บทความขนาดสั้นนี้เกิดขึ้น จากความพยายามผลักดันสวัสดิการภายในมหาวิทยาลัยแห่งหนึ่งให้มีความสมเหตุสมผลและครอบคลุมกับแรงงานมหาวิทยาลัย นำไปสู่การค้นข้อมูลเพื่อเปรียบเทียบสิทธิ์ที่พึงจะได้ของพนักงานมหาวิทยาลัยที่ได้รับสิทธิ์จากระบบประกันสังคม ปรากฏว่า เมื่อเปรียบเทียบกับสิทธิ์การตรวจสุขภาพประจำปีแบบข้าราชการนั้นครอบคลุมกว่าและสมเหตุสมผลกว่า

ผู้เขียนเห็นว่า ข้อสังเกตนี้ไม่พึงจะถูกเสนอภายในองค์กรใดองค์กรหนึ่งเท่านั้น แต่เป็นข้อสังเกตที่ควรโยนเข้าไปในพื้นที่สาธารณะที่มีผู้ประกันตนในระบบประกันสังคมจำนวนมหาศาลได้รับผลกระทบ หากสิทธิ์เหล่านี้มิได้เป็นที่รับทราบและถกเถียงกันอย่างที่ควรจะเป็น บทความนี้อาจมิได้เน้นไปที่การทำให้สิทธฺเท่าเทียมกับสวัสดิการข้าราชการเท่ากับชี้ให้เห็นถึงความไม่สมเหตุสมผลที่ดำรงอยู่ในสิทธิ์ดังกล่าว

ภาพจาก: https://www.prachachat.net/csr-hr/news-320858

ปัญหาสำคัญของสิทธิ์ตามระบบประกันสังคมมีอยู่อย่างน้อย 2 ประการ นั่นคือ การตรวจสุขภาพหลายรายการไม่สอดคล้องกับความเป็นจริงของอายุผู้ประกันตน กับ ความเสี่ยงทางด้านสุขภาพ และอีกประการคือ การตรวจบางรายการไม่มีสิทธิ์ตรวจในทุกปี หากมีเว้นระยะไป ทั้งที่ประสิทธิภาพการตรวจสุขภาพสำหรับบางรายการนั้นจำเป็นต้องตรวจและมีการติดตามผลอยู่ไม่ว่าจะเป็นการตรวจไขมันในเลือด การตรวจน้ำตาลในเลือด เป็นต้น

จากตารางที่ 1 จะแสดงให้เห็นถึงความแตกต่างสำคัญของการใช้สิทธิ์ตรวจสุขภาพประจำปีของข้าราชการและประกันสังคมนั่นคือ สิทธิ์ข้าราชการตรวจได้ทุกปีและครอบคลุมทุกช่วงอายุ แต่สำหรับประกันสังคมบางรายการเท่านั้นที่สามารถตรวจได้ทุกปี ทั้งยังมีเงื่อนไขอายุอีกด้วย นั่นคือ
 

1. รายการที่ 3 ตรวจปัสสาวะ แต่มีเงื่อนไข คือ อายุ 55 ปีขึ้นไป
    
2. รายการที่ 4 ตรวจอุจจาระ แต่มีเงื่อนไข คือ อายุ 50 ปีขึ้นไป
    
3. รายการที่ 5 ตรวจเลือด แต่มีเงื่อนไข คือ อายุ 50 ปีขึ้นไป 55-70 ปี ตรวจได้ทุกปี หากอายุ 18-54 ปี จะตรวจได้เพียง 1 ครั้งตลอดช่วงอายุ
    
4. รายการที่ 8 ดูภาวะเสี่ยงเบาหวาน แต่มีเงื่อนไข คือ อายุ 55 ปีขึ้นไป หากอายุ 35-54 ปี มีสิทธิ์ทุก 3 ปี
    
5. รายการที่ 11-12 ค่าการขับของเสียจากไต, ภาวะไตวาย แต่มีเงื่อนไข คือ อายุ 55 ปีขึ้นไป

ไม่เพียงเท่านั้น สิทธิ์ในบางรายการก็ถือว่าไม่สามารถตรวจได้ทุกปี ขณะที่สิทธิข้าราชการสามารถตรวจได้ทุกปี เช่น

1. รายการที่ 1 เอ๊กซเรย์ทรวงอก  อายุ 15 ปีขึ้นไปมีสิทธิ์เพียง 1 ครั้งตลอดช่วงอายุ
    
2. รายการที่ 5 ตรวจเลือด อายุ 18-54 ปี มีสิทธิ์ตรวจได้เพียง 1 ครั้งตลอดช่วงอายุ
    
3. รายการที่ 6-7 ตรวจภายใน อายุ 30-54  ปี มีสิทธิ์ตรวจทุก 3 ปี
    
4. รายการที่ 8 ตรวจน้ำตาลในเลือดที่อายุ 35-54 ปี ก็เป็นการตรวจทุก 3 ปี ทั้งที่ค่าน้ำตาลเพื่อดูความเสี่ยงโรคเบาหวาน ควรจะตรวจทุกปี
    
5. รายการที่ 9-10 ตรวจไขมันในเลือด แม้จะเริ่มที่อายุ 20 ปี แต่กลับเป็นการตรวจทุก 5 ปี

ดังนั้นจะเห็นได้ว่าสิทธิ์ของข้าราชการนั้นครอบคลุมการตรวจทั้งอายุต่ำกว่า 35 ปีและอายุ 35 ปีขึ้นไป ขณะที่ประกันสังคมนั้นสิทธิ์จะเอื้อให้แก่ผู้สูงวัยมากกว่าโดยเฉพาะผู้มีอายุ 55 ปีขึ้นไป ทั้งที่แรงงานผู้ประกันตนจำนวนมากมีอายุไม่ถึง 55 ปี และการได้รับสิทธิ์ยังมีความลักลั่นในช่วงอายุ นั่นคือ หากเป็นแรงงานที่มีอายุต่ำกว่า 35 ปี แทบจะไม่ได้รับสิทธิ์ตรวจอะไรเลย มีเพียงการตรวจทรวงอก (รายการที่1-2) ได้ 1 ครั้ง, การตรวจเลือด (รายการที่ 5) 1 ครั้ง (ไปจนถึงอายุ 55 ปี), การตรวจภาย (รายการที่ 6-7) ทุก 3 ปี, การตรวจไขมันในเลือด (รายการที่ 9-10) ตรวจทุก 5 ปี, คัดกรองการได้ยิน (รายการที่ 17) 1 ครั้งต่อปี, ตรวจเต้านม (รายการที่ 18) ทุก 3 ปี, ตรวจมะเร็งปากมดลูกวิธี VIA (รายการที่ 21) ทุก 5 ปี หรือสรุปได้ว่า มีเพียงรายการคัดกรองการได้ยินเท่านั้นที่พนักงานอายุต่ำกว่า 35 ปีจะตรวจได้ทุกปี

ตาราง แสดงเปรียบเทียบการใช้สิทธิ์ตรวจสุขภาพประจำปีของข้าราชการและประกันสังคม[1]

สิทธิประกันสังคมเพื่อตรวจสุขภาพประจำปีเช่นนี้จึงแสดงความเหลื่อมล้ำทางด้านการให้บริการทางด้านสุขภาพและไม่มีความสมเหตุสมผลเอาเสียเลย เป็นที่น่าสงสัยว่า การตั้งเกณฑ์ดังกล่าวนั้นอยู่บนฐานคิดอะไร ในก้อนเงินจำนวนเท่ากันที่ประกันสังคมใช้ไปนั้น สามารถจะจัดสรรให้การตรวจสุขภาพประจำปีมีความสมเหตุสมผลกว่านี้ได้หรือไม่ นั่นคือ โจทย์ที่ต้องหาคำตอบกันต่อไป.

อ้างอิง