สื่อโกลบอลวอยซ์รายงานการรำลึก 30 ปีครบรอบเหตุการณ์จัตุรัสเทียนอันเหมินในที่ต่างๆ นอกจีนแผ่นดินใหญ่ นอกจากฮ่องกงซึ่งเป็นพื้นที่ชุมนุมใหญ่ที่สุดในการจัดงานรำลึกเสมอมาแล้ว ยังมีการจัดแสดงผลงานและพิธีการเดียวกันในไต้หวันและฝรั่งเศสด้วย งานรำลึกในปีนี้มาพร้อมประเด็นที่น่าหวั่นใจจากการลิดรอนเสรีภาพในฮ่องกง และการเมืองเรื่องความสัมพันธ์จีน-ไต้หวัน

ภาพ 'แทงค์แมน' หนึ่งในภาพที่ถูกจดจำจากเหตุการณ์การชุมนุมและถูกปราบปรามที่จัตุรัสเทียนอันเหมิน (ที่มา:วิกิพีเดีย)

6 มิ.ย. 2562 ในการรำลึกครบรอบ 30 ปี เหตุการณ์ที่กองทัพจีนสังหารผู้ชุมนุมจัตุรัสเทียนอันเหมินหรือที่เรียกว่า "ลิ่วซื่อ" ในหมู่นักกิจกรรมที่หมายถึงตัวเลข "6.4" แสดงถึงเดือนและวันที่เกิดเหตุ (4 มิ.ย. 2532) การรำลึกมีขึ้นเป็นประจำในฮ่องกงและไต้หวันที่เป็นประชาธิปไตยมากกว่าจีนแผ่นดินใหญ่ อย่างไรก็ตามในงานรำลึกปีนี้ทั้งฮ่องกงและไต้หวันต่างก็มีประเด็นที่น่ากังวล คือเรื่องกฎหมายการส่งตัวนักโทษข้ามแดนระหว่างจีน-ฮ่องกง กับเรื่องที่ไต้หวันกังวลว่าพรรคก๊กมินตั๋งที่ต้องการผูกสัมพันธ์กันจีนแผ่นดินใหญ่เริ่มได้รับความนิยมสูงขึ้น เทียบกับพรรครัฐบาลปัจจุบันคือพรรคประชาธิปไตยก้าวหน้า (DPP)

นักข่าวของโกลบอลวอยซ์ระบุว่าฮ่องกงเป็นพื้นที่ๆ มีความสำคัญที่สุดในการรักษาความทรงจำของเหตุการณ์ 4 มิ.ย. ในปีนี้มีผู้เข้าร่วมการรำลึกที่วิกตอเรียปาร์กถึง 100,000 ถึง 180,000 คน ในวาระครบรอบ 30 ปีของเหตุการณ์ โดยมีทั้งพรรคการเมืองและนักกิจกรรมกลุ่มต่างๆ ใช้โอกาสการชุมนุมนี้ในการนำเสนอต่อต้านกฎหมายส่งตัวนักโทษข้ามแดนให้กับจีนซึ่งมีผู้วิจารณ์ว่าจะทำให้ทางการจีนแผ่นดินใหญ่อ้างใช้เล่นงานผู้ต่อต้านหรือวิพากษ์วิจารณ์รัฐบาลได้ง่ายขึ้น

พิธีการในฮ่องกงประกอบด้วยการแสดงดนตรีจากวงร็อคในฮ่องกง การนำเสนอวิดีโอ สุนทรพจน์และพิธีกรรมแสดงความเสียใจต่อผู้เสียชีวิตด้วยการจุดคบเพลิงและวางดอกไม้ กลุ่มผู้จัดงานในครั้งนี้คือ สหพันธ์ฮ่องกงเพื่อการสนับสนุนขบวนการเคลื่อนไหวประชาธิปไตยรักชาติ พวกเขาระบุว่า ตลอดช่วง 30 ปีที่ผ่านมาการต่อสู้ของผู้คนที่เทียนอันเหมินยังคงเป็นแรงบันดาลใจให้กับการต่อสู้ขัดขืนทั้งในประเทศและนอกประเทศ ความรักและสันติภาพที่ผู้ชุมนุมแสดงให้เห็นได้ส่งมอบพลังให้กับการเคลื่อนไหวต่อๆ มาตลอด 30 ปีนี้ ความจริงที่ผู้ประท้วงปกป้องด้วยทุกวิถีทางได้กลายมาเป็นการยืนหยัดของประชาชน "มันเป็นสิ่งที่คุณได้เห็นในตอนนี้ การจุดเทียนที่วิกตอเรียปาร์กท้าทายผู้ที่มีอำนาจ" กลุ่มผู้จัดงานระบุถึงการชุมนุม

ในไต้หวันมีพิธีกรรมรำลึกเทียนอันเหมินที่จัตุรัสเสรีภาพหน้าอนุสรณ์สถานเจียงไคเช็ค ซึ่งมักจะเป็นแหล่งชุมนุมจัดงานใหญ่ๆ ที่ตั้งชื่อเพื่อยกย่องการเปลี่ยนผ่านไต้หวันเป็นประชาธิปไตยในช่วงราว 30 ปีที่แล้ว ในที่ชุมนุมมีประชาชนหลายร้อยคนรวมตัวกันที่หน้าเวทีเพื่อรับฟังการพูดคุยบนเวทีจากพยานในเหตุการณ์และนักกิจกรรม มิ.ย. 2532 รวมถึงเจ้าหน้าที่รัฐและนักกิจกรรมส่งเสริมประชาธิปไตยชาวไต้หวัน มีนักกิจกรรมฮ่องกงหลายคนที่เตือนชาวไต้หวันไม่ให้เชื่อใจทางการจีนแผ่นดินใหญ่โดยบอกว่าจากประสบการณ์ของพวกเขาเองทางการกลางของจีนทำให้เสรีภาพในฮ่องกงลดน้อยถอยลง บนเวทียังมีการจัดแสดงรูปจำลองเทพีประชาธิปไตยซึ่งเป็นส่วนหนึ่งในประวัติศาสตร์การประท้วงที่เทียนอันเหมินด้วย

ในที่ชุมนุมรำลึกของไต้หวันมีกลุ่มนักกิจกรรมสนับสนุนการเป็นอิสระของทิเบตและเรียกร้องให้นานาชาติมีปฏิบัติการต่อการคุมขังหมู่ชาวอุยกูร์ มีการจัดฉายสารคดีที่เกี่ยวข้องกับเหตุการณ์ 4 มิ.ย. รวมถึงการต่อสู้ของกลุ่มมารดาเทียนอันเหมิน นอกจากนั้นยังมีการใช้ศิลปะอย่างการเต้นรำและแสดงฉากจำลองแทงค์แมน ภาพชายถือกระเป๋ายืนขวางรถถังชื่อดังด้วยวัสดุพองลม

อีกสถานที่หนึ่งที่มีการจัดงานรำลึกเกี่ยวกับเหตุการณ์เทียนอันเหมินคือกรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส จากการที่ฝรั่งเศสเคยให้สถานะผู้ลี้ภัยแก่ผู้นำขบวนการประชาธิปไตยจีนในปี 2532 งานในปีนี้จัดขึ้นที่ปลัสเดอลารีพับลิคซึ่งเป็นสถานที่ยอดนิยมในการชุมนุม ที่ฝรั่งเศสก็มีการอ้างอิงถึงแทงค์แมนเช่นเดียวกัน โดยผู้ที่จัดแสดงภาพสองมิติจำลองแบบแทงค์แมนคือองค์กรสิทธิมนุษยชนฝรั่งเศส ACAT ที่ต้องการให้ชาวฝรั่งเศสรู้จักเหตุการณ์ 6 มิ.ย.

หลังจากนั้นชุมชนชาวจีนในฝรั่งเศสและผู้คนอื่นๆ ก็จัดพิธีรำลึกถึงเหยื่อการสังหารหมู่ที่เทียนอันเหมินพร้อมทั้งเรียกร้องย้ำให้มีความโปร่งใสและความยุติธรรม มีผู้เห็นเหตุการณ์และนักกิจกรรมจำนวนมากตั้งคำถามว่า เมื่อไหร่กันที่ทางการจีนจะยอมรับข้อเท็จจริงทางประวัติศาสตร์ในครั้งนี้ และเมื่อไหร่กันที่ทางการจีนจะขอโทษต่อครอบครัวของเหยื่อ

เรียบเรียงจาก

Tiananmen commemorations: an inconvenient truth for Beijing, a dire warning for Hong Kong and Taiwan, Global Voice, Jun. 5, 2019