จากการสำรวจความเห็นฟรีแลนซ์ 150 คน ในสหราชอาณาจักร พบเนื่องจากคู่แข่งในตลาดมีจำนวนมาก ‘การกดราคาตนเอง’ จึงเป็นอีกทางเลือกให้ได้งาน ในด้านเงินเก็บออมแทบจะเป็นไปไม่ได้เลยโดยเฉพาะงานทักษะต่ำ นอกจากนี้เหตุผลในการเก็บออมคือ “เตรียมไว้ในวันที่มีคนจ้างพวกเขาน้อยลง”
ที่มาภาพประกอบ: geralt (Pixabay License)
จากรายงาน The experiences of individuals in the gig economy (February 2018) ซึ่งเป็นการสำรวจความเห็นฟรีแลนซ์ในสหราชอาณาจักรที่ทำงานผ่านแพล็ตฟอร์มออนไลน์ (online platform) จำนวน 150 คน จากงาน 5 ประเภท ได้แก่ คนขับแท็กซี่หรือภาคขนส่ง, งานครีเอทีฟหรืองานทักษะสูงระดับมืออาชีพ, งานสำนักงาน, งานบริการที่ใช้ทักษะต่ำ และงานบริการที่ใช้ทักษะสูง ประเภทละ 30 คน
ค่าแรงต่ำ-ไม่แน่นอน
ในเรื่องรายได้จากการทำงานนั้น ผู้ถูกสัมภาษณ์หลายคนชี้ว่าค่าจ้างที่พวกเขาได้รับจากแพล็ตฟอร์มไม่เพียงพอตามที่พวกเขาต้องการ หรือได้ไม่เท่าที่พวกเขาเคยรับงานผ่านช่องทางอื่นที่มิใช่แพล็ตฟอร์ม โดยหลายคนยอมรับว่านี่คือสิ่งที่ต้องแลกกับความยืดหยุ่น ฟรีแลนซ์ที่ทำงานประเภททักษะต่ำบางคนยอมรับว่างานที่พวกเขาทำไม่มีทางได้รับค่าจ้างสูงมาก โดยเฉพาะอย่างยิ่งสำหรับคนที่การรับงานผ่านแพล็ตฟอร์มมิใช่แหล่งรายได้หลักของพวกเขา ดังที่คนรับงานทำความสะอาดและพาสุนัขไปเดินเล่นผ่านแพล็ตฟอร์มบอกว่า มันเป็นงานทักษะต่ำและพวกเขาเข้าใจว่าค่าจ้างในงานลักษณะนี้ไม่ได้สูงนัก
ความผันผวนของรายได้จะไม่ใช่ปัญหาถ้าฟรีแลนซ์ที่ผ่านแพล็ตฟอร์ม มีรายได้หลักจากงานประจำอื่นๆ หรือคนในครอบครัวมีรายได้ดีอยู่แล้ว พวกเขาก็จะไม่ค่อยกังวลเกี่ยวกับการรับจ้างอิสระ แม้จะเป็นฟรีแลนซ์ทักษะสูงระดับมืออาชีพก็ยังชี้ว่าหากจะทำงานผ่านแพลตฟอร์มให้เป็นรายได้หลักนั้นมันแทบจะไม่มีทางเป็นไปได้ที่จะเพียงพอต่อการดำรงชีวิตอย่างมีคุณภาพ
ฟรีแลนซ์ประเภทงานสำนักงานรายหนึ่งระบุว่ามันเป็นงานที่ค่อนข้างยากและโดดเดี่ยว ช่วงไม่กี่ปีที่ผ่านมารายได้ของเธอค่อนข้างผันผวน เธอนึกไม่ออกว่ารายได้จะสูงขึ้นตามอายุงานได้อย่างไร ผู้ถูกสัมภาษณ์บางคนบอกว่าไม่อยากเอาปากท้องมาเสี่ยงกับรายได้จากการเป็นฟรีแลนซ์ ดังนั้นต้องแน่ใจก่อนว่าคุณมีรายได้ประจำจากแหล่งอื่นเช่นการทำงานพาร์ทไทม์ (ซึ่งก็ยังเป็นงานระยะสั้นอีกรูปแบบหนึ่ง) ทั้งนี้เป็นที่ทราบกันว่ารายได้ที่ไม่แน่นอนเป็นส่วนหนึ่งของการเป็นฟรีแลนซ์อยู่แล้ว
ฟรีแลนซ์ในภาคการขนส่งรายหนึ่งบอกว่าการทำให้เชื่อว่าการรับจ้างแบบนี้จะนำมาซึ่งรายได้ที่ดีอาจเป็นการชี้ทางที่ผิดให้กับหลายคนในแง่ที่รายได้ขึ้นอยู่กับปริมาณงาน
“พวกเขาโฆษณาว่าคนขับรถจะได้เงิน 16 ปอนด์ต่อชั่วโมง แต่ความจริงมันไม่เป็นเช่นนั้นเสมอไป แน่นอนว่ามีบางครั้งที่รายได้ค่อนข้างดี แต่บางครั้งมันคือการรอคอย บางครั้งต้องรอเป็นชั่วโมง” ฟรีแลนซ์รายนี้ระบุ
กดค่าแรงตัวเองให้ได้งาน
ที่มาภาพประกอบ: maxpixel (CC0)
ในรายงานชี้ว่าด้วยความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีในปัจจุบันทำให้สามารถทำงานจากทางไกลได้ ฟรีแลนซ์ที่ทำงานผ่านแพล็ตฟอร์มออนไลน์จะต้องเจอการแข่งขันจากคนที่รับจ้างประเภทเดียวกันทั้งภายในประเทศละต่างประเทศ จำนวนและความเข้มข้นในการแข่งขันนี้จึงเป็นเรื่องท้าทายยิ่งต่อความมั่นคงของอาชีพ ดังตัวอย่างคนที่รับงานผ่าน Upwork เว็บไซต์แพล็ตฟอร์มออนไลน์อันดับต้นๆ ของโลกที่เป็นตัวกลางสำหรับจ้างและรับจ้างงานรายชิ้น ผู้ให้สัมภาษณ์ระบุว่ามีผู้คนจำนวนมากโพสต์ข้อเสนอเพื่อรับงานในเว็บไซต์นี้ตลอดเวลาและเป็นคนจากทั่วโลก มันจึงเป็นเรื่องที่ยากมากที่จะได้งานที่พึงพอใจ
ฟรีแลนซ์รายหนึ่งระบุว่าปัญหาคือต้องต่อสู้กับคนอื่นอยู่เสมอแม้ว่าจะเป็นงานตัดต่อเสียงหรือตัดต่อวิดีโอ แต่ก็ต้องแข่งกับคนทางเอเชียตะวันออกหรืออินเดียหรือปากีสถาน ซึ่งแน่นอนว่าลูกค้าจะเลือกราคาที่ต่ำกว่า ส่วนงานที่มีข้อจำกัดด้านพื้นที่อย่างการขับแท็กซี่นั้นพบว่าต้องแข่งขันกับจำนวนคนขับที่เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ และงานที่ต้องใช้ทักษะเฉพาะด้านโดยเฉพาะอย่างยิ่งด้านเทคโนโลยีหรือด้านอื่นที่มีความเฉพาะเจาะจง จากรายงานพบว่ามีความต้องการที่จะจ้างงานผ่านแพล็ตฟอร์มมากกว่างานอื่นๆ อีกด้วย
ทั้งนี้ฟรีแลนซ์บางส่วนรู้สึกเหมือนถูกกดดันให้ต้องรับงานที่ได้เงินน้อยเพื่อสร้างประวัติการทำงาน ในแพล็ตฟอร์มที่คนทำงานกับลูกค้าต้องตกลงราคากันเอง แม้แพล็ตฟอร์มจะไม่ได้บอกว่าคุณควรตั้งราคาเท่าไหร่ แต่คุณจะไม่อยากตั้งราคาสูงเพราะจะไม่มีใครอยากจ้างคุณ แต่ถ้าตั้งราคาถูกไปมันก็จะไม่คุ้มกับแรงงานของคุณ
แต่การสำรวจพบบางกรณีที่มีการตกลงราคากันแต่ฟรีแลนซ์ก็ต้องยอมรับค่าจ้างที่ต่ำเพราะต้องแข่งขันกับฟรีแลนซ์ที่อยู่นอกทวีปยุโรปซึ่งค่าแรงต่ำกว่า งานประเภทนี้เป็นงานสำนักงานที่จ้างผ่านอินเตอร์เน็ตที่ต้องการทักษะต่ำซึ่งสามารถทำเสร็จได้ในเวลาอันรวดเร็ว (เช่น งานคีย์ข้อมูล ประเภทรับจ้างคลิกลิงค์ต่าง ๆ หรือทดสอบเว็บไซต์) ฟรีแลนซ์ในสหราชอาณาจักรรู้สึกว่าไม่สามารถแข่งขันได้ ทั้งยังไม่แน่ใจว่าจะคิดค่าจ้างชั่วโมงละเท่าไหร่ ฟรีแลนซ์ที่ทำงานประเภทนี้จึงมักจะแข่งขันกันกดราคาให้ต่ำลงเรื่อยๆ
ส่วนประเภทที่แพล็ตฟอร์มเป็นผู้กำหนดราคา ราคาจะถูกกำหนดโดยลักษณะงาน ไม่ได้กำหนดด้วยจำนวนชั่วโมง แพล็ตฟอร์มที่คนในสหราชอาณาจักรใช้จะคิดค่าธรรมเนียมจากฟรีแลนซ์ระหว่างร้อยละ 12-30 ฟรีแลนซ์งานครีเอทีฟรายหนึ่งระบุว่าเขารู้สึกว่าช่วงเริ่มต้นเข้าสู่แพล็ตฟอร์ม พวกเขาต้องรับงานทุกย่างที่ได้รับการเสนอเข้ามา ส่วนผู้ถูกสัมภาษณ์อีกหลายคนระบุว่าพวกเขามีแหล่งรายได้หลายทางทั้งออนไลน์และออฟไลน์ พวกเขามองว่านี่คือการทำงานที่ยืดหยุ่น หากแหล่งหนึ่งได้ไม่มากอีกแหล่งก็อาจได้มาก ทำให้ชีวิตการทำงานของพวกเขามีความหลากหลายและยืดหยุ่น แต่ขณะเดียวกันก็ต้องยอมรับความเสี่ยงว่าอาจจะได้รับการจ้างน้อยและรายได้ก็จะน้อย
เงินเก็บออมน้อย
ในด้านพฤติกรรมการออมเงิน การสำรวจนี้พบว่าส่วนใหญ่ฟรีแลนซ์ที่ทำงานผ่านแพล็ตฟอร์มออมเงินได้น้อยมากหรือไม่ออมเลย หลายคนบอกว่าไม่สามารถออมเงินได้ในขณะนั้น บางคนที่ถูกถามคำถามนี้ก็ให้คำตอบเป็นเสียงหัวเราะแทน ฟรีแลนซ์ด้านขนส่งรายหนึ่งระบุว่าบางทีมีเรื่องจำเป็นบางอย่างเกิดขึ้นที่ทำให้พวกเขาไม่สามารถเก็บออมได้ เช่น ลูกของพวกเขาต้องการบางอย่าง ต้องซื้อบางอย่างที่โรงเรียน เด็กๆ ต้องเดินทาง ต้องซื้อหนังสือ หรือพวกเขาต้องจ่ายบิลที่ต้องจ่ายรายเดือน เขาตอบว่าหวังว่าตนเองจะทำได้และกำลังพยายามอยู่
ฟรีแลนซ์ทำงานทักษะต่ำรายหนึ่งระบุว่าต้องทำงานหนักมากเพื่อให้เพียงพอกับค่าเช่าที่พัก เขาปรารถนาที่จะมีเงินสำหรับไปพักผ่อนและซื้อของ เขาจำไม่ได้เลยว่าได้ไปพักผ่อนครั้งสุดท้ายตอนไหน ส่วนฟรีแลนซ์ทักษะสูงคนหนึ่งบอกเช่นกันว่าเขาต้องการเงินเพื่อไปพักผ่อน และเขาไม่ได้เก็บเงินเลย อย่างไรก็ตามก็ยังมีตัวแปรเสริม เช่น คนในครอบครัวมีรายได้ดีจึงช่วยให้คนกลุ่มนี้ออมเงินได้ แต่เมื่อถามว่าหากจำเป็นต้องใช้เงินจำนวนมากกะทันหันพวกเขาจะทำอย่างไร การสำรวจพบว่าผู้รับจ้างอิสระส่วนใหญ่ตอบว่าเป็นเรื่องยากที่พวกเขาจะหาเงินมาใช้เรื่องฉุกเฉินได้เนื่องจากมีเงินเก็บไม่เพียงพอ และพบผู้ถูกสัมภาษณ์บางคนที่ประสบปัญหาแม้กับเรื่องค่าใช้จ่ายทั่วไป พวกเขาบอกว่ายังไม่รู้ว่าหากเกิดเหตุฉุกเฉินจะทำอย่างไร
แต่ก็มีฟรีแลนซ์บางส่วนที่มีการบริหารจัดการเงินเป็นรายสัปดาห์ ซึ่งคนที่ทำแบบนี้ได้ก็ต้องมีรายได้สูง ทั้งนี้อายุและสถานการณ์ชีวิตก็มีความสัมพันธ์กับการออมเงิน ฟรีแลนซ์ที่อายุน้อยหรือนักศึกษาที่รับจ้างผ่านแพล็ตฟอร์มมักไม่ค่อยออมเงินเนื่องจากรายได้ยังต่ำและยังไม่รู้สึกจำเป็นต้องออมโดยเฉพาะอย่างยิ่งในหมู่นักศึกษาที่ถูกสัมภาษณ์ที่ทำงานเพียงเพื่อความจำเป็นสำหรับชีวิตการเรียน และนักศึกษากลุ่มนี้ในเมืองที่ค่าครองชีพสูงโดยเฉพาะอย่างยิงในกรุงลอนดอน พบว่ามันยากสำหรับพวกเขาที่จะออมเงิน
นักศึกษาคนหนึ่งที่เป็นฟรีแลนซ์ทักษะสูงกล่าวว่าในลอนดอนไม่มีใครออมเงิน ตัวเขาเพิ่งอายุ 22 คิดว่าวันหนึ่งเขาจะเก็บเงินได้ แต่ก่อนอื่นขอสนุกกับเพื่อนฝูงก่อน สำหรับผู้ถูกสัมภาษณ์ที่อายุน้อยกว่านั้นอายุระหว่าง 18-29 ปี ส่วนใหญ่แล้วความสามารถที่จะเก็บเงินก็ไม่แน่นอน มีบางคนที่เก็บเงินเพื่อไปเที่ยวในวันหยุดและเพื่อการใช้จ่ายฉุกเฉิน การออมเงินขึ้นอยู่กับว่าพวกเขาสามารถทำงานได้กี่ชั่วโมง
แต่สำหรับฟรีแลนซ์ที่ทำงานผ่านแพล็ตฟอร์มอายุ 30-49 ปี ส่วนใหญ่บอกว่าพวกเขาเก็บออมเงินได้ แต่ก็ยังระบุว่าพวกเขายังรู้สึกไม่มั่นคง เงินที่เก็บอาจจะหมดไปในวันหนึ่ง ส่วนผู้อายุเกิน 50 ปี นั้นมีจุดประสงค์ในการออมเงินเพื่อการเกษียณเป็นหลัก การสำรวจยังพบเหตุผลการออมเงินของฟรีแลนซ์เหตุผลหนึ่งที่ว่าพวกเขาออมเงินก็เพื่อเตรียมไว้ในวันที่มีคนจ้างพวกเขาน้อยลง
ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)