พ.ร.บ.ประกอบรัฐธรรมนูญว่าด้วยการเลือกตั้ง สส. พศ.2561 มาตรา 128  ที่ได้อธิบาย สูตรการคำนวน สส.เขต + สส.ปาร์ตี้ลิสต์ อย่างสับสน และเข้าใจยาก คงเป็นเพราะ ในขณะนั้นผู้ยกร่าง พ.ร.บ.ประกอบรัฐธรรมนูญ ว่าด้วยการเลือกตั้ง สส. ไม่ได้"คิด"จาก "ฐานคิด" ที่เป็นจริง ของคะแนนเสียงที่จะได้จากการเลือกตั้ง "ที่เป็นจริง"

จึงขออธิบายแปล มาตรา 128 นี้ เสียใหม่ เพื่อให้เข้าใจได้ง่ายๆ ดังนี้ 

1. คะแนนนิยม ของ สส. 1 คน (ทั้ง สส.เขต และ สส.ปาร์ตี้ลิสต์ ) ต้องคำนวนจาก จำนวนบัตรดี ลบด้วย บัตรดีที่กา Vote No (คือ กาไม่เลือกใคร) หารดัวย 500 ( ตัวเลข500 คือ จำนวน สส. ทั้งสภาผู้แทนราษฏร์) 

การเลือกตั้ง 24 มีนา 2562 มีผู้มาใช้สิทธิ ราว 34.5 ล้านคน เป็นบัตรเสีย ราว 2 ล้านใบ บัตรดีที่กา Vote No (คือ กาไม่เลือกใคร) ราว 5 แสนใบ ดังนั้น คะแนนนิยมต่อ สส.1 คน  (ทั้ง สส.เขต และ สส.ปาร์ตี้ลิสต์ ) คือ 32 ล้าน หารด้วย 500 ..จะได้คะแนนนิยม ต่อ สส.1คน   (ทั้ง สส.เขต และ สส.ปาร์ตี้ลิสต์ ) เท่ากับ 6 หมื่น 4 พันคน (64,000 คน) 
 
ปล. ตัวเลข 64,000 นี้ สำหรับ สส.เขต เป็นตัวเลขที่นิ่งแล้ว แต่สำหรับ สส.ปาร์ตี้ลิสต์ ตัวเลขยังไม่นิ่ง

2. คะแนนนิยม 64,000 คูณด้วย 150 สส.ปาร์ตี้ลิสต์ จะได้คะแนนเสียงทั่วประเทศ ของ 150 สส.ปาร์ตี้ลิสต์ เท่ากับ 9,600,000 เสียง (ตัวเลขนี้ยังไม่นิ่ง) 

3. จากนั้นให้มาดู"จำนวนเขต" ของ สส.เขต ที่ชนะการเลือกตั้ง ของแต่ละพรรค (ทั่วประเทศ)  ขอยกตัวอย่าง พรรคเพื่อไทย ได้ สส.เขต 137 เขต .ดัง.คะแนนค่านิยม หรือ คะแนนที่พึงเป็น ของพรรคเพื่อไทย คือ 137 คูณด้วย 64,000 จะได้ตัวเลข ที่เป็นคะแนนนิยม ที่พรรคเพื่อไทย ควรได้ทั่วประเทศ คือ 8,768,000 คะแนน 

จากนั้น มาดูคะแนนที่เป็นจริง (ขอย้ำว่า ที่เป็นจริง) ที่พรรคเพื่อไทย ได้รับทั่วประเทศ (ขอย้ำว่า ทั่วประเทศ) ถ้าหากพรรคเพื่อไทย ได้รับคะแนนเสียง มากกว่า 8ล้าน 7แสน 6หมื่น 8พัน คะแนน คะแนนส่วนที่เกิน หรือมากกว่านี้ จะนำไปคำนวณ เป็น สส.ปาร์ตี้ลิสต์ ว่าจะได้ สส.ปาร์ตี้ลิสต์ กี่คน

แต่ถ้าพรรคเพื่อไทย ได้คะแนนเสียง ทั่วประเทศ (ขอย้ำว่า ทั่วประเทศ) น้อยกว่า 8ล้าน 7 แสน 6 หมื่น 8พัน คะแนน ผลก็คือ 1. พรรคเพื่อไทยจะไม่ได้ สส.ปาร์ตี้ลิสต์ แม้แต่คนเดียว และ 2.คะแนนส่วนที่น้อยกว่าเกณท์ (คะแนนเกณท์มาตรฐาน ลบด้วย คะแนนจริงที่ได้ ) จะถูกนำไปบวกกับ คะแนน 9 ล้าน 6 แสน คะแนน ตาม ข้อ 2 เพือมาคำนวณ สัดส่วน สส.ปาร์ตี้ลิส 1 คน ใหม่ 

มาดูคะแนนจริง ที่พรรคเพื่อไทย ได้ทั่วประเทศ คือ 7ล้าน 8 แสน 6หมื่น 8 พันคะแนน (7,868,000 คะแนน) จะเห็นว่า คะแนนทัวประเทศ ของพรรคเพื่อไทย ตำกว่า เกณท์มาตรฐาน ของ คะแนนที่ควรเป็น ของ 137 สส.เขต ไป 9แสนคะแนน ซึ่งนอกจากทำให้พรรคเพือไทย ไม่ได้ สส.ปาร์ตี้ลิสต์ แม้แต่คนเดียวแล้ว ยังทำให้สัดส่วน ของ คะแนนนิยม ต่อ สส.ปาร์ตี้ลิสต์ หนึ่งคน เปลี่ยนไปจากเดิมด้วย เพราะคะแนน 9 แสนคะแนน ที่พรรคเพื่อไทยขาดไป จะถูกนำไปบวกกับ คะแนน 150 สส.ปาร์ตี้ลิสต์เดิม ( ตามข้อ 2) กลายเป็น 10ล้าน 5 แสนคน เมื่อหารด้วย 150 ก็จะได้ คะแนนนิยม ของ สส.ปาร์ตี้ลิส 1 คน คือ 7 หมื่นเสียง ที่เพิ่มขึ้นจาก 6หมื่น 4 พันเสียง เดิม 

4 นำวิธีเดียวกันตามข้อ 3 มาใช้กับพรรคการเมืองทุกพรรค ...ซึ่งจากตัวเลขที่เป็นจริง ในการเลือกตั้ง 24 มีนา 2562 ทุกพรรคการเมือง ที่ได้ สส.เขต จะได้คะแนนทั่วประเทศ เกินกว่า เกณท์มาตรฐานทุกพรรค ทำให้พรรคเหล่านั้น มีคะแนนที่จะนำไปคำนวณ เป็น สส.ปาร์ตี้ลิสต์ 

5 สำหรับพรรคเล็ก ที่ไม่ได้ สส.เขต แม้แต่คนเดียว คะแนนทั่วประเทศ ที่พรรคเหล่านั้นได้รับ จะถูกนำไปคำนวณเป็น สส.ปาร์ตีลิส ทันที อันนี้ไม่ยุ่งยาก

เนื่องจากตัวเลขต่างๆ ที่ยกมายังไม่นิ่ง ตัวเลขพวกนี้ จึงอาจเปลี่ยนแปลงได้ แต่จาก ตัวอย่างที่ยกมา คแนนนิยม ต่อ สส.เขต 1 คน คือ 6หมื่น 4พัน คะแนน ในขณะที่ คะแนนนิยม ของ สส.ปาร์ตี้ลิสต์ 1 คน คือ 7 หมื่นคะแนน เพราะ พรรคเพื่อไทย ได้คะแนนทั่วประเทศ น้อยกว่าเกณท์มาตรฐาน ที่พรรคเพือไทยควรได้รับ ไป 9 แสนคะแนน

นี่คือ การคำนวนหา คะแนนนิยมของ สส.เขต 1 คน และ สส.ปาร์ตี้ลิสต์ 1 คน จากตัวอย่างที่ยกมา คะแนนนิยม ของ สส.เขต 1 คน คือ 6 หมืน 4พัน คะแนน แต่คะแนนนิยม สส.ปาร์ตี้ลิส 1คน คือ 7 หมื่นคะแนน