คุยกับอดิศร โพธิ์อ่าน ลูกชายทนง โพธิ์อ่าน อดีตผู้นำแรงงานในยุครุ่งเรืองที่ถูกบังคับสูญหายภายใต้รัฐบาลรัฐประหาร รสช. เมื่อปี 2534 ถึงความคิดความฝันเมื่อเขาเดินหน้าลงสมัครรับเลือกตั้ง ส.ส. พรรคอนาคตใหม่ ภายใต้บรรยากาศการเมืองที่รัฐบาลทหารมุ่งหวังการสืบอำนาจเหมือนสมัย 27 ปีที่แล้ว

ในวันที่ 19 มิ.ย. 2534 ทนง โพธิ์อ่าน ประธานสภาองค์การลูกจ้างสภาแรงงานแห่งประเทศไทย องค์กรแรงงานที่มีสมาชิกมากที่สุด และกรรมการสมาพันธ์แรงงานระหว่างประเทศภาคพื้นเอเชีย-แปซิฟิค (ICFTU) ถูกทำให้หายไป ภาษาที่เราๆ เข้าใจกันก็คือ “โดนอุ้มหาย” หลังออกมาท้าทาย วิพากษ์วิจารณ์อำนาจทหารของคณะรัฐประหาร “คณะรักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติ” (รสช.) นำโดย “บิ๊กจ๊อด” พล.อ.สุนทร คงสมพงษ์ ผู้บัญชาการทหารสูงสุดในเวลานั้น ที่รัฐประหารยึดอำนาจ พล.อ.ชาติชาย ชุณหะวัณ เมื่อ 23 ก.พ. 2534 ปัจจุบันยังไม่มีใครออกมายอมรับหรือแสดงความรับผิดชอบต่อการถูกอุ้มหาย

ทนง โพธิ์อ่าน ยืนพูดโทรโข่ง (ที่มา: voicelabour.org)

การหายไปของทนงตามมาด้วยการล่มสลายของขบวนแรงงานไทยที่เคยเข้มแข็งในกระบวนการต่อรอง เรียกร้องสิทธิและความชอบธรรม ความเสียหายซึมลึกถึงระดับครอบครัวที่ขาดเสาหลัก ขาดรายได้ และยังคงตกอยู่ภายใต้ความหวาดกลัวหลังจากนั้น

เหมือนเหล้าเก่าในขวดใหม่ เรื่องราวผ่านไปเกือบ 27 ปี “บิ๊กแดง” พล.อ.อภิรัชต์ คงสมพงษ์ ลูกชายของ พล.อ.สุนทร ขึ้นเป็นผู้บัญชาการทหารบก (ผบ.ทบ.) ในยุครัฐบาลทหาร คสช. ส่วนลูกชายของทนง อดิศร โพธิ์อ่าน เลือกเส้นทางนักการเมือง ลงสมัครรับเลือกตั้งสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร (ส.ส.) ภายใต้ธงพรรคอนาคตใหม่ เขตดินแดง ห้วยขวาง

อดิศร โพธิ์อ่าน

ภายใต้รัฐธรรมนูญฉบับ 2560 ที่ให้ผู้บัญชาการเหล่าทัพเป็นสมาชิกวุฒิสภา (ส.ว.) อัตโนมัติ หากอดิศรได้รับเลือกตั้งย่อมเข้าสู่สังเวียนการเมืองเดียวกันกับทายาทหัวหน้าคณะรัฐประหารในสมัยที่พ่อเขาถูกทำให้หายไป ประชาไทชวนอดิศรคุยเปิดแง่มุม ความคิดและทัศนคติที่มีในวันที่เขาเริ่มก้าวเดินในเส้นทางการเมือง

ประชาไท: มองการเลือกตั้งครั้งนี้สำคัญอย่างไร

อดิศร: ประเทศไทยถูกกดขี่โดยทหารมายาวนาน เท่าที่ผมจำความได้ว่าทุกครั้งที่มีการปฏิวัติ รัฐประหารจะต้องมีการเคลื่อนไหว แต่ครั้งนี้ยังไม่มี แต่ผมไม่เชื่อนะว่าจะรอดพ้นไปได้ สุดท้ายผมก็ห่วงเหมือนกันว่ามันจะมี แต่ในใจเราก็ภาวนาไว้ไม่ให้มีเหตุการณ์ขึ้นมา ที่ผมคิดว่าจะต้องมีเพราะว่าคนมันแปลก พอคุณได้อำนาจ คุณรับปากว่าจะแก้ปัญหาให้เขาแล้วคุณจะไป แต่พอคุณอยู่ในอำนาจคุณก็ไม่ไป

และที่สำคัญกว่านั้น ความเป็นธรรมไม่มี คุณให้ความเป็นธรรมกับคนอื่นหรือเปล่า คุณไม่ให้ แล้วกับพวกตัวเองคุณตรวจสอบเขาหรือเปล่า ก็ไม่ตรวจ คุณไปตรวจคนอื่น ประชาชนเขาเก็บไว้ในใจ แล้วคุณก็จะรู้ 24 มี.ค. เขาใช้ปากกาฆ่าเผด็จการแน่ๆ แต่หลังจากฆ่าแล้วตอนต่อไปคุณจะทำอย่างไร ถ้าคุณยอมรับกติกาที่คุณร่าง ซึ่งเป็นกติกาหรือกติโกงผมก็ไม่รู้ เมื่อคุณยอมรับกติกา คุณทำมาซะขนาดนี้ แล้วถ้าประชาชนเทไปอีกแบบหนึ่งคุณจะทำอย่างไร คุณต้องคิด สุดท้ายเงินจะมีเป็นหมื่นเป็นแสนล้าน ตายไปก็เอาไปไม่ได้ บาทเดียวก็ใส่ปากเอาไปไม่ได้ คุณแผ่นดินควรจะต้องตอบแทน

รู้สึกอย่างไรที่มาทำงานการเมืองในยุคที่ลูกชายหัวหน้า รสช. เป็น ผบ.ทบ.

จริงๆ ผมรอพรรคอนาคตใหม่มานาน เพราะเป็นพรรคที่ฝันว่าจะแก้ปัญหาทุจริตคอรัปชันได้ พรรคที่ฝันว่าจะพาประเทศไทยก้าวไกลคูณสองได้ ที่ผ่านมาผมก็คลุกคลีในวงการเมืองมาโดยตลอด เราก็รู้ว่าหลายกลุ่มหลายฝ่ายก็บอกรักชาติๆ รักจนน้ำลายไหล เราก็ไม่ชอบระบบทอนกลับ ระบบที่รัฐบาลซื้อของแพงกว่าเอกชน ผมเลยทำโมเดลตัวอย่างให้พี่ๆ ส.ส. รัฐมนตรีได้ดูว่า พี่ มันไม่จำเป็นต้องเป็น ส.ส. รัฐมนตรี ไม่จำเป็นต้องเข้าสู่หนทางแสวงหาอำนาจทุกคนก็รวยได้ ประสบความสำเร็จได้ ทุกวันนี้เขาก็ยกนิ้วให้ผมเพราะผมทำได้ และผมไม่เชื่อว่าประเทศไทยจะเปลี่ยนแปลงไม่ได้ ผมคิดเหมือนคุณธนาธรเด๊ะเลย คุณธนาธรมาช้าไปนิดนึง แต่เราก็รู้ว่ายุคนี้เป็นยุคที่เรียกว่ากติโกงหรือกติกาผมก็ไม่รู้เพราะเขาเอื้อให้คณะของเขาหมดเลย เราก็ต้องสู้ตามกติกาที่เขาออกแบบมา

คิดอย่างไรหากมีการรัฐประหารอีก

ห่วงเหมือนกัน พ่อทำไว้ ลูกก็มักจะทำตามหรือเปล่าก็ต้องรอลุ้น แต่เราก็ต้องสู้ไป เพราะระบอบที่ดีที่สุดก็คือระบอบประชาธิปไตยที่มาจากประชาชน อย่างพรรคอนาคตใหม่ก็ชัดเจน มีตัวแทนตามสาขาอาชีพ ทุกชนชั้น เหมือนที่พ่อผมฝันไว้เลย สมัยก่อนมีคำว่า เกาไม่ถูกที่คัน คนใช้ไม่ได้ออก คนออกไม่ได้ใช้ แต่วันนี้อนาคตใหม่มีตัวแทนเป็นวินมอเตอร์ไซค์รับจ้าง มีชาวนาที่จบปริญญาโท มีแท็กซี่ มีทุกสาขาอาชีพตามชนชั้นปกติของสังคมไทยมาลงรับสมัครเลือกตั้งเป็น ส.ส. เพื่อไปออกกฎหมายให้พวกเขาเอง ใครจะรู้ดีเท่ากับพวกเขา

จะทำอะไรในประเด็นแรงงานบ้างไหม

ผมไม่ได้เกาะติดเรื่องแรงงานเนื่องจากพี่น้องเยอะ ลูกศิษย์ลูกหาคุณพ่อก็เยอะพอสมควร ประเด็นสำคัญคือผมอยากจูนแรงงานให้เข้มแข็งขึ้นตามความฝันของคุณพ่อคือต้องการให้กลุ่มแรงงานรวมกันให้เข้มแข็งขึ้น ผมไม่ได้คุยนะแต่ว่าในประเทศไทยไม่มีใครจูนได้นอกจากผม เพราะพวกเขาเหล่านั้นที่เป็นผู้นำปัจจุบันส่วนมากเขาเลี้ยงผมและก็ดูแลผมมาตั้งแต่เด็ก เหมือนเป็นพี่ ป้า น้า อา ลุงของผมซึ่งผมจูนได้ ผมก็คุยกับอนาคตใหม่เหมือนกันเพราะอนาคตใหม่ก็มีฐานแรงงานประมาณส่วนหนึ่ง ถ้าให้ผมจูนก็จูนให้ได้ แต่รับรองปวดหัวชิบเป๋ง เพราะคนเยอะ หลากหลาย ต่างพ่อต่างแม่ คนนั้นจะเอาอย่างนู้นคนนั้นจะเอาอย่างนี้ แต่ว่าได้ภาพรวมไงและมันแกร่งจริง

จะสานต่ออะไรจากทนง โพธิ์อ่านไหม

พ่อผมสั่งไว้เลยว่าเมื่อดูแลตัวเองได้แล้ว อย่าลืมตอบแทนคุณแผ่นดิน ด้วยการช่วยเหลือคนด้อยโอกาสที่อยู่ด้านหลัง ถ้าไม่งั้นประเทศเราจะไปไม่ได้ ทุกอย่งที่พ่อผมมองคือคนระดับกลางลงล่าง ก็คือประชาชนส่วนใหญ่ของแผ่นดิน ต้องเป็นใหญ่จริงๆ แล้วมันก็สอดคล้องกับแนวนโยบายของพรรคอนาคตใหม่

เท่าที่ลงพื้นที่หาเสียงเป็นอย่างไรบ้าง

ดี พรรคมีให้ครึ่งหนึ่ง ที่เหลือผมทำเอง ทั้งถนน เส้นทางของผม ชาวบ้านให้ผมกินฟรีเลย ชาวบ้านรักผม พอได้ยินเสียงผมมาก็โผล่หน้าโผล่ตามาโบกไม้โบกมือ เพราะผมเป็นเด็กแถวนั้นไง เป็นคนแถวนั้นและรู้ปัญหาคนแถวนั้นดี

อีกปัญหาหนึ่งคือเด็กที่ด้อยโอกาสทางสังคม ไปแข่งรถบนถนนหลวง สร้างความรำคาญให้คนอื่น ทำไมคุณไม่มีเวทีให้เขาเหมือนกับสหรัฐฯ เรื่องปัญหาปากท้อง เรื่องเศรษฐกิจในระยะสั้น คนลงรถเมล์มาก็ซื้อแกงถุงกลับไปกินบ้าน 20-25 บาท เป็นวิถีชุมชนอย่างนี้มา 40 ปี แล้วถามว่าเดี๋ยวนี้มีอะไร เข้าเซเว่น คุณเป็นเจ้าของเซเว่นเหรอ รัฐบาลเป็นเจ้าของเซเว่นเหรอ ถ้าผมปักธงที่นั่นได้ ผมอยากจะผลักดันจุดผ่อนผันให้ กทม. เปิดจุดผ่อนผันให้วิถีชุมชน แต่ไม่ให้เละเทะเหมือนแต่ก่อน

ผมอาจจะดีลกับธนาคารต่างๆ ทำซุ้มให้เขาแต่ละเจ้า แล้วก็เหมือนต่างประเทศ เวลามองเข้ามาก็สวย โดยที่รัฐบาลไม่ต้องลงทุนเลยเพราะขอสปอนเซอร์จากธนาคาร ก็วิน-วิน ธนาคารได้โปรโมทตัวเอง พ่อค้าแม่ขายได้ค้าขายบนแผงที่สะอาด นอกจากนั้น ธนาคารอาจจะยิงแอปพลิเคชันให้พ่อค้าแม่ค้าไม่ต้องถือสตางค์ให้ตกหาย เวลาพ่อค้าแม่ค้าไปซื้อหมูก็ยิงแอปฯ มีแต่ได้กับได้ ขี้คร้านจะแย่งกันตายเลย แต่คนค้านน่าจะเป็น กทม. เพราะเสียงบประมาณในการจัดการต่างๆ เราก็ไม่อยากพูด แต่ก็รู้ว่าระบบราชการของประเทศที่ไม่พัฒนา ประเทศพัฒนาไม่เสร็จสักที ก้าวข้ามไม่ผ่านเพราะคุณคิดแต่ว่าจะมากัดกินงบประมาณ ซึ่งผมรับไม่ได้นะกับคำว่า งบประมาณใช้ไม่หมดเดี๋ยวปีหน้าขอไม่ได้ เฮ้ย บ้าหรือเปล่า งบประมาณแก้ปัญหาภัยแล้ง น้ำท่วม ด้านต่างๆ คุณต้องใช้ให้หมดเพราะกลัวปีหน้าหาไม่ได้ แย่มาก คนแบบนี้ไม่ควรอยู่แล้ว

อีกอย่างคือผมจะปรับโมเดล ผมอยู่ในระบบสำนักงานศาลมานาน เป็นอดีตผู้พิพากษาสมทบ เพิ่งลาออกมา ถ้าผมปักธงที่นี่ได้ ผมจะให้ประชาชนรู้ว่าจริงๆ เป็นใหญ่ ไม่ต้องไปร้อง ปปง. ปปท. ปปช. เลย พวกนี้อย่าไปเชื่อ ผมจะจัดทีมงานส่งไปศาลอาญาคดีทุจริต ส่งเข้าคุกเลย จะทำโมเดลตัวอย่างให้ติดคุกภายในหนึ่งปี ถ้าอุทธรณ์ ฎีกา ก็ให้เสร็จภายในสามปี เพราะรู้นโยบายอธิบดีศาลทุกศาลคือท่านเร่งไม่ให้คดีค้างปีหน้า

อดิศรเล่าอีกว่าจะตั้งจุดรับเรื่องดินแดง-ห้วยขวางด้วย 10 จุดโดยอาสาสมัครพรรคอนาคตใหม่

“ส.ส. อ้างว่าทำนู่นไม่ได้ ทำนั่นไม่ได้ ไม่มีงบ ผมไม่เชื่อ ผมทำมาแล้ว ทุกอย่างอยู่ที่มุมมอง วิสัยทัศน์และคุณก็ประสานงานคอนเนคชั่นต่างๆ แล้ว ส.ส.ทำงานด้วยไร ปากไงครับ เอาปากไปกระแทกหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง ไม่ก็พูดดังๆ ให้เขาได้ยิน คุณอ้างว่าไม่มีงบประมาณ มันไม่ใช่ คุณไม่มีสตางค์คุณก็ทำได้ ไฟฟ้าดับ ไม่ติดทั้งซอย คุณเอาตังค์ไปเปลี่ยนหลอดไฟเหรอ รองบประมาณเหรอ มันไม่ใช่ คุณก็กระแทกไปสิ การไฟฟ้า อยู่ในการเคหะแห่งชาติมีหนู มีน้ำเน่า ปากสิครับ กระแทกไปสิว่าทำได้ไหม ถ้าทำไม่ได้ก็บอกผู้ว่าการฯ ให้เปลี่ยนเอาคนที่ทำได้มาทำให้ชาวบ้าน”

“ผมก็กำลังจะอัดการเคหะฯ เหมือนกัน แค่พิมพ์หนังสือไม่เป็น เรื่องไฟฟ้าดับ ผมประสานไปที่การไฟฟ้า การไฟฟ้าบอกพื้นที่การเคหะฯ บริเวณซอยประชาสงเคราะห์ 5 7 และ 3 ผมก็ประสานไปที่การเคหะฯ ให้การเคหะฯ ให้ทำหนังสือเข้าไปเพราะมีเรื่องค่าใช้จ่าย ผมเลยโวยการไฟฟ้าไปว่า คุณรู้ไหม ไฟฟ้าบนต้นเสานี่ใหม่กิ๊กเลย ชาวบ้านบอกเปลี่ยนมาเดือนกว่า มันดับแล้ว คุณทำอะไรกัน”

“พอแจ้งไปที่การเคหะฯ เขาก็บอกว่ายุ่งอยู่ ผมเลยประกาศบนรถหาเสียงเลยว่า พี่น้องครับ การเคหะฯ บอกว่ายุ่งอยู่ ยุ่งอยู่บนความเดือดร้อนของพ่อแม่พี่น้อง ถ้าผมปักได้ผมจะรื้อให้เละ ผมไม่เอา มันยากมากเหรอ ส่งคนมาดูความเสียหาย”

คดีความของทนงเป็นอย่างไรบ้าง

ไม่มีอะไรคืบหน้าเลย ที่บอกในหนังสือ (ทนง ผู้สาบสูญ) ก็มีหลักฐานทุกอย่างชัดเจน ถ้าเขาจะทำตั้งแต่วันนั้นแล้ว เลขทะเบียนปืนเลขอะไร ไปอยู่ที่ไหน นาฬิกาพ่อยี่ห้ออะไร เลขทะเบียนอะไร มันมีหมด หาในโรงจำนำก็ได้ แล้วก็เรื่องทะเบียนรถมาบอกผมว่าเป็นทะเบียนปลอม ผมไม่ใช่เด็กโง่ สมัยก่อนผมขับรถซิ่งอยู่  ผมมองปลาบเดียวก็รู้แล้วทะเบียนอันไหนจริงอันไหนปลอม

ผมบอกข้อมูล หลักฐานทุกอย่าง เขาบอกว่าไม่มีหลักฐาน ผมเลยเข้าใจว่านี่แหละความอัปยศของรัฐบาล สิ่งที่ผ่านมาทั้งหมด ผมเลยต้องเอาเวลาไปบ่มเพาะตัวเอง ช่วยเหลือตัวเองและครอบครัวตระกูลตัวเอง ผมผ่านแล้ว วันนี้ผมยอมรับว่าผ่าน ณ จุดๆ หนึ่งแล้ว ผมก็ต้องปรับโมเดลมาล้างสิ่งที่ผมเจอมา ไม่ให้คนอื่นเจอแบบผม สิ่งที่ผมเจอคือสุดท้ายต้องอยู่ที่ต้นตอของปัญหา เหมือนที่หัวหน้าธนาธรบอกว่าแก้ปัญหาต้องแก้ที่ต้นตอ แก้ปัญหาปลายเหตุทั้งชาติคุณก็แก้ไม่จบ

อดิศรยังกล่าวในงาน ด้วยว่า หากได้รับเลือกตั้งก็จะผลักดัน พ.ร.บ.ต่อต้านการซ้อมทรมานและบังคับสูญหาย (อ่านข่าว)