 4 อัตรา, เภสัชกร 202 อัตรา เนื่องจากกระทรวงสาธารณสุขมีข้อตกลงกับกระทรวงการคลังไว้ก่อนหน้านี้แล้ว แต่จะบังคับใช้กับหน่วยงานอื่น

ขณะที่ บุษยรัตน์ กาญจนดิษฐ์ นักวิจัยประเด็นสิทธิแรงงาน ให้สัมภาษณ์กับประชาไท กรณีนี้ด้วยว่า ที่น่าอดสูใจที่สุดในเรื่องนี้ คือ บรรดาแพทย์ชนบทจำนวนมากต่างออกมาประณามระเบียบฉบับนี้ว่า ถอยหลังเข้าคลอง รวบอำนาจ ต่างๆ นานา แต่แทบไม่มีซักคนที่ใหญ่ๆ โตๆ เหล่านั้น ที่พูดถึงสวัสดิการที่ลูกจ้างชั่วคราวภาครัฐกลุ่มนี้ต้องเผชิญจากการจ้างด้วยวิธีคิดแบบนี้ โดยเฉพาะการที่ระบุว่าให้จ้างได้ไม่เกินอัตราค่าจ้างขั้นต่ำของตำแหน่งและวุฒิ และไม่มีการเลื่อนขั้นค่าจ้าง มีแต่กล่าวเพียงว่าตนเองจะประสบปัญหาใดบ้างจากระเบียบดังกล่าว แต่ไม่สนใจว่าลูกจ้างเหล่านี้เผชิญปัญหาใดบ้าง 

 

 

ยกเว้นเพียงกระทรวงสาธารณสุขเท่านั้นที่ให้เป็นไปตามระเบียบกระทรวงสาธารณสุขว่าด้วยเงินบำรุงฯ โดยไม่ต้องถือปฏิบัติตามระเบียบกระทรวงการคลัง กรณีนี้พึ่งระบุเมื่อ 23 พ.ค. ที่ผ่านมา ซึ่งหากไปดูระเบียบกระทรวงสาธารณะสุขก็ยังคงใช้คำเดียวกันคือ ไม่เกินอัตราค่าจ้างขั้นต่ำ ยกเว้นเพียงการจ้างพนักงานกระทรวงสาธารณสุขเท่านั้นที่ใช้บัญชีเงินเดือนข้าราชการและเลื่อนค่าตอบแทนประจำปีได้

 

 

บุษยรัตน์ ตั้งคำถามว่า คนกลุ่มนี้ได้สิทธิอะไรบ้าง พร้อมอธิบายว่า (1) ลาป่วยตามจริง แต่ได้ค่าจ้าง 15 วัน หากลาเกินจะไม่ได้รับค่าจ้างในวันที่ลา (2) ลาคลอดบุตร 90 วัน ได้ค่าจ้าง 45 วัน และต้องทำงานมาแล้วประมาณ 7 เดือนถึงใช้สิทธินี้ได้ และใช้ได้เฉพาะรายเดือนเท่านั้น (3) ไม่มีสิทธิลากิจใดๆทั้งสิ้นในทุกกรณี หากลาเกิน 15 วัน สามารถถูกเรียกสอบสวนทางวินัยได้ (4) ลาพักผ่อนไม่เกิน 10 วัน และ (5) อื่นๆเป็นไปตามสิทธิประกันสังคมตามมาตรา 33

 

อีกเรื่องที่สำคัญและคุณหมอๆ ควรใส่ใจ คือ ยังคงมีลูกจ้างอีกกลุ่มที่เรียกว่า จ้างเหมาบริการ เช่น พนักงานขับรถยนต์พนักงานรักษาความปลอดภัย พนักงานทำความสะอาด แม่บ้าน คนสวน คนงานต่างๆ เจ้าหน้าที่ธุรการ เจ้าหน้าที่บันทึกข้อมูล การจ้างแบบนี้เป็นไปตามที่หนังสือกระทรวงการคลัง ด่วนมาก ที่ กค 0406.4/ว 67 ลงวันที่ 14 ก.ค. 2553 ได้กำหนดหลักเกณฑ์การจ้างไว้ว่า เป็น สัญญาจ้างทำของ ไม่ถือเป็นบุคคลของรัฐที่จะมีสิทธิได้รับประโยชน์ สวัสดิการที่พึงได้รับจากทางราชการเช่นเดียวกับข้าราชการ ลูกจ้างของส่วนราชการ หรือบุคลากรอื่นของรัฐได้รับ และไม่อยู่ในความคุ้มครองตาม พ.ร.บ.คุ้มครองแรงงาน พ.ศ.2541 พ.ร.บ.ประกันสังคม พ.ศ.2533 และ พ.ร.บ.เงินทดแทน พ.ศ.2537 เป็นไปตามระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยการพัสดุ พ.ศ. 2535 ซึ่งปัญหาลูกจ้างกลุ่มนี้ คือ ทำงานเหมือนข้าราชการ พนักงานของรัฐ หรือลูกจ้างประจำ กระทั่งลูกจ้างชั่วคราวทุกประการ แต่ไม่มีสิทธิใดๆคุ้มครองทั้งสิ้น

 

แม้มีคำพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ยืนยันว่า จ้างเหมาบริการ คือ จ้างแรงงาน ที่ต้องได้รับการคุ้มครองในฐานะลูกจ้าง แต่หน่วยงานของรัฐก็ยังละเลย คำพิพากษาศาลปกครองสูงสุดที่ อ. 349/2556, อ. 531/2557 เนื่องจากลูกจ้างเหล่านี้ต้องมาปฏิบัติงานตามวันเวลาราชการ และต้องปฏิบัติงานภายใต้การบังคับบัญชาของผู้แทนของส่วนราชการ หาใช่เป็นการปฏิบัติงานโดยมีอิสระเพียงเพื่อให้ได้ผลสำเร็จของงานเท่านั้น อีกทั้งยังมีการจ่ายค่าจ้างตลอดเวลาที่ทำงานให้ไม่ว่าจะเป็นงานในหน้าที่ใด มิได้มีการตรวจรับงาน คำนึงถึงผลสำเร็จของงานเป็นสำคัญ ตามที่สัญญาจ้างทำของระบุแนวทางไว้

 

สัญญาจ้างเหมาบริการดังกล่าว จึงเป็นสัญญาจ้างแรงงานไม่ใช่เป็นสัญญาจ้างทำของ และเมื่อเป็นสัญญาจ้างแรงงาน นิติสัมพันธ์จึงเป็นนิติสัมพันธ์ในฐานะลูกจ้างกับนายจ้าง ดังนั้นการที่ส่วนราชการไม่ได้ขึ้นทะเบียนลูกจ้างเพื่อให้ลูกจ้างมีสิทธิได้รับประโยชน์ ทดแทนจากกองทุนประกันสังคมตามพระราชบัญญัติประกันสังคม พ.ศ. 2533 จึงเป็นการละเลยต่อหน้าที่ตามที่กฎหมายกำหนดให้ต้องปฏิบัติกรณีดังกล่าว แม้จะกำหนดชื่อสัญญา ว่าเป็น สัญญาจ้างเหมาบริการ หรือฝ่ายลูกจ้างจะลงชื่อตามที่ระบุไว้ในสัญญาในฐานะเป็นผู้รับจ้างหรือฝ่ายนายจ้างจะลงชื่อระบุว่าเป็นผู้ว่าจ้างก็ตาม ในการพิจารณานิติสัมพันธ์ที่แท้จริงจะต้องพิจารณาข้อเท็จจริงเกี่ยวกับสภาพการจ้างที่เกิดขึ้น อาจกล่าวได้ว่า สัญญาจ้างเหมาบริการ มีลักษณะเป็นสัญญาจ้างทำของอำพรางสัญญาจ้างแรงงานอันเป็นนิติสัมพันธ์ที่แท้จริง และลูกจ้างเหล่านี้ก็กลายเป็นแรงงานนอกระบบตามมาตรา 40 ได้เท่านั้นเอง แม้มีนายจ้างชัดเจนเพียงใดก็ตาม