ชาวโรฮิงญา กลุ่มสิทธิในละตินอเมริกายื่นต่อศาลอาร์เจนตินา ฟ้องร้องทหารและเจ้าหน้าที่พลเรือนพม่าในกรณีอาชญากรรมต่อมวลมนุษยชาติ กรณีปฏิบัติการทางทหารต่อชาวโรฮิงญาในรัฐยะไข่ ในรายชื่อผู้ถูกฟ้องมีทั้งผู้บัญชาการทหารสูงสุด และมีชื่ออองซานซูจี ผู้นำพม่าในทางปฏิบัติอยู่ด้วย โดยขอให้คนเหล่านั้นได้รับการดำเนินการทางกฎหมายต่อสิ่งที่ทำลงไป ไม่นานมานี้ก็มีประเทศแกมเบียฟ้องศาลโลกในเรื่องเดียวกัน
อองซานซูจี ระหว่างร่วมเปิดงานคอนเสิร์ตระดมทุนช่วยเหลือกลุ่มชาติพันธุ์ในพม่า ซึ่งจัดโดยพรรคเอ็นแอลดี เมื่อ 30 ธ.ค. 54 (ที่มา:แฟ้มภาพ)
14 พ.ย. 2562 อองซานซูจี ที่ปรึกษาแห่งรัฐ รัฐมนตรีต่างประเทศพม่า ผู้นำประเทศในทางปฏิบัติ อยู่ในบัญชีรายชื่อผู้ถูกฟ้องในประเทศอาร์เจนตินาในข้อหาก่ออาชญากรรมต่อกลุ่มชาวโรฮิงญา ถือเป็นครั้งแรกที่เธอถูกดำเนินการตามขั้นตอนกฎหมายในประเด็นโรฮิงญา
ชาวโรฮิงญาและกลุ่มสิทธิมนุษยชนละตินอเมริการ่วมกันฟ้องร้องในอาร์เจนตินาซึ่งเป็นประเทศตามหลักการเขตอำนาจศาลสากล (universal jurisdiction) ที่ให้คดีความที่มีความสะเทือนขวัญมากอย่างอาชญากรรมสงครามหรืออาชญากรรมต่อมวลมนุษยชาติ สามารถนำไปขึ้นศาลที่ใดก็ได้ ซึ่งรัฐธรรมนูญของอาร์เจนตินาเองก็รับรองหลักการนี้
ชื่อของอองซานซูจีอยู่ในลิสต์เดียวกับนายทหารและเจ้าหน้าที่พลเรือน ในรายชื่อยังมี พล.อ.อาวุโส มิน อ่อง หล่าย ผู้บัญชาการสูงสุดกองทัพพม่า โดยการฟ้องร้องนั้นอยากให้คนเหล่านั้นถูกดำเนินการทางกระบวนการยุติธรรมจาก “ภัยคุกคามต่อการดำรงอยู่” ของชาวโรฮิงญา
โทมัส โอเจีย ทนายความ กล่าวกับสำนักข่าวเอเอฟพีว่าการฟ้องร้องครั้งนี้ต้องการให้เกิดการคว่ำบาตรในทางอาญาต่อผู้ก่อการและผู้เกี่ยวข้องกับการปกปิดการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ชาวโรฮิงญา โดยสาเหตุที่มาฟ้องที่อาร์เจนตินาเพราะว่าไม่มีที่อื่นที่สามารถฟ้องได้
นอกจากการดำเนินคดีในอาร์เจนตินาแล้ว บีบีซียังรายงานว่า แกมเบีย ประเทศที่อยู่ทางตะวันตกของทวีปแอฟริกาได้ฟ้องร้องพม่าในข้อหาฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ชาวโรฮิงญากับศาลยุติธรรมระหว่างประเทศ (International Court of Justice - ICJ) ณ กรุงเฮก เนเธอร์แลนด์เมื่อวันจันทร์ที่ผ่านมา (11 พ.ย.) ทั้งนี้ พม่าและแกมเบียได้เป็นภาคีในอนุสัญญาว่าด้วยการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ ค.ศ. 1948 ที่มีบทบัญญัติเรื่องการห้ามปรามและการลงโทษอาชญากรรมว่าด้วยการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์
ทางแกมเบียระบุในสำนวนฟ้อง ขอให้ศาลพิพากษาให้พม่า “หยุดความโหดร้ายทารุณและการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ต่อชาวโรฮิงญาของพวกเขาเอง” อะบูบะการ์ เอ็ม ตัมบาดูว์ อัยการสูงสุดของแกมเบีย รัฐมนตรีกระทรวงยุติธรรมที่เคยทำงานในศาลอาญาระหว่างประเทศกรณีการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์ในรวันดาปี 2537 เป็นหัวหอกในการดำเนินคดีครั้งนี้
ตั้งแต่เดือน ส.ค. 2560 ชาวโรฮิงญามากกว่า 740,000 คนต้องอพยพออกจากพื้นที่รัฐยะไข่ตอนเหนือไปยังบังกลาเทศ หลังกองทัพพม่าใช้กำลังเข้าโจมตี เพื่อตอบโต้การลอบจู่โจมของกลุ่ม ARSA ปฏิบัติการของกองทัพพม่า ต่อมาได้รับการวิจารณ์และประณามจากนานาประเทศรวมทั้งองค์การสหประชาชาติในเรื่องการละเมิดสิทธิมนุษยชนหลายประการ หนักที่สุดคือรายงานของสหประชาชาติที่ระบุว่าการกระทำของกองทัพพม่าเข้าข่ายการฆ่าล้างเผ่าพันธุ์
ปัจจุบัน ผู้ลี้ภัยชาวโรฮิงญาในบังกลาเทศและรัฐบาลบังกลาเทศต่างสร้างแรงกดดันให้กันและกัน หลังจากความพยายามส่งผู้ลี้ภัยกลับพม่าประสบความล้มเหลวเป็นครั้งที่สองเมื่อเดือน ส.ค. ที่ผ่านมา เนื่องจากยังมีปัญหาเรื่องการหาผู้ลี้ภัยที่สมัครใจเดินทางกลับและคำถามเรื่องความปลอดภัยในรัฐยะไข่ เมื่อเดือน ส.ค. มีรายงานข่าวในดากาทริบูน สื่อบังกลาเทศว่ามีผู้ลี้ภัยโรฮิงญาเข้าสัมภาษณ์ในกระบวนการส่งกลับเพียง 100 คนจากทั้งหมดในรายชื่อ 3,540 คน
ประเด็นชาวโรฮิงญาถูกกล่าวถึงในแถลงการณ์สุดยอดผู้นำเอเชียตะวันออกครั้งที่ 14 หนึ่งในเวทีประชุมในการประชุมสุดยอดผู้นำอาเซียนครั้งที่ 35 ที่ไทยเป็นเจ้าภาพเมื่อ 2-4 พ.ย. ที่ผ่านมา โดยระบุว่าที่ประชุมสนับสนุนบทบาทอาเซียนในการแก้ปัญหาด้าน “มนุษยธรรม” กระบวนการนำคนกลับ และการพัฒนาที่ยั่งยืนในรัฐยะไข่ แต่ไม่มีการออกชื่อกลุ่มชาติพันธุ์โรฮิงญาหรือที่ทางการพม่าพยายามให้เรียกว่า "เบงกาลี" แต่ประการใด
เมื่อปลายเดือน ต.ค. สำนักข่าวเกียวโดของญี่ปุ่นได้เผยแพร่ข่าวว่าไม่มีการพูดถึงประเด็นชาวโรฮิงญาเลยในร่างแถลงการณ์ของการประชุมสุดยอดผู้นำเอเชียตะวันออกครั้งที่ 14 แหล่งข่าวระบุว่า ผู้แทนพม่าได้แสดงจุดยืนคัดค้านการบรรจุเรื่องชาวโรฮิงญาไว้ในแถลงการณ์ นอกจากนั้นพม่ายังมีท่าทีไม่พอใจกับมาตรการคว่ำบาตรของสหรัฐฯ ต่อผู้นำทหารพม่าที่มีส่วนกับการจู่โจมชาวโรฮิงญาอีกด้วย
ที่ผ่านมาอาร์เจนตินาเคยเป็นพื้นที่ในการยื่นฟ้องดำเนินคดีในเรื่องการละเมิดสิทธิมนุษยชนข้ามแดนมาแล้ว ศาลอาร์เจนตินาเคยรับคำร้องกรณีลัทธิฝ่าหลุนกงในจีน คดีเกี่ยวกับอดีตเผด็จการนายพลฟรานซิสโก ฟรังโกในสเปน นอกจากนั้นอัยการอาร์เจนตินายังเคยรับคำร้องขององค์กรสิทธิมนุษยชนฮิวแมนไรท์วอทช์ ให้พิจารณากรณีที่มีการกล่าวหาว่ามกุฏราชกุมารโมฮัมเหม็ด บิน ซัลมาน แห่งซาอุดิอาระเบียมีส่วนเกี่ยวข้องกับการสังหารจามาล คาช็อกกี นักข่าวลี้ภัยชาวซาอุฯ ในสถานกงสุลซาอุฯ ประจำนครอิสตันบูล ประเทศตุรกีในปี 2561 ด้วย
แปลและเรียบเรียงจาก
Aung San Suu Kyi named in Argentine lawsuit over crimes against Rohingya, The Frontier Myanmar, Nov. 14, 2019
Rohingya crisis: The Gambia accuses Myanmar of genocide at top UN court, BBC, Nov. 11, 2019