กองทัพซูดานทำรัฐประหาร ยึดอำนาจเผด็จการโอมาร์ อัล-บาเชียร์ที่อยู่ในอำนาจมาแล้ว 30 ปี หลังมีการประท้วงทั่วประเทศต่อปัญหาสินค้าราคาแพง เรียกร้องการปฏิรูปการเมือง ตั้งรัฐบาลพลเรือนมาแล้วถึงสี่เดือน รัฐบาลทหารขอเวลา 2 ปีเปลี่ยนผ่าน พักใช้รัฐธรรมนูญ ประกาศภาวะฉุกเฉิน ด้านผู้ประท้วงไม่ไว้ใจ จะลงถนนจนกว่าข้อเรียกร้องได้รับการตอบรับ

ผู้ประท้วงทักทายทหารซูดาน ระหว่างการประท้วงมีการแตกแยกกันภายในกองทัพ (ที่มา:wikipedia)

11 เม.ย. 2562 รัฐมนตรีว่าการ (รมว.) กระทรวงกลาโหมของซูดาน ประเทศในทวีปแอฟริกา ประกาศเมื่อวานนี้ (10 เม.ย. 2562) ว่าประธานาธิบดีโอมาร์ อัล-บาเชียร์ อยู่ภายใต้การควบคุมตัวของทหาร และประกาศรัฐประหารยึดอำนาจ ปิดฉากการปกครองภายใต้โอมาร์ที่กินเวลาถึง 30 ปีด้วยภาพการยึดอำนาจหลังประชาชนออกมาประท้วงใหญ่ยาวนานถึงสี่เดือน

รัฐบาลทหารจะทำหน้าที่รัฐบาลในระยะเปลี่ยนผ่านเป็นเวลาสองปี รัฐธรรมนูญฉบับที่ใช้อยู่ปัจจุบันจะถูกพักใช้ และจะมีการประกาศภาวะฉุกเฉินเป็นเวลาสามปี โดยสื่อของรัฐซูดานได้รายงานว่าเหล่านักโทษการเมืองที่ถูกจับขังคุก รวมถึงแกนนำผู้ประท้วงจะได้รับพิจารณาให้ปล่อยตัว

การรัฐประหารเกิดขึ้นหลังการประท้วงใหญ่ทั่วประเทศเป็นเวลาสี่เดือนจากสาเหตุที่สินค้าพื้นฐานมีราคาสูงขึ้น และเป็นการประท้วงที่แสดงเจตจำนงการเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครอง ทั้งนี้ โอมาร์ถูกฟ้องว่ามีความผิดฐานกระทำอาชญากรรมต่อมวลมนุษยชาติและฆ่าล้างเผ่าพันธุ์บนศาลอาญาระหว่างประเทศ

เหล่าผู้ประท้วงบนท้องถนนในกรุงคาร์ทูม เมืองหลวงของซูดานที่มีจำนวนเรือนแสน ต่างร้องเพลงและเต้นรำฉลอง และชูป้ายที่มีสโลแกนการสร้างประเทศขึ้นมาใหม่ การประท้วงนั้นแรกเริ่มเดิมทีจัดขึ้นโดยสมาคมวิชาชีพซูดาน กลุ่มดังกล่าวเป็นผู้นำแพทย์ นักกฎหมายและนักเรียน นักศึกษามาลงถนน ผู้ประท้วงเรียกร้องการมีรัฐบาลพลเรือนและให้ผู้ที่ถูกสังหารไประหว่างการประท้วงได้รับความยุติธรรม วอชิงตันโพสท์รายงานว่า ชาวซูดานในกรุงคาร์ทูมจำนวน 2 ล้านคนได้ร่วมประท้วงด้วยในสัปดาห์นี้

ในส่วนการประท้วงนั้น เมื่อเดือนที่แล้ว โอมาร์ได้ประกาศภาวะฉุกเฉินเพื่อตอบโต้การประท้วง ทำให้เจ้าหน้าที่ความมั่นคงของรัฐมีอำนาจแทบไม่มีขีดจำกัดในการสลายการชุมนุมในกรุงคาร์ทูมและเมืองอื่นๆ แต่หลังจากการนั่งประท้วง (sit-in) ที่หน้ากระทรวงกลาโหมในวันที่ 6 เม.ย. พบว่ามีทหารโดยเฉพาะในชั้นประทวน เข้าร่วมกับผู้ชุมนุมขึ้นเรื่อยๆ จากนั้นก็มีทหารระดับสูงหลายคนเริ่มเข้าร่วมการประท้วงด้วยเช่นกัน โดยระบุว่าจะไม่สลายการชุมนุม

การแตกแยกกันภายในกองทัพตามมาด้วยการต่อสู้กันเองบนท้องถนน จบลงด้วยมีผู้เสียชีวิต 11 คน โดยมีหกคนเป็นคนของกองทัพ รายงานจากองค์การด้านสิทธิมนุษยชน รายงานว่าตั้งแต่ช่วงกลางเดือน ธ.ค. 2561 มีผู้เสียชีวิตแล้วมากกว่าสิบคน

ในช่วงไม่กี่วันสุดท้ายของชีวิตทางการเมืองในฐานะผู้นำซูดาน โอมาร์ถูกโดดเดี่ยวจากพรรครัฐบาลมากขึ้น โดยถูกปฏิเสธไม่ร่วมสนับสนุนต่อต้านการประท้วง ตลอดหลายปีที่ผ่านมา โอมาร์ผันงบจำนวนมากไปใช้กับงบประมาณกลาโหม ในขณะที่อัตราเงินเฟ้อทำให้ราคาสินค้าพื้นฐานขึ้น ในปี 2552 เขาถูกกล่าวหาโดยศาลอาญาระหว่างประเทศในข้อหาอาชญากรรมต่อมวลมนุษยชาติห้ากระทง อาชญากรสงครามสองกระทง และฆ่าล้างเผ่าพันธุ์อีกสามกระทง จากการสั่งการการต่อสู้ในพื้นที่ซูดานตะวันตกเมื่อกว่าสิบปีที่แล้ว วอชิงตันโพสท์คาดว่าโอมาร์จะถูกขังในบ้านที่ซูดาน หรือไม่ก็ลี้ภัยในประเทศที่จะไม่ส่งเขากลับประเทศในฐานะผู้ร้ายข้ามแดนอย่างซาอุดิอาระเบียหรืออียิปต์

ซูดานเคยมีการรัฐประหารมาแล้วหลายครั้งในอดีต โอมาร์เองก็เถลิงอำนาจจากการรัฐประหารเมื่อปี 2532 ราชิด อับดี นักวิเคราะห์ประจำภูมิภาคจากกลุ่มวิกฤติการณ์สากล (International Crisis Group) กล่าวกับวอชิงตันโพสท์ว่า “นี่ถือเป็นรุ่งอรุณของซูดานก็ได้เลย” “มันแสดงให้เห็นว่าแม้เผด็จการที่ลงหลักปักฐานที่สุดก็มีความอ่อนแอ อนาคตนั้นไม่แน่นอน แต่ตอนนี้ก็มีโอกาสที่ดีกว่าในการสร้างการเปลี่ยนผ่านที่ชัดเจนและนับรวมทุกคน”

อย่างไรก็ดี หนทางในการเปลี่ยนผ่านอาจไม่โรยด้วยกลีบกุหลาบ ประเทศในแอฟริกาที่เคยผ่านการประท้วงของมวลชนเพื่อขับไล่ผู้นำเผด็จการจนเป็นกระแสที่เรียกว่า “อาหรับ สปริง” เมื่อราวแปดปีที่แล้ว ที่จบด้วยสภาวะการเมืองที่ไม่มั่นคงกว่าเดิม แย่ไปกว่านั้นก็คือได้เผด็จการคนใหม่อย่างในอียิปต์ ผู้ประท้วงในซูดานจึงตัดสินใจจะลงถนนต่อไปจนกว่าจะเห็นว่าข้อเรียกร้องของพวกเขาได้รับการตอบรับ

แปลและเรียบเรียงจาก

Sudan’s military overthrows president following months of popular protests, Washington Post, Apr. 11, 2019