ครอบครัว 'ชัยภูมิ ป่าแส-อะเบ แซ่หมู่' ฟ้องแพ่งให้กองทัพบกชดใช้กรณีวิสามัญฯ

ครอบครัว "ชัยภูมิ ป่าแส-อะเบ แซ่หมู่" ยื่นฟ้องแพ่งเรียกค่าเสียหายกองทัพบก กรณีถูกทหารวิสามัญฆาตกรรม ทนายจี้เปิดเผยภาพวงจรปิดกรณีชัยภูมิ เชื่อมั่นจะได้รับความยุติธรรมจากศาล เตือนทำผิดต้องยอมรับ ย้ำ ทุกคนเสมอกันไม่ว่าชาติพันธุ์ไหน ด้านครอบครัวป่าแสลั่น จะสู้จนสุดทาง กำหนดประเด็นในการสืบพยาน 22 ก.ค. นี้

ครอบครัวของชัยภูมิ ป่าแส และอะแบ แซ่หมู่ เข้ายื่นฟ้องแพ่งกองทัพที่ศาลแพ่ง รัชดาภิเษก

22 พ.ค. 2562 เมื่อเวลา 09.00 น. ที่ศาลแพ่ง รัชดาภิเษก ทนายความ แม่และครอบครัวของอะเบ แซ่หมู่และชัยภูมิ ป่าแส ชายชาติพันธุ์ลีซูและลาหู่ ตามลำดับ ที่ถูกเจ้าหน้าที่ทหารวิสามัญฆาตกรรมเมื่อปี 2560 ยื่นฟ้องต่อศาลแพ่งเพื่อเรียกร้องค่าเสียหายจากกองทัพบก ซึ่งเป็นหน่วยงานต้นสังกัดของเจ้าหน้าที่ทหารทั้งสอง

2 ปีสังหาร ‘ชัยภูมิ ป่าแส’ ยังไม่สั่งฟ้องคดีวิสามัญฯ ภาพกล้องวงจรปิดหายไปแล้ว

คดีวิสามัญ 'อะเบ' นักข่าวเบิกความระบุชาวบ้านเห็นทหารลากศพ แต่ไม่มีระเบิดในมือผู้ตาย

รัษฎา มนูรัษฎา ทนายความกล่าวว่า หลังจากศาลจังหวัดเชียงใหม่มีคำสั่งไต่สวนการเสียชีวิตของทั้งสองคน และพบว่าเสียชีวิตจากการถูกพลทหารใช้ปืนเอ็ม 16 ยิง โดยทั้งสองเหตุการณ์มีความคล้ายคลึงกันและเกิดเหตุในระยะเวลาห่างกันเพียงหนึ่งเดือน โดยผู้เสียหายซึ่งเป็นทายาทมีสิทธิที่จะฟ้องร้องทางแพ่งเพื่อเรียกค่าเสียหายฐานละเมิดพระราชบัญญัติ (พ.ร.บ.) ว่าด้วยการรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ ซึ่งหน่วยงานของรัฐที่กำกับดูแลจะต้องรับผิดชอบ ชดใช้ค่าเสียหาย โดยคดีทั้งสองนี้มีข้อกล่าวอ้างว่าทหารต้องยิงป้องกันตัวเองเนื่องจากผู้ตายมีอาวุธคือระเบิดที่จะขว้างใส่ทหาร และคดีทั้งสองมีพยานที่เป็นชาวบ้านรู้เห็นเหตุการณ์ได้ให้การไว้ในศาลแล้ว โดยยืนยันว่าไม่ได้เป็นไปอย่างที่ทหารอ้างว่าป้องกันตัว

รัษฎายังกล่าวว่า สำหรับกรณีของชัยภูมิที่สถานที่เหตุเกิดอยู่ที่ด่านรินหลวงนั้นมีกล้องวงจรปิดเก้าตัว เจ้าหน้าที่ทหารก็ควรที่จะแสดงพยานหลักฐานต่อศาลว่าชัยภูมิได้ทำร้ายเจ้าหน้าที่ทหารก่อนจริงหรือไม่ มีความพยายามจะขว้างระเบิดใส่จริงหรือไม่ แต่ที่ผ่านมาทางฝ่ายทหารไม่เคยนำมาแสดงต่อศาล แม้ว่าผู้บังคับบัญชาในระดับแม่ทัพภาคจะออกมาบอกว่าได้ดูกล้องวงจรปิดแล้ว แต่กลับไม่นำมาแสดงที่ศาล แสดงว่ามีอะไรที่ปกปิดอยู่ใช่หรือไม่ ดังนั้นการฟ้องคดีแพ่งนี้ ฝ่ายเจ้าหน้าที่ทหารที่อ้างว่าทำไปเพื่อป้องกันตัวจะต้องพิสูจน์และแสดงพยานหลักฐานต่อศาลในเรื่องนี้

“ยืนยันไม่เป็นกังวล ที่ต้องฟ้องเพราะกรณีนี้เป็นการละเมิดสิทธิมนุษยชนต่อชีวิตและร่างกายของประชาชน และเป็นการกระทำโดยเจ้าหน้าที่ของรัฐที่เป็นอาชญากรรมที่ร้ายแรง ดังนั้นเมื่อรัฐถ้ากระทำผิดก็ต้องรับผิดชอบและเยียวยาค่าเสียหาย ไม่เช่นนั้นประชาชนที่เขาได้รับความเสียหาย เขาจะรู้สึกว่าเขาไม่ได้รับความเป็นธรรม และก่อให้เกิดปัญหา ความรู้สึกของประชาชนที่ไม่ดีต่อรัฐ ซึ่งบ่อเกิดของความรุนแรงที่จะเกิดขึ้น ไม่ต่างๆไปจากความไม่สงบในจังหวัดชายแดนภาคใต้” รัษฎาระบุ

ทนายความในคดีนี้ยังระบุด้วยว่า ในส่วนของคดีอาญา หน่วยงานของรัฐที่มีหน้าที่ในการรวบรวมสำนวนการสอบสวนจะต้องส่งคำสั่งศาลที่มีการไต่สวนเหตุเสียชีวิตพร้อมสำนวนการไต่สวนไปให้พนักงานอัยการเพื่อส่งต่อไปยังพนักงานอัยการศาลทหารดำเนินการตามที่ได้แจ้งความไว้ข้อหาฆ่าผู้อื่น เพราะสำนวนคดีทำเป็นสำนวนไต่สวนการตาย และสำนวนฆ่าผู้อื่น ดังนั้นพนักงานอัยการมีหน้าที่ในการทำสำนวนเพื่อส่งฟ้องผู้ต้องหาต่อศาล เมื่อทหารคนนั้นตกเป็นจำเลยต่อศาลก็ต้องพิสูจน์ต่อศาล อย่างไรก็ตามในเรื่องนี้มีปัญหาที่กฎหมายนี้ปิดช่องไม่ให้ประชาชนเข้าไปเป็นโจทก์ร่วมกับพนักงานอัยการศาลทหาร และประชาชนจะฟ้องศาลทหารเองก็ฟ้องไม่ได้ เพราะกฎหมายทหารยังจำกัดสิทธิของประชาชนในการเข้าถึงความยุติธรรมอยู่

"เรื่องนี้เป็นเรื่องสำคัญ เมื่อศาลไต่สวนเสร็จสิ้นแล้ว สำนวนพร้อมกับคำสั่งศาลในการไต่สวนการตาย ถูกส่งไปพนักงานอัยการ ดังนั้นเป็นเรื่องที่ต้องไปตามกันว่าพนักงานสอบสวนในพื้นที่ได้รวบรวมสำนวนส่งไปยังพนักงานอัยการศาลทหารแล้วหรือยัง ถ้าส่งแล้ว ตอนนี้ขั้นตอนอยู่ตรงไหนแล้ว ได้ฟ้องคดีให้ประชาชนแล้วหรือยัง ทั้งนี้เราต้องถือว่าคนทุกคนไม่ว่าจะเป็นเชื้อสายชาติพันธ์ เผ่าพันธ์ใด คนทุกคนเสมอเหมือนกัน นายชัยภูมิ เป็นชาติพันธ์ลาหู่ ส่วนนายอะเบ เป็นลีซู แต่เขาก็กำเนิดบนผืนแผ่นดินไทย ย่อมที่จะเข้าถึงกระบวนการยุติธรรมได้เช่นเดียวกัน" รัษฎา กล่าว

รัษฎากล่าวถึงกระบวนการหลังจากยื่นฟ้องต่อศาลแพ่งว่า เมื่อทำคำฟ้องยื่นต่อศาล ศาลจะส่งสำเนาคำฟ้องให้กองทัพบกให้การแก้คดี ซึ่งมีทนายความแก้ต่าง ถ้ากองทัพบกพิจารณาแล้วเห็นว่าเจ้าหน้าที่ทหารทำไม่ชอบก็ควรที่จะรับความจริงและชดใช้เยียวยาค่าเสียหายให้คดีแพ่งยุติไป ซึ่งสิ่งนี้เป็นเรื่องที่กองทัพบกควรทำ แต่ถ้าคิดว่าทหารไม่ผิด จะต่อสู้แทนทหารก็ต้องพิสูจน์ให้ศาลเห็น ซึ่งเป็นสิทธิของกองทัพบกในการต่อสู้คดี ทีมทนายความที่ทำงานนี้มีความเชื่อมั่นว่าจะได้รับความยุติธรรมจากศาล แต่ส่วนตัวเห็นว่าเรื่องสำคัญคือภายใต้สถานการณ์หลังรัฐประหาร บางครั้งเจ้าหน้าที่ทหารมีอำนาจ ผู้ปฏิบัติการตั้งด่านตรวจค้นและมีการมอบอาวุธร้ายแรงไว้กับพลทหาร เป็นสิ่งที่จะต้องพิจารณาเป็นอันแรกในเรื่องของวุฒิภาวะการลุแก่อำนาจและใช้อาวุธปืนยิงใส่ประชาชน รัฐต้องทบทวนสิ่งนี้

ด้านไมตรี จำเริญสุขสกุล ผู้ดูแลชัยภูมิ กล่าวถึงสาเหตุที่ใช้ช่องทางเรียกร้องความยุติธรรมผ่านศาลแพ่งว่าไม่มีทางเลือกอื่นแล้ว ที่ผ่านมาพยายามหาความยุติธรรมเต็มที่แล้วแต่สุดท้ายก็ได้เท่านี้ ซึ่งเมื่อเหลือช่องทางศาลแพ่งในการเรียกร้องค่าเสียหายก็ต้องดำเนินการไม่ว่าผลลัพธ์จะออกมาเป็นอย่างไร เมื่อมีช่องทางก็จะต้องทำเพราะต้องเรียกร้องความเป็นธรรมให้กับน้องและแม่ เพราะคนหนึ่งคนตายไม่ใช่หมูหมาตาย ทุกวันนี้ในสื่อ หมาตัวหนึ่งตายยังระดมทุนกันเพื่อทำศพ แต่นี่เป็นคนทั้งคนที่ตายพร้อมกับเงื่อนงำต่างๆ มากมาย

ไมตรียังกล่าวถึงความคาดหวังในการต่อสู้ครั้งนี้ โดยยอมรับว่าความหวังเลือนลางตั้งแต่วันที่เกิดเหตุแล้ว พบความพยายามที่จะกีดกันไม่ให้ครอบครัวเดินสู่กระบวนการต่างๆ ได้ แม้กระทั่งบุคคลก็ได้รับผลกระทบ เช่น สมาชิกกลุ่มรักษ์ลาหู่ผู้ดูแลน้องชัยภูมิอีกคนก็ถูกจับกุมในข้อหาสมคบคิดทั้งที่ไม่มีหลักฐาน และไม่ให้ประกันตัวต้องติดคุกนานโดยท้ายที่สุดศาลชั้นต้นตัดสินว่าไม่มีความผิด  ทั้งนี้เห็นว่าความยุติธรรมคือต้องไม่ปกป้องคนใดคนหนึ่ง ต้องเอาคนผิดมาลงโทษ และไปใส่ความคนที่พูดไม่ได้เพราะเสียชีวิตแล้ว มีแต่คำกล่าวหาว่ามียาเสพติด ต่อสู้เจ้าหน้าที่ มีระเบิดโดยไม่เปิดเผยหลักฐานที่มีอย่างกล้องวงจรปิด สิ่งเหล่านี้ไม่ใช่ความยุติธรรม แต่เราทำอะไรไม่ได้ในเมื่อกระบวนการของรัฐบาล ของบ้านเมือง มีให้เราเท่านี้ เราก็จะต้องเดินไปจนสุดทางที่มีให้เรา

"บางครั้งความยุติธรรมก็คือความเจ็บปวด เหมือนหนามที่ตำอยู่ในมือ สักวันเราต้องเอาออก มันอาจจะเจ็บปวดแต่ต้องเอาออกมา ให้มันอยู่กับเราแบบนี้ไม่ได้ ความยุติธรรมที่เราต้องการคือความเสมอภาค ความเป็นคนเท่าเทียมกัน ที่คุณควรมีต่อเรา แต่อีกมุมหนึ่งคิดว่าความยุติธรรมต่างหากที่จะปกป้องเรา ความจริงต่างหากที่จะปกป้องเรา การพยายามที่จะปิดบังความจริงไม่นานปิดไม่อยู่ สักวันหนึ่งความจริงจะต้องปรากฏ การที่เราเชื่อว่าความยุติธรรมยังมีอยู่ มันทำให้เราต้องขยับไปข้างหน้า แม้ว่าจะไม่เจออะไรก็ตาม ถามว่าท้อไหม เราก็ท้อ แต่เราก็ต้องทำ มันคือความจำเป็น" ไมตรีกล่าว

ไมตรียังระบุด้วยว่าอยากเห็นพลทหารที่ยิงชัยภูมิ เหตุใดถึงไม่ออกมาให้สัมภาษณ์บ้าง วันนี้สังคมยังไม่เคยเห็นหน้าเจ้าหน้าที่ที่ยิงชัยภูมิเลย ตนอยากถามว่าตอนที่เหนี่ยวไกสาเหตุมาจากอะไร ที่ผ่านมาคนที่ออกมาพูดตามสื่อคือคนในระดับผู้ใหญ่ที่ออกมาพูดแทน แต่ในขณะที่คนที่เสียชีวิตไปแล้วพูดไม่ได้ ก็พยายามที่จะเค้นเอาให้ได้ว่าทำอย่างนั้นจริงๆ ทั้งนี้อยากให้คนที่มีส่วนเกี่ยวข้องเข้าใจความเจ็บปวดของคนที่ต้องสูญเสียบ้าง ดังนั้นควรทำความจริงให้ปรากฏ ไม่ใช่มาตีตราผู้สูญเสียว่าเป็นคนที่ค้ายาทั้งครอบครัว

ขณะที่อะหมี่มะ แซ่หมู่กล่าวว่า ที่มาวันนี้ก็เพื่อมาหาความยุติธรรมให้กับลูกชายที่โดนทหารยิงตายฟรี ลูกชายของตนไม่ได้ทำอะไรผิด ที่เขาบอกว่าลูกมีระเบิดแม่ก็ไม่เคยเห็น หลังจากลูกชายตายตนเสียใจมาก ลูกชายเป็นเสาหลักของครอบครัวที่คอยเลี้ยงดูตน เขาเป็นลูกที่ดีที่คอยเลี้ยงดูแม่ ตอนนี้ที่บ้านก็เหมือนขาดเสาหลักของครอบครัว ทุกวันนี้ตนยังสะดุ้งตื่นและฝันถึงลูกเกือบทุกคืน และยังรู้สึกเศร้าและเสียใจมาก

ทีมทนายความเดินทางมายังศาลแพ่งพร้อมครอบครัวของชัยภูมิและอะเบ

สำหรับคดีของอะเบ เกิดขึ้นเมื่อวันที่ 15 ก.พ. 2560 พื้นที่ อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ เจ้าหน้าที่ทหารซึ่งประจำอยู่ที่ด่านตรวจบ้านรินหลวง ต.เมืองนะ อ.เชียงดาว จ.เชียงใหม่ ใช้อาวุธปืนยิงอะเบจนเป็นเหตุให้เสียชีวิต โดยอ้างว่าอะเบจะขว้างอาวุธระเบิดใส่เจ้าหน้าที่ จึงจำเป็นต้องใช้อาวุธปืนยิงสังหารอะเบ เป็นการป้องกันโดยชอบด้วยกฎหมายและกล่าวหาว่าอะเบมียาเสพติดประเภทเฮโรอีนสองหลอดซุกซ่อนอยู่ในกระเป๋าสะพาย เหตุเกิดบริเวณถนนระหว่างบ้านรินหลวง-บ้านป่าบงงามลีซอ ซึ่งอยู่เลยด่านตรวจบ้านรินหลวงไม่ไกลนัก

ต่อมาศาลจังหวัดเชียงใหม่มีคำสั่งไต่สวนการตาย ศาลมีคำสั่งว่าอะเบเสียชีวิตที่บริเวณเส้นทางดินลูกรังระหว่างหมู่บ้านรินหลวงและหมู่บ้านป่าบงงาม เพราะถูกพลทหารชนวีย์ ขำเอนก ใช้อาวุธปืนเอ็ม 16 ยิง กระสุนปืนทำให้อาเบถึงแก่ความตาย

ส่วนคดีของชัยภูมิ เกิดเหตุเมื่อวันที่ 17 มี.ค. 2560 เจ้าหน้าที่ทหารอีกชุดหนึ่งซึ่งประจำอยู่ที่ด่านบ้านรินหลวงเช่นเดียวกัน เข้าทำการตรวจค้นรถยนต์และทำร้ายร่างกายชัยภูมิ เมื่อชัยภูมิลุกขึ้นได้จึงวิ่งไปทางป้อมตำรวจเก่า เจ้าหน้าที่ทหารถืออาวุธปืนวิ่งไล่ติดตามไปแล้วใช้อาวุธปืนยิงถูกนายชัยภูมิถึงแก่ความตาย โดยกล่าวอ้างว่าเพื่อป้องกันตัวเพราะชัยภูมิจะใช้ระเบิดขว้างใส่

ชัยภูมิเป็นเยาวชนนักกิจกรรมทางสังคม และอยู่ระหว่างศึกษาเล่าเรียนที่โรงเรียนแห่งหนึ่งในอำเภอเชียงดาว จังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งศาลจังหวัดเชียงใหม่มีคำสั่งว่าชัยภูมิเสียชีวิตที่ด่านบ้านรินหลวงเพราะถูกพลทหารสุรศักดิ์ รัตนวรรณ ใช้อาวุธปืนเอ็ม 16 ยิงให้ถึงแก่ความตาย

ทั้งสองคดีมีความคล้ายคลึงกันและเกิดเหตุในระยะเวลาห่างกันเพียง 1 เดือน การไต่สวนการตายดังกล่าวไม่ได้ตัดสิทธิ์การฟ้องคดีแพ่ง ประกอบกับครอบครัวของอะเบและชัยภูมิยังติดใจในเหตุและพฤติการณ์แห่งการตายของบุตรชาย ทั้งนี้ครอบครัวของผู้ตายทั้งสองเชื่อว่าบุตรชายของตนถูกฆาตกรรมโดยเจ้าหน้าที่ทหารกระทำโดยลุแก่อำนาจ และเห็นว่าควรเรียกร้องค่าเสียหายดังกล่าวจากกองทัพบกซึ่งเป็นหน่วยงานต้นสังกัดของเจ้าหน้าที่ทหารทั้งสอง

ข้อมูลจากองค์กร Protection  International ระบุว่าการวิสามัญฆาตกรรมหมายถึงคดีฆาตกรรมซึ่งความตายเกิดขึ้นโดยการกระทำของเจ้าพนักงานซึ่งอ้างว่าปฏิบัติราชการตามหน้าที่ หรือเสียชีวิตในระหว่างอยู่ในความควบคุมของเจ้าพนักงานซึ่งอ้างว่าปฏิบัติราชการตามหน้าที่ โดยเมื่อทราบหรือควรทราบถึงการเสียชีวิตในลักษณะดังกล่าวแล้ว หน้าที่สืบสวนสอบสวนของรัฐเพื่อพิจารณาว่าการกระทำและปฏิบัติการของเจ้าหน้าที่นั้นเป็นไปโดยชอบด้วยกฎหมายหรือไม่จะเริ่มต้นขึ้นทันที โดยการสืบสวนสอบสวนดังกล่าวต้องเป็นไปโดยรวดเร็ว มีประสิทธิภาพ เป็นกลาง เป็นอิสระ และโปร่งใส ตามกฎหมายและมาตรฐานทั้งในประเทศและระหว่างประเทศ

แนวคิดสิทธิมนุษยชนในระหว่างประเทศนั้นมีพิธีสารประกอบหลักการสหประชาชาติว่าด้วยการป้องกันและการสืบสวนสอบสวนอย่างมีประสิทธิภาพ กรณีการสังหารนอกกฎหมาย ตามอำเภอใจและโดยการพิจารณาอย่างรวบรัด ค.ศ. 1989 (พ.ศ. 2532) ซึ่งทำหน้าที่เป็นมาตรฐานกฎหมายระหว่างประเทศที่สำคัญในการป้องกันการเสียชีวิตที่มิชอบด้วยกฎหมายและการสืบสวนสอบสวนกรณีที่ต้องสงสัยว่าเป็นการเสียชีวิตที่มิชอบด้วยกฎหมาย การรวบรวมพยานหลักฐานในการดำเนินคดีชันสูตรพลิกศพ การไต่สวนการตายในชั้นศาล กระบวนการยุติธรรมในกรณีวิสามัญฆาตกรรม

ทั้งนี้ค่าเสียหายที่ทั้งสองครอบครัวเรียกร้องจากกองทัพบก รัษฎาระบุว่า กรณีของชัยภูมิเรียกร้องอยู่ที่สี่ล้านบาท ส่วนกรณีอะเบเรียกร้องอยู่ที่เจ็ดล้านบาท และเห็นว่าเป็นตัวเลขที่เหมาะสม ถึงแม้จะมีการเรียกร้องค่าเสียหายแต่ทั้งสองครอบครัวก็รู้สึกว่าก็รู้สึกว่าการสูญเสียบุคคลที่เป็นที่รักจำนวนเงินเพียงเท่านี้ก็ไม่สามารถทดแทนได้

โดยในวันนี้ศาลได้รับคำฟ้องของทั้งสองครอบครัวแล้ว และได้มีคำสั่งยกเว้นค่าธรรมเนียมศาลของทั้งสองคดีเพราะเห็นว่าโจทก์ทั้งสองยากจนจริง และเห็นว่าคดีมีมูลว่าลูกของแม่ทั้งสองคนถูกเจ้าหน้าที่ทหารยิงเสียชีวิต ซึ่งในวันที่ 22 ก.ค. เวลา 13.00 น. ศาลจะนัดกำหนดประเด็นในการสืบพยาน

ร่วมบริจาคเงิน สนับสนุน ประชาไท โอนเงิน กรุงไทย 091-0-10432-8 "มูลนิธิสื่อเพื่อการศึกษาของชุมชน FCEM" หรือ โอนผ่าน PayPal / บัตรเครดิต (รายงานยอดบริจาคสนับสนุน)

ติดตามประชาไทอัพเดท ได้ที่:
Facebook : https://www.facebook.com/prachatai
Twitter : https://twitter.com/prachatai
YouTube : https://www.youtube.com/prachatai
Prachatai Store Shop : https://prachataistore.net
สนับสนุนประชาไท 1,000 บาท รับร่มตาใส + เสื้อโปโล

ประชาไท