น่าจะเป็นครั้งแรกๆ ที่ 'ทนายความ' เป็นเจ้าภาพหลักร่วมนำ 'พยานหลักฐาน' ในคดีการเมืองตลอด 5 ปีที่ผ่านมา มาจัดแสดงเป็นงานศิลปะ บอกเล่าเรื่องราวยุคมืดการเมืองไทย แสดงที่ WTF Gallery สุขุมวิท 51 ตั้งแต่ 1-10 พ.ย.62 

สารพัดสิ่งที่ทำให้คนถูกจับ ถูกฟ้องดำเนินคดี ติดคุก ทั้งคดีดัง คดีไม่ดัง รวมถึงของใช้ส่วนตัว จดหมายส่วนตัว เสื้อเปื้อนเลือดส่วนตัวในวันโดนทำร้าย ฯลฯ ถูกเอามาวาง มีป้ายกำกับเล็กๆ ว่า มาจากคดีอะไร แล้วปล่อยให้ 'ของกลาง' นั้นเล่าเรื่องด้วยตัวเอง

เช่น จดหมายที่แม่คนหนึ่งที่โดนคดี 112 เขียนถึงลูกเล็กๆ ของเธอ, ข้อความ "เผด็จการจงพินาศ ประชาธิปไตยจงเจริญ" ในใบปลิวที่ทำให้ชายคนหนึ่งโดนคดี 116, บทเพลงที่ชายสูงวัยผู้ต้องโทษ 112 จากการเขียนฝาผนังห้องน้ำแต่งขึ้นในคุก เป็นต้น

ทั้งหมดล้วนเป็นของจริง มีลายเซ็น ตราประทับรับรองจากกระบวนการยุติธรรมชั้นต่างๆ และยังมีทนายความของศูนย์ฯ มาเล่าถึงรายละเอียดคดีที่เกิดขึ้น รวมถึงเกร็ดเล็กๆ ที่ทนายพบเห็น ซึ่งไม่เคยเล่าที่ไหน

"ตอนภรรยาเห็นภาพที่ตำรวจเอามาให้ดู เขาปล่อยโฮเลย ร้องอยู่ข้างๆ เรา ร้องเหมือนคนจะขาดใจ เขาไม่เข้าใจว่าทำไมทำกับสามีเขาอย่างนั้น เขาว่าสามีเป็นคนสุภาพ อ่อนโยนมาก ต้องวิดีโอคอลคุยกับหลานแทบทุกวัน"

ทนายศศินันท์ ธรรมนิธินันท์ ขณะบรรยาย'พยานหลักฐาน' ในคดีการเมืองตลอด 5 ปีที่ผ่านมา

ทนายศศินันท์ ธรรมนิธินันท์ เล่าให้ผู้ชมนิทรรศการฟังเกี่ยวกับกรณีคนใกล้ชิดสุรชัย แซ่ด่าน 2 คนถูกฆาตกรรมอย่างโหดเหี้ยมทิ้งศพในแม่น้ำโขง ปัจจุบันเรื่องเงียบหาย และไม่เห็นศพหรือทราบข่าวคราวสุรชัย

บรรยากาศมีทั้งที่ชวนหดหู่และชวนสนุก ส่วนที่เป็นสีสันมีหลายอย่าง อันหนึ่งคือการได้ดูข้อความต่างๆ บนเสื้อรณรงค์ตั้งแต่ทศวรรษ 2540 ถึงปัจจุบัน ทั้งเรื่องต้านเขื่อน ต้านการค้าเสรี ต้านทักษิณ ต้านประยุทธ ต้าน 112 รำลึกแกนนำสมัชชาคนจน รำลึกคณะราษฎร รำลึกสมศักดิ์เจียม ฯลฯ

คลิป ทนายศศินันท์ ขณะบรรยาย 'พยานหลักฐาน' ในคดีการเมืองตลอด 5 ปีที่ผ่านมา

"แอน" นักเรียนม.3 เดินดูงานโดยละเอียดในเย็นวันหนึ่ง เธอเล่าว่า สนใจการเมืองเพราะครอบครัวทำอาชีพทนายความ และในครอบครัวก็แตกเป็นสองสาย เธอพิจารณาจากข้อมูลข้อถกเถียงทั้งหมดแล้วตัดสินใจอยู่ฝ่ายเสียงข้างน้อยที่ไม่เอารัฐบาลทหาร ส่วนจุดเปลี่ยนที่ทำให้สนใจการเมืองจริงจังขึ้นมาก ก็คือ เพลง "ประเทศกูมี"

เธอใฝ่ฝันจะเรียนกฎหมายในรั้วจามจุรี และมองว่าการเมืองเป็นเรื่องใกล้ตัว สนุกเพราะหลายอย่างล้วนไม่เป็นเหตุเป็นผล เช่น การจับคนดำเนินคดีจากกรณีแจก "ขันแดง" ลายเซ็นทักษิณ ชินวัตร เธอติดตามสิ่งต่างๆ ผ่านทวิตเตอร์ พร้อมๆ กับบอกด้วยว่า เชื่อไม่ได้ทั้งหมดแต่ก็เป็นแหล่งที่ดี

"คนชอบพูดว่าเด็กๆ เดี๋ยวนี้ไม่สนใจการเมือง สนใจแต่นักร้องดาราต่างประเทศ เป็นติ่งนั่นติ่งนี่" คำถามกวนประสาทดังขึ้น

แอนยิ้มแล้วบอกว่า คนเราสนใจหลายอย่างพร้อมกันได้ พร้อมทั้งหยิบสมุดจดคำศัพท์ภาษาอังกฤษของเธอขึ้นมาให้ดู หน้าปกเป็นสติ๊กเกอร์เกิร์ลกรุ๊ปเกาหลีนับสิบคน แต่สติ๊กเกอร์อันใหญ่สุดคือรูปธนาธร จึงรุ่งเรืองกิจ

ทวีพัฒน์ แพรเงิน หรือทองหยอด เป็นคิวเรเตอร์ของงานครั้งนี้

ทวีพัฒน์ แพรเงิน หรือทองหยอด เป็นคิวเรเตอร์ของงานครั้งนี้ เขาดูจะอึดอัดกับแวดวงศิลปะพอสมควร เพราะเพื่อนพี่น้องหันไปทำงานศิลปะรับใช้อำนาจจารีต อำนาจเผด็จการกันเสียเยอะ ทั้งที่ควรบริหาร "เสรีภาพ" ในการวิพากษ์อำนาจ อันเป็นหน้าที่ของศิลปิน เขาจึงไม่สนใจทำงานศิลปะแบบ one man show ที่หรูเลิศยิ่งใหญ่อลังการ แต่ใช้ทักษะ ความรู้ด้านนี้ทำงานร่วมกับเครือข่ายอื่น ถ่ายทอดบอกเล่าเรื่องราวสะท้อนยุคสมัย

"มันจะยากถ้าสิ่งนั้นไม่มีเรื่องราว แล้วเราต้องปั้น ต้องติดฉลากมัน แต่ของพวกนี้ไม่ต้องห่วงเลยว่าจะยาก มันมีคาแรคเตอร์ชัด บรรจุสารพัดเรื่องราว ทั้งความเจ็บปวดอย่างมาก ความรุนแรง ความตลก ความไร้สาระ ความท้าทายสำหรับผมคือ จะดีลกับส่วนของคนทำข้อมูลข้อเท็จจริงยังไงให้ไม่ใส่ข้อมูลมากเกินไป และจะสื่อสารกับคนอีกกลุ่มที่ไม่ได้อินการเมืองมาก เช่นคนรุ่นใหม่ๆ ได้ยังไง"

"มันต่างจากการจัดการงานศิลปะอื่นๆ เราไม่ได้ประดิดประดอยอะไรกับมัน ไม่ต้องซ่อนการจัดการเชิงสัญญะ หรือโชว์ความสามารถของศิลปิน เนื้อหาแต่ละอัน ของแต่ละชิ้นมันซื่อตรงต่อตัวเอง เป็นเรื่องจริงที่เกิดขึ้นที่ต้องบันทึกไว้ให้คนจดจำ ของเล็กๆ เหล่านี้ยิ่งใหญ่และสำคัญมากๆ อย่างน้อยในมุมของผม" ทองหยอดกล่าว

ภาพบรรยากาศ : 

จดหมายของ ศศิพิมล ผู้ตั้งขังคดี 112