(1) ว่าที่อธิบดีน่าจะหมายถึง “การผละงาน” มากกว่า เพราะมีเหตุการณ์เมื่อวันที่ 31 ตุลาคม 61 ที่บริษัท ไทย โตโย เดนโซ อ.กบินทร์บุรี จ.ปราจีนบุรี ที่มีลูกจ้างกว่า 300 คน “ผละงาน” คือ ออกมาชุมนุมเรียกร้องโดยไม่ผ่านขั้นตอนตามที่กฎหมายแรงงานสัมพันธ์ ถ้าหากเป็นการนัดหยุดงาน จะมีระเบียบปฏิบัติบอกว่า ต้องทำอะไร อย่างไร ซึ่งสมัยนี้เราพบการนัดหยุดงาน โดยไม่ผ่านขั้นตอนแบบนี้น้อยมากๆ 

พูดง่ายๆ คือ เป็นเวลาทำงานในไลน์ผลิต แต่ลูกจ้างออกมาชุมนุมแทน และก็ชุมนุมภายในบริษัทนั้นๆ เนื่องจากไม่พอใจที่บริษัทประกาศจ่ายโบนัสประจำปี 2561 จำนวน 5.5 เดือน แต่ลูกจ้างต้องการให้บริษัทจ่ายเงินบวกเพิ่มพิเศษอีกจำนวน 6,000 บาท และไม่สามารถตกลงกันได้ และส่งผลให้ต้องหยุดกระบวนการผลิต แต่อย่างไรก็ตามในที่สุดก็สามารถตกลงกันได้

(2) ที่ผ่านมากรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน มีงบประมาณจำนวนมากแต่ละปีพอสมควรในการจัดเวทีเสริมสร้างแรงงานสัมพันธ์ที่ดีระหว่างนายจ้างและลูกจ้าง มีการให้รางวัลสถานประกอบการด้านแรงงานสัมพันธ์ดีเด่นด้วยซ้ำ 

คำถามก็คือว่า หากไม่จัดแค่ให้จบๆ ไป แค่ได้จัด ตามที่จัดกันทุกปีอย่างที่เป็นมา และคนก็กลุ่มเดิมๆ ในการเข้าร่วม  กรมสวัสดิการฯประเมินไม่ออกเชียวเหรอ ว่าพื้นที่อุตสาหกรรมใดมีแนวโน้มที่จะเกิดความขัดแย้ง พื้นที่ใดจะชุมนุมบ้าง และหาแนวทางวิธีการป้องกันไว้ก่อน 

อย่างเช่นสมัยหนึ่งซัก 3-4 ปีมาแล้ว ที่ทาง สสค.ปราจีนบุรี รู้ว่าพื้นที่นิคมอุตสาหกรรม 304 มีแนวโน้มจะเกิดเหตุการณ์เหล่านี้ ก็ลงมาทำงานกับองค์กรแรงงาน กับสหภาพแรงงาน กับนักจัดตั้งแรงงานในพื้นที่ที่ฝังตัวทำงานอยู่แล้ว และหาแนวทางป้องกัน มากกว่าจะปล่อยให้เกิดเหตุการณ์แบบนี้ขึ้นมา และมองว่าลูกจ้าง คือ “ตัวปัญหา เรียกร้องไม่มีที่สิ้นสุด”

(3) ในประเทศไทย ฤดูกาลเจรจาข้อเรียกร้องประจำปี ส่วนใหญ่คือ เดือนกันยายน-ธันวาคมและอาจล่วงเลยไปมกราคมในปีถัดไป หากเจรจาไม่ยุติแต่ก็มีไม่มากนัก หากไม่ใช่เข้าสู่กระบวนการพิพาทแรงงาน  

ดังนั้นจึงเป็นเรื่องปกติทั่วไปอยู่แล้วที่ “ช่วงปลายปีของทุกปีจะมีข้อเรียกร้องจากสหภาพแรงงานหรือกลุ่มลูกจ้างเพิ่มมากขึ้นกว่าช่วงเวลาปกติ และเกี่ยวข้องกับเรื่องโบนัส เงินขึ้น สวัสดิการ” นี้คือเรื่องพื้นฐาน ไม่ใช่เรื่องที่ต้องมาเน้นย้ำ กล่าวอ้าง และทำให้ดูราวกับว่าลูกจ้างกำลังทำอะไรไม่ถูกกฎหมายเลย

และหากไปอ่านกฎหมายก็จะเห็นว่า กฎหมายเองกำหนดให้สหภาพแรงงานก็ต้องยื่นข้อเรียกร้องก่อนที่อายุข้อตกลงสภาพการจ้างจะหมดลงก่อน 60 วัน และเรื่องอะไรที่ลูกจ้างสามารถยื่นข้อเรียกร้องได้บ้าง กฎหมายแรงงานสัมพันธ์ก็ระบุชัดเจน นี้จึงไม่ใช่การล้ำเส้นกฎหมายแต่อย่างใด

(4) เอาเข้าจริงแล้ว จากจำนวนสหภาพแรงงานในประเทศไทยปี 2560 มีจำนวน 1,365 แห่ง รวมลูกจ้างที่เป็นสมาชิก 440,000 กว่าคน แต่มีสหภาพแรงงานหรือกลุ่มลูกจ้างยื่นข้อเรียกร้องเพียง 544 แห่ง ตามที่ให้ข่าวมา หรือคิดเป็นเพียง 40% เท่านั้น ยังไม่ถึงครึ่งด้วยซ้ำ 

คำถาม คือ แล้วสหภาพแรงงานอื่นๆที่ไม่ยื่นข้อเรียกร้อง คืออะไร สะท้อนอะไรได้บ้าง เช่น ทำข้อตกลง 2-3 ปี, ไม่อยากขัดแย้งหรือมีปัญหากับนายจ้าง, สหภาพแรงงานตายแล้ว หรืออื่นๆ 

เหล่านี้เป็นประเด็นที่กรมสวัสดิการควรให้ความสนใจ ถึงศักยภาพ ขีดความสามารถ กระทั่งทำอย่างไรให้สหภาพแรงงานมีความเข้มแข็ง และเป็นปากเป็นเสียงให้ลูกจ้างให้สมาชิกมากกว่ามิใช่เหรอ มากกว่ามาสนใจแค่จำนวนข้อเรียกร้องที่มากขึ้น-ลดลง ซึ่งมันไร้ความหมายต่อการทำให้องค์กรแรงงานแข็งแรงเสียเหลือเกิน 

ทั้งๆ ที่สหภาพแรงงาน คือ องค์กรนิติบุคคล คือองค์กรภาคประชาสังคม เป็นหุ้นส่วนรัฐในการพัฒนาประเทศ ที่มีกฎหมายรองรับ ให้อำนาจในการยื่นข้อเรียกร้องต่อนายจ้างเพื่อปรับสภาพการจ้างให้คนงานมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้น

(5) สำหรับประเด็นการที่นายจ้างจะเลิกจ้างโดยไม่จ่ายค่าชดเชยได้ตามกฎหมาย ดูเหมือนนี้คือคำห่วงใยจากกรมสวัสดิการที่มาถึงลูกจ้าง จริงๆ แล้วหากเราไม่ปิดตาข้างหนึ่งพูด และยอมรับความจริงกันว่า นายจ้าง ลูกจ้าง คือ หุ้นส่วนทางเศรษฐกิจที่ควรได้รับการแบ่งปันผลประโยชน์จากการลงแรงกายมาตลอดทั้งปี 

และโบนัส เงินขึ้น สวัสดิการต่างๆ ก็คือ ภาพสะท้อนว่า กฎหมายแรงงานประเทศไทยมันห่วย เพราะมันไม่สามารถทำให้คนงานอยู่ดีกินดีมีสุขภาวะที่ดีได้จริง ค่าแรงขั้นต่ำมันไม่เพียงพอ จนคนงานต้องทำโอที สวัสดิการต่างๆที่กฎหมายกำหนด มันไม่สามารถสร้างคนให้มีคุณภาพชีวิตที่ดีได้จริง แม้กระทั่งแค่ตัวคนงานเอง ไม่ต้องพูดถึงครอบครัว พ่อแม่ที่บ้านนอกเลยด้วยซ้ำ ดังนั้นโบนัสมันจึงสำคัญ สวัสดิการหลายๆอย่างมันจึงจำเป็น เพราะกฎหมายแรงงานไม่ได้กำหนดหรือบังคับให้นายจ้างต้องจ่าย ต้องเพิ่มตามอัตราค่าครองชีพที่เปลี่ยนไป